‘Ga uit mijn zon!’

De Griekse filosoof Diogenes (404-323 v. Chr.) was een eigenzinnig man. Zijn leer bestond erin dat je vrij moet zijn van overbodige behoeften. Diogenes leefde daar ook naar. Volgens de overlevering huisde hij in een vat, leste hij zijn dorst met water en stilde zijn honger met rauwe groenten en wilde kruiden. Omwille van zijn schaamteloosheid werd hij ‘de hond’ genoemd en vandaar dat hij geldt als een grondlegger van het cynisme (afgeleid van het Griekse woord ‘kuoon’ voor hond), de levenswijze waarbij alle wereldse rijkdommen en culturele conventies worden verworpen. Er zijn talloze anekdotes over hem overgeleverd. Zo zou hij opgezocht zijn door Alexander de Grote die hem naar zijn wensen vroeg. Daarop zou Diogenes gezegd hebben: ‘Ga even opzij, u staat voor mijn zon’.

Diogenes

Diogenes werd geboren in Sinope aan de Zwarte Zee, in het noorden van het huidige Turkije. Sinope was een van die vele steden die aan de noord-, west- en zuidkust door Griekse kolonisten werden gesticht, vele eeuwen voor onze tijdrekening. De Grieken zijn allang verdwenen uit Turkije. De Pontische Grieken, die eeuwenlang aan de noordkust van Anatolië geleefd hadden, verlieten de streek of werden gedeporteerd. Dat gebeurde allemaal kort na de Eerste Wereldoorlog, toen het Ottomaanse Rijk ineenstortte en de Grieks-Turkse oorlog uitbarstte. Verlaten orthodoxe kerken en kloosters en – in het noorden van Turkije – plaatsnamen op -bolu (van het Griekse ‘polis’, zoals in Inebolu) vormen nog de stenen herinneringen aan de verdwenen Griekse bevolking.

Ideologie

Het stadsbestuur van het Turkse Sinop liet in 2006 een door Turan Bas ontworpen standbeeld oprichten. Het beeld toont Diogenes met een lamp in de hand, wat een verwijzing is naar zijn uitspraak ‘ik zoek een eerlijke mens’, en een hond aan zijn zijde. Verschillende Turkse politici namen er aanstoot aan.  Als Diogenes de filosoof is die bij klaarlichte dag met zijn lamp een eerlijk mens zocht, zou dat volgens hen een belediging zijn voor de eerlijke mensen van Sinop. Van zelfkritiek en ironie (om maar te zwijgen van ‘cynisme’) hebben die figuren blijkbaar geen kaas gegeten. De meest recente ontwikkeling in de Diogenes-saga vormt de eis van de conservatief-religieuze Erbakan Stichting om het beeld uit het centrum te verplaatsen naar een lokale Byzantijnse kerk. ‘We zijn niet tegen kunst of beelden’, zeggen de vertegenwoordigers van de Erbakan Stichting, maar ‘we zijn ertegen dat Griekse ideologie verbonden wordt met Sinop onder het mom van een standbeeld’. De beeldenstormers van de Stichting zijn bereid om voor hun eis ‘tot het bittere eind te vechten’. Als Diogenes vandaag zou leven, zou hij met een lamp in de hand door Sinope wandelen, op zoek naar verdraagzame en rationeel denkende mensen.

(bron: Hürriyet)