Groene ex-minister bakt het bruin

De voormalige Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer ziet de Alternative für Deutschland (AfD) in de traditie van de nazipartij NSDAP staan. De term ‘rechts-populisme’ vindt hij nog te zacht uitgedrukt.

Lieveling van Duits links, dat was en is nog altijd de 69-jarige Joschka Fischer, die van 1998 tot 2005 minister van Buitenlandse Zaken was in de rood-groene regering van de sociaaldemocratische kanselier Gerhard Schröder. De groene ex-politicus dankt zijn populariteit in linkse kringen aan zijn welbespraaktheid en zijn radicale politieke stijl. Vanaf 1967 begon hij zich te engageren in de studentenbeweging en de Außerparlamentarische Opposition (de buitenparlementaire oppositie van linkse radicalen). De jonge Fischer ontpopte zich dra tot straatvechter. Een van zijn vele gewelddadige acties bestond erin om vermomd samen met de linkse terrorist Hans-Joachim Klein een politieagent buiten westen te slaan. In 1973 was dat.

Heldendaad

De ‘Deutscher Herbst’ van 1977, toen de terreur van de Rote Armee Fraktion (RAF) haar brutaal hoogtepunt bereikte met moorden, ontvoeringen en gijzelingen, zou Fischer naar eigen zeggen ontnuchterd hebben. Zijn uitspraak, een jaar later, dat hij geen traan wegpinkte om het lot van drie hoge omes uit het Duitse establishment die door de RAF waren vermoord, lijkt dat tegen te spreken. Wat er ook van zij, Fischer koos voor de partijpolitiek, sloeg voor Die Grünen de parlementaire weg in om tenslotte een dikke twintig jaar later de baas van de Duitse diplomatie te worden. Een van zijn ