Fransen en Russen voeren maritieme propagandaoorlog voor G7-top

De Franse en Russische regeringen voeren in aanloop naar de G7-top in Biarritz (24-26 augustus) een grootscheepse campagne over de scheepvaart. Een Franse reder zal de noordoostelijke rondvaart niet gebruiken en op vloeibaar aardgas gaan varen, terwijl de Russen een drijvende kerncentrale naar de Noordelijke IJszee stuurden. Ondertussen varen Chinese mega-ijsbrekers en containerschepen langs de Noordpool.

Drijvende kerncentrales

De Franse reder CMA CGM beweert dat ze deze beslissing nam omdat het nu eenmaal verantwoord ondernemerschap is om de biodiversiteit in de arctische gebieden te vrijwaren.[i] Ten tweede hebben ze dat alles als ‘pionier en wereldleider’ in hogecapaciteitcontainerschepen op vloeibaar aardgas (LNG) blijkbaar ook niet nodig. Ten derde tekenden de Fransen het SAILS Charter dat de regering-Macron aan de wereld wil opleggen.

De Russen daarentegen toonden dezelfde dag (23/8/2019) een primeur met een Russische drijvende kerncentrale die noordelijk Siberië van energie gaat voorzien. De Akademik Lomonosov van Rosatom vertrok voor een zeereis van 5000 kilometer. Het vertrek in Moermansk met alle bombarie komt amper weken na een ernstig ongeval in Njonoksa aan de Witte Zee waarbij wellicht een raket ontplofte en nucleaire straling vrijkwam die in ware Tsjernobyl-traditie dagenlang werd geheimgehouden. Volgens de Russen vielen er vijf doden. Deze eerste drijvende kerncentrale ter wereld vervoert uiteraard nucleaire brandstof. Op zich niets speciaals want alle Amerikaanse vliegdekschepen en tal van onderzeeërs varen op een nucleaire reactor. Het tot dusver enige vergelijkbare schip was de Sturgis (MH-1A) van de Amerikaanse marine (Navy) dat stroom produceerde in de buurt van het strategische Panamakanaal van 1968-1976 en dat sinds maart 2019 definitief ontmanteld is.

Binnen anderhalve maand, maar allicht in amper 30 dagen zou de Akademik Lomonosov moeten aanmeren in Pevek.[ii] Pevek is de meest noordelijke zeehaven ter wereld. De varende kerncentrale is uiteraard een prestigeproject, maar zal de hele regio waar steeds meer bedrijvigheid is (zowel militair als economisch) van stroom voorzien. De Akademik Lomonosov vervangt trouwens oude kerncentrales uit de Sovjet-tijd (zie kaart).

Lode Goukens

Boatshow of showboaten in het Elysée?

Uiteraard pakt CMA CGM uit Marseille met haar aankondiging uit net voor de G7-top die de Franse president Emmanuel Macron houdt van 24 tot 26 augustus 2019. Om dit te onderstrepen ontvingen de president en zijn drie ministers van Economie, Arbeid en Milieu de top van de Franse reders op het Elysée de dag voor de G7-top. Rodolphe Saadé, de topman van CMA CGM Group kondigde in het presidentieel paleis aan dat de vloot van zijn bedrijf niet de zogenaamde Northern Sea Route (ook bekend als Pola Silk Road of noordoostelijke rondvaart) zou gaan gebruiken. Bovendien zei Saadé dat prioriteit gaat naar het op liquefied natural gas (lng) of vloeibaar aardgas om de toekomstige schepen aan te drijven.

De Northern Sea Route loopt langs de Siberische kust en verbindt Azië met West-Europa. Volgens sommigen werd deze route bevaarbaar door de klimaatopwarming, maar in feite houdt de Russische marine de noordoostelijke route permanent vrij uit strategische overwegingen. Rosatom opereert er ook met kolossale nucleaire ijsbrekers. Het ijsvrij houden, is iets dat Rusland al 200 jaar probeert. De Fransen beweren nu dat unieke zeedieren bedreigd worden door olievervuiling, aanvaringen enzovoort. Officieel zullen de 500 containerschepen van Rodolphe Saadé dus omwille van klimaatverandering nooit die route gebruiken. Dat de Russen aan diplomatiek heel gevoelige olie- en gaswinning doen in die regio vermeldden de Fransen niet.

Aardgasschepen

Het gebruik van LNG zou de emissie van solfer en fijn stof volgens Saadé reduceren met 99%. Stikstofoxide zou 85% lager liggen en de koolstof of CO₂-uitstoot 20% lager. Bewijzen gaf CMA CGM niet. De ultragrote schepen die de Fransen inzetten voor de containervaart kunnen tot 23.000 containers per schip vervoeren. Het eerste dergelijke schip uit een bestelling van negen zou begin 2020 in de vaart komen. Eind 2022 willen de Fransen een vloot van twintig aardgasschepen in circulatie hebben. Momenteel voegt de reder al 20% plantaardige olie toe aan de diesel van zijn schepen. Tussen 2005 en 2015 beweert de rederij al haar CO₂-emissies per vervoerde container met de helft gereduceerd te hebben. Voor 2025 wil ze die emissie nog eens met 30% verminderen.

