EU nog altijd niet kieskeurig wie gas levert

Met veel bombarie huldigde Ursula von der Leyen zaterdag de nieuwe gaspijpleiding van Griekenland naar Bulgarije in. Onder al dat triomfalisme vergaten de media, waaronder Het Journaal van VRT, te melden dat de pijpleiding onderwerp is van enorme beschuldigingen qua corruptie, ze bovendien veel te laat klaar is (meer dan een jaar) en dat het gas uit Azerbeidzjan dat er door zal lopen betaald werd met bloed van Armeniërs.

Bij de opening demonstreerden dan ook enkele mensen met een Armeense vlag. De Armeniërs zien de gas-deal tussen de EU en meer bepaald Bulgarije, Griekenland en Italië als de reden waarom de EU niet optrad tegen de Azeri’s. De EU organiseerde dit jaar nog de vredesbesprekingen rond de Armeense enclave Artsach, tussen Armenië en Azerbeidzjan, maar bleef verontrustend stil toen Bakoe met Turkse militaire steun zelfs Armeens grondgebied aanviel en Armeniërs doodde na de annexatie van de Armeense enclave Artsach. Voor de Armeniërs kleeft er Armeens bloed aan het Azerbeidzjaans gas dat de EU koopt om geen Russisch gas te moeten kopen. De gaspijpleidingen door Turkije zouden voor een objectieve observator even erg moeten ogen als Nord Stream 1 en 2 van het Russische Gazprom.

De voorzitster van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zei als gastspreker: ‘Deze pijplijn verandert de energieveiligheidssituatie van Europa. Dit project betekent vrijheid’. Von der Leyen deed deze onwaarschijnlijk bizarre uitspraak tegen de hoogwaardigheidsbekleders uit Griekenland en Bulgarije tijdens een officiële speech die meteen op Youtube werd gezet door haar diensten. De Europese Commissie zou volgens haar ook bijna 250 miljoen euro uitgetrokken hebben om het project te financieren. Ze leek zelfs te zeggen dat de EU dat bedrag er al had ingestoken. Niet één officiële bron staaft die bewering. De officiële kostprijs van de ganse installatie is 160 miljoen euro en geen 250 miljoen euro.

Royale subsidies

Een Grieks bedrijf bouwde de IGB interconnector tussen het Bulgaarse Stara Zagora en het Griekse Komotini. Deze pijpleiding draagt de naam van het consortium ICGB. De pijplijn beroert al jaren de Bulgaarse politiek. Bulgarije leed door de vertragingen van het project uit 2013, dat pas in 2018 startte, al honderden miljoenen euro schade. Al tien jaar sleepte de gasverbinding aan, ondanks steun van Griekenland en Bulgarije en zelfs royale Europese subsidies in het vooruitzicht.

ICGB AD uit Bulgarije kreeg in 2021 10,21 miljoen euro subsidies toegekend van de Europese Commissie (het directoraat-generaal Energie), maar daar is nog geen cent van uitbetaald. Meestal duidt dit op problemen met facturen en project management.

De gaspijp moest de volledige Bulgaarse afhankelijkheid van Rusland oplossen. IGB sluit immers aan op de Trans Adriatic Pipeline (TAP) die gas uit Azerbeidzjan naar Griekenland en Italië brengt. Het gaat trouwens maar over een traject van 182 kilometer.

Gat in de markt

Bulgarije sloot in 2020 langetermijncontracten met Azerbeidzjan om 1 miljard kubieke meter gas per jaar in te voeren. Dit volume is goed voor één derde van de consumptie in Bulgarije. De prijzen zijn ook aanmerkelijk lager dan die van Russisch gas. De Azerbeidjaanse president Ilham Aliyev beloofde zijn collega Rumen Radev dat het altijd meer mag zijn. De Azeri springen graag in het gat in de markt dat Rusland laat.

De Griekse bouwfirma Avax die IGB bouwde kwam eerder al in opspraak bij de aanleg van de TAP. De drie betrokken Griekse firma’s hebben volgens ngo Bankwatch een heel zwart track record. Tegen Siemens, dat de turbines levert, loopt nog een proces wegens omkoping van politici en in 2012 betaalde Siemens al eens 330 miljoen euro aan de Griekse overheid in het kader van een schikking rond andere omkopingsschandalen. De Turkse firma Botas die het Turkse deel van de TAP bouwde heeft dan weer nauwe banden met de AK-partij van de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan. Veroordelingen wegens corruptie in Turkije werden vernietigd.

Afhankelijkheid

Het IGB-project zelf is een joint-venture tussen het Griekse IGI Poseidon (50%) en het Bulgaarse staatsbedrijf Bulgarian Energy Holding EAD (50%) en kreeg de naam ICGB. De kostprijs werd geschat op 160 miljoen euro. Daarvan zou de Europese Commissie 45 miljoen euro betalen via het RePowerEU-programma. Ook vanuit het tienjarenplan Ten Years Development Plan (TYNDP) binnen het European Network Transportation System Operators of Gas (ENTSOG), om een interne markt voor gas te scheppen, zou budget vrijgemaakt zijn. Als de speech van Von der Leyen klopt dan betaalt de EU bijna 1,4 miljoen euro per kilometer gaspijplijn (over land).

Von der Leyen beweerde verder zelfs dat de interconnector de volledige vraag naar gas van Bulgarije zou kunnen voorzien. ‘Europa heeft alles om de afhankelijkheid van Rusland te verbreken’, aldus Von der Leyen die blijkbaar geen graten ziet in afhankelijkheid van de regimes in Azerbeidzjan, Qatar of  Algerije.