EU lanceert gemeenschappelijk Europees aankoopplatform voor gas

Ruim een jaar na de Russische inval in Oekraïne heeft de EU een energieplatform klaar dat gemeenschappelijke gasaankopen mogelijk moet maken. Sinds vorige week kunnen Europese energiebedrijven zich daar ook op inschrijven. Met het platform, dat volgens bronnen binnen de Europese Commissie ‘in recordtempo uit de grond werd gestampt’, hoopt de EU in eerste instantie de gasbevoorrading voor volgende winter veilig te stellen.

Het gloednieuwe Europese gasplatform AggregateEU moet de komende maanden en jaren een sleutelrol gaan spelen bij het bundelen van de gasvraag én bij gemeenschappelijke gasaankoop vanuit alle EU-lidstaten. Eind vorig jaar zette de Europese Raad het licht hiervoor op groen, als politiek antwoord op de enorme prijsstijgingen op de wereldwijde energiemarkt na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.

Zeker in de eerste maanden na de inval, toen Rusland het gaswapen onbeschaamd uitspeelde, won het idee snel terrein dat Europa zo snel mogelijk los moest zien te komen van onbetrouwbare leveranciers. In een eerste fase moeten een bundeling van de vraag én een gemeenschappelijke aankoop van gas de gevreesde gastekorten voor volgende winter nu tot een minimum beperken. Daarnaast kan het beveiligde online-platform er ook voor zorgen dat afzonderlijke lidstaten elkaar niet de loef gaan afsteken bij de aankoop van gas. Het platform is toegankelijk voor bedrijven uit alle EU-lidstaten, maar ook Oekraïne, Moldavië en Servië hebben al belangstelling getoond.

Groepsaankoop

Het idee achter AggregateEU is best vergelijkbaar met dat van een groepsaankoop. Door in naam van een blok van honderden miljoenen consumenten over gasleveringen en -prijzen te onderhandelen met internationale leveranciers, speelt de EU haar collectieve marktmacht veel beter uit dan wanneer alle lidstaten afzonderlijk de gasmarkt zouden optrekken. De uitwerking van het project had, niet geheel verrassend, iets meer voeten in de aarde. De Europese Commissie moest eerst op zoek naar een IT-partner die zo snel mogelijk een betrouwbaar platform kon bouwen.Vervolgens moesten ook de neuzen van alle lidstaten in eenzelfde richting komen te staan rond de minimumvoorwaarden en concrete aanpak.

Vandaag hebben al 76 geïnteresseerde energiebedrijven ingeschreven op het platform, en dat werd op een persbriefing van de Commissie als een mooi succes omschreven. In een eerste fase krijgen zij nu een week de tijd om hun gewenste aankoopvolumes door te geven. Daarna zullen die volumes worden gebundeld en aanbesteed op de wereldmarkt, met uitzondering van Rusland. De eigenlijke prijsonderhandelingen zullen buiten het platform plaatsvinden, en daarbij zal de Europese Commissie dus ook geen rol meer spelen. De eerste contracten zullen wellicht nog voor de zomer worden ondertekend, zo wordt gehoopt. De komende 12 maanden zal er om de twee maanden een nieuwe  vraagbundelingsronde worden georganiseerd, en nieuwe afnemers kunnen zich dus nog altijd aanmelden op het platform.

Leveringszekerheid

Of het nieuwe platform de gasprijzen in Europa komende winter ook substantieel zal doen dalen, blijft voorlopig afwachten. ‘In eerste instantie mikken we hiermee op leveringszekerheid. En we proberen zo de voorraden gecoördineerd aan te vullen zonder dat bedrijven elkaar overbieden, zoals vorig jaar gebeurde. We werken dus niet naar een bepaalde gasprijs toe. De lidstaten hebben er zich wel toe verbonden om met minstens 15 procent van hun hun nationale streefcijfers voor gasopslag deel te nemen aan de vraagbundeling. Dit komt neer op zowat 13,5 miljard kubieke meter gas per jaar. Met dit volume hopen we een gunstig effect te hebben op de prijszetting van het aangekochte gas’, licht een Europese ambtenaar toe die liever anoniem wil blijven.

Die streefcijfers voor gasopslag en voor de gezamenlijke aankoop van gas werden vorig jaar al overeengekomen, als antwoord op de Russische dreiging om de gaskraan naar Europa volledig dicht te draaien. Toch is er voorlopig geen harde garantie dat het na de vraagbundeling ook effectief tot een gemeenschappelijke aankoop zal komen, moesten ook woordvoerders van de Commissie toegeven. De prijsonderhandelingen vinden immers buiten het platform plaats. Het idee is dus vooral om via een voldoende grote gemeenschappelijke gasvraag vanuit de EU op de wereldmarkt de aankoopprijs ook een stukje naar beneden te krijgen. Waardoor op termijn de totale gebundelde vraag vanuit de EU dan hopelijk ook een stuk hoger zou kunnen uitvallen dan de 15 procent die nu al verplicht wordt. Daarnaast zou dit systeem ook interessanter moeten uitvallen voor de kleinere spelers op de energiemarkt. Die beschikken, omdat ze nu eenmaal kleinere volumes aankopen, normaal ook over minder onderhandelingsmacht. Via dit nieuwe platform kunnen zijn eventueel ook de krachten bundelen en dan samen bestellingen plaatsen.