Gerolf Annemans: ‘Bart De Wever is voor N-VA een blok aan het been geworden’  

N-VA-voorzitter Bart De Wever ging deze week niet alleen op de koffie bij Jean-Marie Dedecker, hij liet ook verstaan dat hij nog voor de verkiezingen mikt op een alliantie met de rechterzijde van CD&V en Open Vld. ‘Holle marketingpraat’, vindt Vlaams Belang-veteraan Gerolf Annemans. ‘En de wijze waarop De Wever zich nu heeft uitgelaten over onze partij, dat is eigenlijk du jamais vu.’ 

Bart de Wever wil niet wachten op de kiezer om werk te maken van een politieke herverkaveling op rechts, hij wil nu al gaan verkavelen vanuit de politiek zelf. Begrijpt u die strategie, los van de partijen die hij daarvoor in het vizier heeft?

Gerolf Annemans: ‘Nee, helemaal niet. Door het Vlaams Belang als een “melanoom” te bestempelen, bewijst hij alleen maar wanhopiger te worden. Hij vervalt in een stilaan extreme vorm van haatspraak. De cijfers zijn bovendien ook wat ze zijn: van de zogenaamde rechtse centrumpartij die hij ooit leidde, blijft vandaag in de peilingen steeds minder over. Intussen blijft Vlaams Belang maar groeien. Dit heeft veel te maken met de slijtage waaraan machtspartijen nu eenmaal onderhevig zijn, maar De Wever moet dus wel op zoek naar een nieuw elan voor zijn partij. Wat mij betreft, is dit dan ook de échte verklaring voor het voorstel dat hij deze week lanceerde.’

Zijn inschatting dat heel wat rechtse profielen binnen Open Vld en CD&V de ideologische verschraling en electorale neergang van hun partij moe zijn, en dus snakken naar een alternatief, is nochtans niet echt onrealistisch, toch?

‘Mogelijk zullen er hier en daar wel wat mensen de overstap willen maken, maar dat is natuurlijk niet waar Vlaanderen nu nood aan heeft. De Vlaamse kiezer wil een heel scherpe veroordeling en politieke afstraffing van alle partijen die aan Vivaldi hebben meegewerkt. En wellicht ook van de N-VA zelf, die aan de Vlaamse regering niet bepaald de dynamiek heeft meegegeven waarop we mochten hopen. Jan Jambon is een enorme ontgoocheling gebleken als minister-president, Zuhal Demir haakt haar karretje vooral aan het groen-linkse klimaatverhaal aan. Met zijn voorstel tot hergroepering op centrumrechts, probeert De Wever het falen van zijn partij nu met wat marketingingrepen te maskeren. Maar zeg me eens: wat betekent dat dan precies, centrumrechts? Ik beschouw Vlaams Belang vandaag zonder meer als een centrumrechtse partij, in die zin dat wij de vertegenwoordiger zijn van een grote centrumbeweging.’

Die nieuwe poging om tot een ‘grote, rechtse volkspartij’ te komen in Vlaanderen klinkt u als politieke veteraan ongetwijfeld bekend in de oren. Begin jaren negentig loodste Guy Verhofstadt al een aantal VU’ers naar de nieuwe VLD met het oog op zo’n grote volkspartij. Ruim tien jaar later zag het kartel CD&V/N-VA het daglicht. Al die pogingen mislukten. Waarom valt rechts in Vlaanderen zo moeilijk onder één vlag te verenigen?

‘De enige reden daarvoor is het cordon sanitaire. In een normale, goed werkende democratie zou centrumrechts wel degelijk kunnen samenwerken in een soort van rechts blok. We zien dat nu ook in Italië of Zweden. Daar werken de verschillende rechtse partijen vlot samen. Of dat dan ook binnen één partij moet, is nog een andere vraag. Maar bij ons kan dat niet, omdat alle Vlaamse partijen die met ons zouden samenwerken en daarmee ook het einde van België zouden kunnen bespoedigen, vanuit Franstalig België in de ban worden geslagen. De Vlaamse partijen die moeten samenwerken met de PS noemen zichzelf dan wel centrumrechts, maar ze zijn het niet. Ze kunnen immers niet anders dan “collaboreren” met Franstalig links.’

