Al van in het begin was het Covid Safe Ticket een van de middelen om de vaccinatiegraad te verhogen. Maar dat mocht zo niet geframed worden. Het CST blijft polariseren. Daarom vroegen we GEMS-voorzitter Erika Vlieghe naar haar argumenten voor het behoud of het afvoeren ervan. Ze blijft in haar antwoorden verwijzen naar alle adviezen van het GEMS. Maar die dateren allemaal van voor de parlementaire hoorzittingen over vaccinatieverplichting. Recentere inzichten worden dus niet meegenomen. 

Een politieke keuze

Mevrouw Vlieghe, u zei onlangs in TerZake: ‘hoe je mensen motiveert om zich te vaccineren (met het CST) is een politieke keuze’. Onafhankelijk van u zei Frank Vandenbroucke dat dezelfde dag ook in het parlement. Maar u bent wetenschapper en Vandenbroucke politicus. Kan u zeggen of het CST voor u nog een wetenschappelijke waarde heeft, als de beslissing om het te gebruiken politiek van aard is?

Erika Vlieghe: ‘Een CST kan wel degelijk een beschermend effect hebben, doordat je bij je deelnemers aan een event een groep van mensen selecteert die het minst kwetsbaar zijn voor ernstige ziekte – wanneer je samenkomt en dus risico hebt voor overdracht. Op die manier kan je de impact van een eventueel superspreading event wel verlagen. Maar een CST vereist ook wel dat je nog op andere vlakken overdracht probeert te voorkomen, door bijvoorbeeld mondmaskers, ventilatie, negatieve zelftest, enzovoort.’

‘Daarnaast is er het streven om zoveel mogelijk mensen te vaccineren en de wetenschappelijke basis daarvoor is evident. Dat kan op verschillende manieren: door informeren, CST of verplichting. Ik verwijs daarvoor naar ons GEMS-advies van 18 augustus 2021. Die concrete uitwerking is een politieke keuze.’

(Samenvattend staat in dat GEMS-advies dat als verplichte vaccinatie en CST ingevoerd worden, ze in België moeten worden ‘geframed’ als methodes om de veiligheid en de gezondheid te verhogen, eerder dan als vaccinatieverplichting. Dit tegen een achtergrond van Frankrijk en Brussel, waar minder mensen zich laten vaccineren, red.)

Doelstellingen verschuiven

Oorspronkelijk was motivatie tot vaccinatie niet het hoofddoel van het CST. In principe is het gewoon een vaccinatiecertificaat dat mensen toestaat te bewijzen dat ze gevaccineerd zijn, om een medisch dossier op te bouwen. Toen het in oktober 2021 op grote schaal werd ingevoerd in België, was het niet het hoofddoel mensen op deze manier tot vaccinatie te motiveren, maar eerder om ‘lockdowns te vermijden’, en om mensen een gevoel van veiligheid te geven bij activiteiten, zoals uit eten gaan. Wanneer is de doelstelling van dit CST beginnen verschuiven naar een motivator voor vaccinatie?

Vlieghe: ‘Hiervoor verwijs ik naar onze adviezen van 17 mei 2021, en van 18 augustus 2021. Als GEMS hebben wij in eerste instantie het nut van het CST belicht als risico-verlaging bij het bijeenbrengen van grote groepen op massa-events, zoals festivals. We zagen ook het positieve effect van de invoering  van de Pass Sanitaire in Frankrijk op de vaccinatiegraad. De uitbreiding van het gebruik tijdens de maand september is in mijn herinnering gebeurd onder invloed van internationale en regionale evoluties, waarbij je ‘waterbed-fenomenen’ krijgt met asymmetrische beslissingen.’

Uit de hoorzittingen in het parlement blijken dat weinig gehoorde experten echt voorstander zijn van het CST, ook de niet-controversiële wetenschappers met medische achtergrond, zoals Emmanuel André. Adviseert u de politiek in navolging om met het CST te stoppen?

Vlieghe: ‘Dat vereist wel wat nuance, er zijn argumenten pro en contra CST. Zie ons meest recente GEMS-advies van 14 januari daarover (het advies over de Coronabarometer, waarin wordt aanbevolen dat een 1G-beleid ‘logischer’ is, red.)

‘Ook belangrijk: het CST is een component van de barometer, en die vinden wij als GEMS erg belangrijk als middel om op ordentelijke en veilige wijze stapsgewijs te kunnen versoepelen of te verstrengen indien nodig.’