Europa wil blokkeren en filteren

Het Europees Parlement heeft gisteren tijdens de plenaire zitting in Straatsburg ingestemd met het voorstel voor de vernieuwde EU-auteursrechtrichtlijn, specifiek wat het internet betreft. Daar is veel commotie rond geweest, want de beruchte artikels 11 en 13 gaan echt wel over de beknotting van vrije verspreiding van informatie, maar de voorstanders van een verstrengd auteursrecht – lees: de grote mediabedrijven-  hebben hun slag thuisgehaald. Binnen twee jaar moet de wet van kracht zijn. Van de Vlaamse Europarlementariërs stemden enkel Vlaams Belang en N-VA tegen.

Linke taks

Zolang het nog mag: DS-hoofdredacteur Karel Verhoeven.

Kort komt het hierop neer: door de nieuwe wet mag elke verwijzing naar bijvoorbeeld een krantenartikel, d.m.v. een link, enkel nog gebeuren mits uitdrukkelijke (en betalende) toestemming van de uitgever. Dat geldt uiteraard ook voor filmpjes, foto’s, of welk materiaal dan ook. Dat zegt artikel 11, dat de bijnaam link tax kreeg. Hoe gaat dat allemaal gecontroleerd worden? Moeilijk, daarom besliste men om de verantwoordelijkheid voor inbreuken bij de platforms zoals Google en Youtube zelf te leggen (artikel 13). Zij moeten nagaan of er geen auteursrechten geschonden zijn.

Gaan die zich daarmee bezig houden? Dat zie je van hier, dat is onbegonnen werk. Dus zal er met een kanon naar een mug geschoten worden, en zullen de internetbedrijven eenvoudigweg alle links blokkeren waarvan ze vermoeden dat er auteursrecht op rust. Men spreekt dan van uploadfilters: schrijft u bijvoorbeeld een stukje met een link naar een De Standaard-artikel, dan wordt die automatisch geblokkeerd. En dat geldt dan evenzeer voor pakweg de fotogenieke kop van hoofdredacteur Karel Verhoeven, die portretrecht kan eisen. Jammer toch.

De achtergrond van die draconische wetgeving is uiteraard de frustratie van de mediabedrijven omwille van het onbetaald delen van artikels. Maar vooral ook het feit dat een breed universum van kritische lezers achter hun rug communiceert over de kwaliteit van die artikels, zich vragen stelt over de objectiviteit bijvoorbeeld, is een doorn in het oog van Corelio en tutti quanti. De mainstream media hebben de digitale trein gemist en kiezen nu knorrig voor afscherming, eerst via betaalmuren, nu ook via verplichte filters.

Onnodig  te zeggen dat dit indruist tegen de geest van het internet en de principes van intertextualiteit die dit medium zo’n kracht geven. De 21^ste eeuwse democratie is niet meer deze van de 19^de eeuw. Dankzij het internet communiceren burgers ook buiten de reguliere kanalen, buiten de bevoogding van het politiek establishment, buiten de traditionele media. Men wisselt vrijelijk teksten en beeldmateriaal uit, en dat schept frustraties bij the powers that be. In China blokkeert de overheid eenvoudigweg de sociale media, bij ons ligt dat iets ingewikkelder.

Gas voor censuur

Dus maakt het systeem een omweg: door de nieuwe EU-regelgeving rond auteursrechten, en de truc om de grote platforms te verplichten tot grove filtering, wordt de facto een soort censuur ingesteld en krijgen de mediabedrijven een quasi-monopolie omdat ze eventueel deals kunnen sluiten met Google om hun links te de-blokkeren. Tegen grof geld uiteraard. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat De Standaard de nieuwe EU-wet toejuicht en de kritiek wegwuift. Noteer dat ook deze link in de toekomst niet meer kan, en dat DS op die manier van een lastige criticaster verlost is. Champagne.

Heel het zaakje heeft een kwalijke geur van commercieel eigenbelang (de grote media) én een poging om politiek het internetlibertarisme aan banden te leggen. Voor kleinere, alternatieve media als Doorbraak is er geen goede kant aan, voor bloggers nog minder. Doorklikken naar andere sites wordt moeilijk, en de eigen webstek wordt uiteraard ook veel minder bereikbaar.

Over de manier hoe die gedrochtelijke én verreikende censuurwet erdoor is geraakt, wordt veel gespeculeerd. Sporen van  lobbywerk van mediagiganten zoals Axel Springer zijn duidelijk aanwijsbaar. Daarnaast zou vooral Frankrijk vragende partij geweest zijn, en heeft Duitsland ingestemd in ruil voor Franse steun aan Nord Stream 2, een Russische gaspijp waar Duitsland geld aan verdient. Europa op zijn best. Vast staat dat de EU nog maar eens bewezen heeft dat ze het democratisch deficit vooral verhoogt, én dat de Frans-Duitse as de enige is die ertoe doet, de rest hangt er maar wat aan. De Britten hebben er hun conclusies uit getrokken, ze zullen niet de laatsten zijn. Voor de rest is uitwijken naar het dark web een optie.