Het prestigieuze SAILS (Sustainable Actions for Innovative and Low-impact Shipping) Charter van de Franse regering bindt alvast tien Franse rederijen.[iii] De meeste blijken ferrydiensten met staatssteun of in eigendom van de overheid. Ook de Armateurs de France (de rederijenvereniging) kondigde acties aan milieuvriendelijker te varen en om met wetenschappelijke instellingen samen te werken om dit te bereiken.

De Franse beslissing komt er uiteraard helemaal niet omwille van het leefmilieu. De Franse haven Marseille waar de zetel van CMA CGM ligt, is belangrijk omwille van het door de Fransen gebouwde Suezkanaal. Aan de Noordzee zijn Antwerpen, Rotterdam en Hamburg vele malen belangrijker qua containervolumes. CMA CGM is daar trouwens ook actief. Evenmin is de drijvende kerncentrale op weg om de peertjes te laten branden van de Pomors of andere lokale bevolkingen. Net als de Sturgis destijds bij het Panamakanaal is de stroomcentrale strategisch op de nieuwe route. Een argument dat Rosatom enkel gebruikt bij haar reusachtige nucleaire ijsbrekers.

China in actie

Het is al evenmin toeval dat de NAVO afgelopen oktober de oefening Trident Juncture hield binnen de poolcirkel. De Russen bouwden volgens een bericht van persagentschap TASS 475 militaire bases de afgelopen zes jaar.[iv] Waarvan een groot deel in de poolcirkel zoals die op Franz Josefland, Nova Zembla, de Nieuw-Siberië eilanden, Tiksi, de Noordkaap (Kaap Schmidt) en Wrangel. Tiksi is de grootste haven van de noordoostelijke doorvaart.

Dat de Chinezen een belang namen in het Russische Yamal LNG op het gelijknamige schiereiland is eveneens strategisch. Het LNG-project van Yamal moet China met vier miljoen ton vloeibaar aardgas per jaar bevoorraden. In 2014 tekende Fluxys nog een contract met Yamal LNG voor de overslag in Zeebrugge van maximaal 8 miljoen ton per jaar gedurende 20 jaar (maar dan als klant en niet als investeerder). De Chinese rederij Cosco vaart al via de noordoostelijke rondvaart en spaart zo naar eigen zeggen 20 dagen uit in vergelijking met de vaarweg langs het Suezkanaal. In januari 2018 pakte president Xi Jingpin dan ook uit met een Polar Silk Road.

In september 2018 liep de ijsbreker Xuelong 2 van stapel om in 2019 ingezet te worden. De bouw was overigens al begonnen in 2016. Deze ijsbreker verplaatst 13.990 ton en is 122,5 meter lang op 22,3 meter breed. Xuelong is Chinees voor sneeuwdraak. Officieel zijn de twee Chinese mega-ijsbrekers ‘onderzoeksschepen’ die onder het Chinees Instituut voor Poolonderzoek vallen. In juli 2018 kondigde China ook een eigen gigantische ijsbreker op kernenergie aan (met Linglong 1-reactor). Die moet performanter worden dan de Russische ijsbrekers op kernenergie. De in 2016 van stapel gelopen ‘casco’ (een schip zonder motor en afbouw) van nieuwe Arktika is vandaag de grootste nucleaire ijsbreker.[v] Net als de drijvende energiecentrale is zij eigendom van Rosatom, maar nog niet volop in gebruik.

De Franse milieutralala tegen de Noordoostelijke rondvaart blijkt dus een promotiecampagne voor het Suezkanaal en de havens in de Middellandse Zee. Daar investeert China ook in Italiaanse havens (o.a. Fiume, Trïeste en Genua) voor een andere nieuwe zijderoute – het Belt & Road Initiative (BRI) – en de Fransen willen de Russen en de Noord-Europese havens de pas afsnijden met milieusentiment.

_____

[i] https://www.cmacgm-group.com/en/news-medias/CMA-CGM-will-not-use-the-Northern-Sea-Route

[ii] https://www.highnorthnews.com/en/tag/akademik-lomonosov

[iii] Brittany Ferries, CMA CGM, Corsica ferries, Corsica Linea, Express des îles, Jifmar, La Méridionale, LDA, Orange Marine, PONANT

[iv] https://tass.ru/armiya-i-opk/6204831

[v] https://ru.wikipedia.org/wiki/Арктика_(ледокол,_2016)#/media/Файл:Artika_2016.jpg