Is dat niet iets te gemakkelijk als verklaring? Economisch rechts, ethisch rechts, Vlaams-nationalistisch of identitair rechts: zelfs zonder Franstalige oekazes zou je die toch nooit in één partij gebundeld krijgen?

‘Dat is inderdaad een waanzinnig idee. Het zijn verschillende genuanceerde verhalen die ergens wel samenvallen, maar die je nooit in één grote partij samengepropt krijgt. En dus moet je verschillende partijen toelaten om, elk op hun manier, een deel van het electoraat aan te spreken en vervolgens over de partijgrenzen heen samen te werken. Dat is precies wat wij aanbieden.’

Maar kan je pakweg Open Vld of CD&V nog wel als centrumrechts omschrijven?

‘De centrumrechtse Open Vld of CD&V zijn verdwenen in de nevelen van de geschiedenis, ik begrijp dus ook niet waarom Bart de Wever hen nog als mogelijke partners op rechts bestempelt. Nogmaals: dit zijn vooral holle woorden ten dienste van zijn eigen politieke marketing.’

Is N-VA in uw ogen dan nog wél een centrumrechtse partij?

‘In een milde bui zou ik hen dat label nog meegeven, vooral op socio-economisch vlak. Maar tegelijk lonken ze wel steeds nadrukkelijker naar Vooruit. Waardoor de partij zich ook linkser moet opstellen om voldoende aanvaardbaar te zijn.’

Heeft De Wever veel andere opties als hij met de PS een grote staatshervorming wil realiseren? Vooruit is daarvoor gewoon het ideale glijmiddel?

‘Wel, misschien moet hij eerst maar eens duidelijk maken wat bij nu exact wil. Is hij inderdaad uit op de vorming van nog een nieuwe Belgische regering, dan is hij effectief aangewezen op de PS. Maar eerlijk? Ik denk dat Bart De Wever vooral geïnteresseerd is in een nieuw mandaat als burgemeester van Antwerpen. Daarvoor moet hij de Vlaamse socialisten te vriend houden, en daarvoor heeft hij met hen wellicht ook afspraken gemaakt rond de communicatie over Vlaams Belang, op dit moment de grootste partij in Vlaanderen. Ik geloof echt dat De Wever de restanten van een centrumrechtse partij gebruikt om zelf burgemeester te kunnen blijven. Alles is ondergeschikt aan zijn Antwerpse ambities. Dat is een treurige zaak.’

Een brede, conservatieve volkspartij zonder Vlaams Belang zou volgens de N-VA-voorzitter ‘met de vingers in de neus’ 40 procent halen. Met jullie erbij komt hij misschien ook aan een meerderheid in Vlaanderen, maar dan zet hij zichzelf federaal buitenspel en haken er wellicht ook heel wat N-VA-kiezers af. Vanuit die optiek is zijn keuze toch niet onbegrijpelijk?

‘De grote denkfout die hij maakt, is dat hij over één grote centrumrechtse partij spreekt. Daarmee blijft hij vastzitten in het oude denkspoor dat zelfs Karel De Gucht ooit al bewandelde. Wij geloven in een samenwerking op rechts tussen verschillende partijen, waarbij niet alles en iedereen in één partij moet worden samengeperst. Dat scheelt een hele slok op de borrel. Een beleid verschilt immers fundamenteel van een partij, waarbinnen je iedereen op één lijst moet krijgen, één voorzitter moet verkiezen en alle standpunten onder één vlag en in één marketingcampagne moet verenigen. Twee partijen laten veel meer ruimte voor flexibiliteit. Kijk naar Italië, waar twee voluit rechtse partijen onder de eigen vlag toch vlot kunnen samenwerken. Eén rechtse partij, met daarin veel ontevredenen op eenzelfde lijst, is vandaag geen oplossing voor Vlaanderen. Wat De Wever nu voorstelt, is dan ook niet meer dan een doorzichtige poging om de dijkbreuk binnen de eigen partij te dichten. Het gaat niet over de Vlaamse rechterzijde, het gaat over zijn eigen partij.’

