Fileprobleem op de Mount Everest (voor even) opgelost

Elk nadeel heb zijn voordeel, weten we van Johan Cruyff. Al meer dan 3600 slachtoffers telt de aardbeving in Nepal, en er liggen er nog een hoop onder het puin. Geologisch weten we wat er aan de hand is: de spanning tussen twee tektonische aardplaten, de Indische en de Euraziatische, veroorzaakt schokgolven. Het is ook die spanning die ‘kreuken’ in het aardoppervlak maakt en o.m. de Himalaya heeft gecreëerd.

Hoe dramatisch ook, mensen ginder leven met dat gevaar en weten dat dit niet de eerste en de laatste keer is. Zij vallen onder het puin bij een aardbeving, wij creperen in het verkeer of sterven aan kanker. Met dat verschil dat er inzake verkeersdoden nog enige rek qua menselijke voorzienigheid mogelijk is, en inzake de grillen van moeder natuur niet.

Die Himalaya brengt ons echter ook op een ander aspect van dat land, waarvan we weer eens moesten gaan kijken waar het ligt. Nepal leeft hoofdzakelijk van toerisme: jaarlijks circa 650.000 bezoekers, waarvan het grootste deel per vliegtuig arriveert vanuit heel de wereld. Terwijl vroeger vooral rugzakhippies het land aandeden, op zoek naar religieus exotisme (hier bevindt zich o.m. de geboorteplaats van de Boeddha), mikt het vandaag vooral op high-budget toeristen. Voor hen werden er luxehotels en complete resorts gebouwd, en verwesterde het land in sneltempo, vooral in grotere centra als Kathmandu.

Een sterke vervlechting van hindoeisme en Boeddhisme bepaalt traditioneel het dagelijkse religieuze leven. Maar de folklorisering neemt in snel tempo toe: meer en meer wordt er door als monnik verklede bedelaars geposeerd voor een kiekje, in ruil voor een aalmoes. De klassieke sociale structuur en cultuurwaarden werden ingewisseld voor een dollareconomie die wel veel vreemde deviezen binnenbracht, maar deze ook weer deed wegvloeien omdat de gemiddelde Amerikaanse toerist ook in Nepal aan zijn Coca-Cola wil nippen en hamburgers wil eten, allemaal ingevoerd uiteraard. Dat nogal wat tempels op de werelderfgoedlijst van de UNESCO staan, bevordert de toeloop en tast de culturele eigenfrequentie nog verder aan.

Stuiterblanken

Het drukke Himalayatoerisme heeft hoe dan ook het leven van de doorsnee Nepalees niet verbeterd: het land behoort tot de 10 armste ter wereld, zowat de helft leeft onder de absolute armoedegrens van 240 dollar per jaar. 51% Van de bevolking is analfabeet. Amper 2 dokters zijn aanwezig per 100.000 inwoners. 54% van de kinderen is ondervoed. Schrijnende cijfers.

Materiëel gebrek is één probleem, maar culturele verarming een andere. Als prille democratie (jarenlang heeft een Maoistisch rebellenleger een guerilla gevoerd tegen de monarchie) heeft het zich uitgeleverd aan de globalisering en heeft het uitgebreid kennis gemaakt met de slechte gewoontes van de Westerling die vooral wil consumeren en een afvalberg achterlaat. Nepalezen zijn dat vanuit hun cultuur niet gewoon, maar hebben de vervuiling aanvaard als de noodzakelijke keerzijde van economische groei, die uiteraard helemaal geen duurzaam karakter heeft. Anders gezegd: Nepal is geëvolueerd naar de status van McDonaldsrepubliek. Ik spreek dan nog niet over de ecologische voetafdruk van dat vliegtuigtoerisme.

Rommel dus. Onlangs nog gelezen dat de Mount Everest, de hoogste berg van deze planeet en dé natuurlijke attractie van Nepal, bezaaid is met colablikken en ander afval. Vergeet de verhalen van de eenzame klimmer: het is de dag van vandaag aanschuiven om erop te mogen. Lange rijen ‘stuiterblanken’ (zoals de webstek GeenStijl ze noemt) staan te wachten, moeten allemaal eten en drinken, hun behoefte doen, en maken van de Heilige Berg een stort. Dat moest slecht aflopen. In de tempels van Kathmandu en omstreken wordt nu gemompeld dat de goden die platloperij beu waren en eens goed hebben gekucht, waarna de aarde begon te schudden. U kan dat bijgeloof vinden, maar effectief zijn nu na de lawines alle paden vernietigd, de mega-camping aan de voet weggeveegd, en is de rust op de berg teruggekeerd.

Wanneer de grootste nood gelenigd is, en de hulporganisaties weer vertrokken, kan dit land misschien naar een nieuw evenwicht zoeken tussen economische groei en culturele authenticiteit, met meer zin voor herverdeling en sociale billijkheid. Een zoektocht waar wij allemaal uiteraard mee te maken hebben, op elke plek ter wereld.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger, en Doorbraak-columnist.