Groen regeert zich te pletter

Op 18 maart neemt de Vivaldiregering een beslissing over de volledige kernuitstap in 2025. Wat tot voor kort op een gereden koers voor Groen leek, begint nu steeds meer op de gang naar Canossa te lijken. Om zijn excommunicatie ongedaan te maken, ondernam Keizer Hendrik IV van het Heilig Roomse Rijk een boetetocht in de bittere koude van 1077 om aan paus Gregorius VII vergiffenis te vragen. De ultieme vernedering.

Door het stof

Ook Groen van Meyrem Almaci kruipt vandaag door het stof en houdt zich vast aan de laatste strohalm om haar koninginnenstuk – de kernuitstap – te redden. Het regeerakkoord van de regering De Croo herbevestigde de kernuitstap. Maar gezien de gewijzigde context komen zowat alle regeringspartijen – buiten Groen – op die belofte terug. ‘De kernuitstap werd herbevestigd, maar het is geen “golden ticket”’, aldus Leen Dierick (CD&V).

In het parlementair halfrond zou er voor het verlengd openhouden van de twee jongste kerncentrales Doel 4 en Tihange 3 een meerderheid te vinden zijn. De val van de regering of nieuwe verkiezingen zijn volgens Meyrem Almaci niet aan de orde, maar wie haar vrijdag op televisie bezig hoorde, zag een zenuwachtige en verbeten Groen-voorzitster. Op de vraag of haar positie binnen de partij op de helling komt te staan, antwoordde ze alvast niet ontkennend.

Open brief als kantelpunt

Deze week publiceerden 200 ondernemers en academici een open brief waarin zij de regering onder druk zetten om af te zien van de kernuitstap. ‘De afgrond gaapt, iedereen ziet de kloof en toch rennen we met oogkleppen op naar de onvermijdelijke val.’ De explosie van de energiefactuur en de dreigende bevoorradingsonzekerheid door het nakend conflict in Oekraïne deden de bedrijfsleiders van de weersomstuit naar de pen grabbelen. Vreemd, want de kernuitstap staat al twintig jaar op de agenda en voordien vormde dit dossier voor niemand een prioriteit, ook niet voor de N-VA.

Voor Françoise Chombar – initiatiefneemster van de open brief en CEO van Melexis – vormde het laatste klimaatrapport van het VN-panel IPCC een wake-upcall. ‘Er is nog nooit zo duidelijk gezegd dat wij drastisch onze CO2 naar beneden moeten halen… en kernenergie kan een oplossing zijn.’

Deze bedenking konden de werknemers zich al jaren geleden maken, maar de slinkende winsten, de verslechterende concurrentiepositie en het dreigende faillissement van heel wat bedrijven zullen wel de doorslag tot het schrijven van de open brief gegeven hebben.

Groene energie peperduur, weinig opbrengst

Uiteraard zijn er valabele argumenten voor het openhouden van twee kerncentrales. De Belgische CO2-uitstoot zal door de gascentrales exploderen. De vernietiging van de nucleaire capaciteit betekent eveneens de explosie van de energiefactuur. Kernenergie blijft veruit de goedkoopste en milieuvriendelijkste energie. Bovendien zorgt kernenergie voor energiezekerheid, terwijl groene energie wel heel erg afhankelijk is van de context.

In Duitsland spreekt men van een Dunkelflaute, een samentrekking van Dunkelheit en Windflaute. Vlaanderen heeft de afgelopen jaren €30 miljard aan subsidies voor duurzame energie gezorgd, terwijl ‘we niet eens de groene doelstellingen halen’, gaf Zuhal Demir (N-VA) nog mee. Bovendien heeft deze enorme investering de energiefactuur amper doen dalen en blijft het aandeel van de groene energie t.o.v. het totale pakket wel bijzonder laag. Voor dezelfde productie aan energie vraagt de groene energietechnologie véél grotere investeringen en veel meer plaats.

Maar we mogen ook niet blind zijn voor de nadelen. Kernenergie is een peperdure investering en de bouw van dergelijke centrale loopt over jaren. Eens de investering achter de rug is, kan de centrale decennia goedkope stroom leveren.

De vraag is of de discussie over het terugdraaiden van de kernuitstap niet veel te laat komt. De combinatie van het openhouden van twee kerncentrales en het opkalfateren van een flexibele gascentrale vragen een technische tour de force. Volgens het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) zou dat haalbaar zijn.

Electorale belangen

Het openhouden van de twee jongste centrales zal niet eenvoudig zijn. Er is een nieuwe goedkeuring van de Europese Commissie voor de subsidiëring van gascentrales nodig. Bovendien moet er een internationaal milieueffectenrapport worden bekomen. En alsof dit nog niet genoeg is, zal de Belgische regering naar Parijs moeten gaan om exploitant Engie op andere gedachten te brengen.

Als dit al zou lukken, dan zal het prijskaartje navenant zijn. Iedereen weet dit, ook de ondernemers en de academici. De N-VA heeft in het verleden nooit hard genoeg gewogen om de kernuitstap tegen te houden. Dat na twintig jaar onverschilligheid een aantal partijen het licht van de kernenergie heeft gezien, heeft deels te maken met electorale belangen. Open Vld en CD&V vechten om hun voortbestaan. Een pandoering van de kiezer zou wel eens fataal kunnen zijn.

Perceptieoorlog

Dat de kernuitstap nu op de helling komt te staan, heeft vooral met een perceptieoorlog te maken. Groen dreigt met haar apostolische bekeringsijver de bliksemafleider voor de maatschappelijke onvrede over de exploderende energiefactuur te worden. Op een paar dagen tijd staan de ecologisten er plots helemaal alleen voor.

Wat er ook beslist wordt, Groen komt er sowieso bekaaid vanaf. Haalt ze haar slag over de kernuitstap binnen, dan zal de partij de woede van de gezinnen en de bedrijven over de stijgende energiekost over haar heen krijgen. Bovendien zal ze verantwoordelijk gesteld worden voor een forse toename van de CO2-uitstoot. Verliest ze de slag om de kernuitstap dan ligt een dramatisch gezichtsverlies in het verschiet. Binnen Groen stijgt de nervositeit zienderogen en wordt de positie van frontvrouw Meyrem Almaci steeds meer onder vuur genomen.

Kiesdrempel

Ook al toveren de regeringspartijen op 18 maart opnieuw een kreupel konijn uit hun hoed, Groen verliest de perceptieoorlog. Het is niet de eerste keer dat de Vlaamse ecologisten politiek tegen de lamp lopen. Met de federale verkiezingen van 2003 leed Agalev, de voorloper van Groen, een dramatische verkiezingsnederlaag. De partij strandde na regeringsdeelname onder Verhofstadt I toen op 2,47% en haalde daarmee de kiesdrempel niet. In de Vlaamse regering namen de groene ministers ontslag. ‘De partij is dringend aan herbronning toe’, zei Vera Dua. Onder haar impuls vervelde Agalev tot Groen!

L’histoire se répète? Naar aanleiding van een rel met Groen-voorzitster Meyrem Almaci over de kritiek van Theo Francken op de evacuaties uit Afghanistan, liet de N-VA’er zich ontvallen dat Groen met de volgende verkiezingen de kiesdrempel niet meer haalt. Groen heeft zich met haar onverzettelijke moraliteitsprincipes de vernieling ingereden en betaalt de prijs van twintig jaar wanbeleid.