Als je de opiniepeilingen bekijkt, dan lagen de kaarten nooit eerder zo goed voor een Vlaamse regering met de twee V-partijen. Een aantal N-VA-kopstukken heeft al herhaaldelijk aangegeven dat er kan gepraat worden met Vlaams Belang, op voorwaarde  dat jullie zich bereid tonen om wat water in de wijn te doen. Is dit geen uitgelezen moment om dat aanbod te aanvaarden?

‘Het is alvast niet door onze partij als een melanoom te omschrijven dat je een dergelijk gesprek op gang brengt. De Wever wil dat ook helemaal niet, terwijl wij daar absoluut wél voor openstaan. We willen alles doen wat nodig is om tot zo’n dialoog te komen, maar hoe geloofwaardig is die vraag van N-VA nog? We horen al tien jaar hetzelfde riedeltje: eerst moest het zeventigpuntenplan in de prullenmand, vervolgens moesten we afscheid nemen van Filip Dewinter, daarna was Dries Van Langenhove het probleem. Hoe lang moeten we die onzin nog aanhoren? Wij willen aan tafel gaan, maar dan moet er aan de overkant van die tafel natuurlijk ook voldoende openheid zijn. Wij hebben echt al heel wat aanpassingen doorgevoerd, en zijn intussen geëvolueerd naar een redelijke, centrumrechtse partij.’

Vraag is natuurlijk: wat is voor Vlaams Belang het alternatief? U koopt niets met een historisch hoge score wanneer u daarmee nog maar eens tot een steriele oppositiekuur veroordeeld wordt.

‘Daar ben ik het niet mee eens: hoe beter we scoren, hoe zwaarder we zullen wegen op de politiek in dit land. Wij mikken op een rechtse samenwerking in Vlaanderen. Wie die nu afwijst, heeft dus een andere agenda.’

Die strategie volgt uw partij al decennialang. Op sommige beleidsdomeinen hebben jullie effectief ook gewogen, maar kan je als politieke partij dan echt tevreden zijn met een eeuwige oppositierol?

‘Desnoods vanuit de oppositie, maar dat is níet wat wij aanbieden. Wij willen wel degelijk mee deel uitmaken van een Vlaamse regering die voor een trendbreuk kan zorgen. We hopen dat we N-VA daar met een heel goede score ook kunnen toe dwingen. Daarvoor kijken we ook nadrukkelijk naar de rechtervleugel van die partij, die hopelijk voldoende druk zal kunnen uitoefenen op de partijtop.’

Het risico is niet denkbeeldig dat alle verliezers – hoe klein ze dan misschien ook geworden zijn – zich net zullen verenigen in een Vlaamse regering tégen het Vlaams Belang, mocht jullie partij als grote winnaar uit de bus komen.

‘Heel wat kiezers én mandatarissen van N-VA staan toch nog altijd voor het échte rechtse alternatief dat de Vlaamse kiezer vraagt. Ik hoop dan ook dat die mensen eindelijk de moed zullen opbrengen om op te staan.’

Is Bart De Wever anno 2023 dan een last geworden voor zijn eigen partij?

‘Absoluut. Iemand die zoveel invloed heeft op de koers van zijn partij, en dat over zo’n lange periode, wordt op termijn altijd een blok aan het been. De geschiedenisboeken puilen uit van dergelijke voorbeelden. Verhofstadt, Leterme en nu dus ook De Wever: allemaal waren ze ooit Vlaamse helden, allemaal hebben ze zich finaal verbrand aan hun Belgische of persoonlijke ambities. Bart De Wever staat vandaag een écht rechtse koers van zijn partij in de weg, en de wijze waarop hij zich nu heeft uitgelaten over onze partij is eigenlijk du jamais vu.’