Exit het Nederlands als voertaal op school?

Eén op de zes kinderen in het lager en middelbaar onderwijs spreekt thuis een andere taal dan het Nederlands. Tot hiertoe was de stelling van het gemeenschapsonderwijs (én van het vrije katholieke net) dat één voertaal op school een middel was tot integratie en het verhinderen van gettovorming. Bovendien kunnen de kinderen het Nederlands dan overbrengen naar de thuisomgeving en het gezin, de ouders vooral, waardoor ook daar aan inbedding binnen onze samenleving kan gewerkt worden.

Concreet betekent dat: Nederlands op de speelplaats, de refter, in de klas uiteraard. Maar het gemeenschapsonderwijs (GO!) wil daar nu komaf mee maken omdat het contraproductief zou werken. “Doordat we positiever omspringen met die talen voelen leerlingen zich beter op school en leggen ze ook makkelijker de brug naar het Nederlands”, aldus Raymonda Verdyck, de iron lady van het GO! en bezielster van het idee. Proef de paradox in dat ene citaat. We gaan dus naar klassen waar Berbers, Turks, Spaans, Frans, en zowaar een beetje Vlaams wordt gesproken, en dat allemaal onder toezicht van één leerkracht die de toren van Babel mag animeren. Vrolijke chaos, dat wel. Maar pedagogisch moet dit zowat elke ondergrens overschrijden.

Mevrouw Verdyck is voor mij geen onbekende, we zaten aan de VUB in hetzelfde jaar filosofie/moraalwetenschappen. Ze is een 100% product van de sp.a-stal en, zoals bij alle topfuncties in dit land, naar boven geparachuteerd via de partijpolitiek. Ik zeg dat zonder jaloezie, want het was toen al een sympathiek meisje, we hadden er veel plezier mee. Toen wij Kant en Hegel lazen, las zij de Story. Ze had altijd haar breiwerk mee voor als er een tussenuur viel. Een van de meest hilarische momenten maakten we mee toen ze examen politieke filosofie deed over een boek van Jürgen Habermas, en toen de prof doorhad dat ze het niet gelezen had, verontschuldigde ze zich met de bewering dat “politiek haar niet interesseerde”. We wisten toen al dat ze tot het Leuvense Tobback-netwerk behoorde en dat ze het ver ging brengen. Dit helemaal terzijde.

De multicultuur revisited

Maar het is dus een onwaarschijnlijk dom idee, dat afvoeren van het Nederlands als bindende eenheidstaal op school. Met de huidige Brusselse rellen op de achtergrond, gevolg van een mislukt integratiebeleid, geeft het blijk van een soort kamikazedenken bij een bepaalde partijpolitieke minderheid in Vlaanderen. Het punt is namelijk dat het prijsgeven van het Nederlands als voer- en cultuurtaal de deur opent voor het tegendeel van inbedding, namelijk segregatie en het uiteenvallen van elk gemeenzaam sociaal weefsel.

Als we naar meertalig onderwijs gaan, gaan we ook naar een meertalige samenleving. Een optie als een andere, maar dan wordt het Nederlands hooguit een lingua franca, een door de meesten min of meer gebrabbelde, gemeenzame tussentaal met flexibele regels, waarmee je een brood kan kopen of de weg kan vragen. Een sollicitatiegesprek voeren zal al iets moeilijker zijn. Aan een volwaardig debat deelnemen, op televisie bijvoorbeeld? Vergeet het. Het verdwijnen van het Nederlands als cultuurtaal gaat dan gepaard met het oprijzen van subculturen zonder bovenbouw, die allemaal ook min of meer hun eigen sociale dynamiek hebben, los van iets wat de grotere gemeenschap verbindt. Ik moet er geen tekeningetje bij maken: vooral de Marokkaanse en Turkse subculturen zullen zich gesterkt voelen en een identiteit cultiveren waar wij op zijn minst vraagtekens bij plaatsen: een sharia-achtige visie op vrouwen bijvoorbeeld, of een Erdogan-achtige visie op de democratie, het moet allemaal kunnen als we de piste van Raymonda Verdyck serieus nemen.

Het Gemeenschapsonderwijs beseft niet wat voor een doos van Pandora ze opent. Of beseffen ze het wel en is dit een bewuste strategie om de dode heilige koe van de multicultuur terug tot leven te roepen? Een pre-electorale vondst om de allochtone gemeenschappen op te vrijen? Het onvermijdelijke stoplapwoord racisme kan hier eens in de andere richting gebruikt worden: het aanmoedigen van subculturen op school zal ook het onderlinge racisme tot leven brengen en dominante groepen (we weten allemaal dewelke) de plak laten zwaaien op de speelplaats en daarbuiten. Ik vraag me af in welke taal de directie deze belhamels nog tot de orde zal roepen, als je kan uitgelachen worden bij de taal die in Vlaanderen nog altijd als enige openbare voertaal geldt.

Benieuwd of de N-VA hier op haar strepen zal staan. Het ware nochtans een ideale bliksemafleider in deze dagen van Fornuisgate. Redt de Vlaamse linkerzijde met haar idioot voorstel de partij van Bart De Wever? Dialectiek, het was een favoriet onderwerp in die heerlijke studiejaren aan de VUB.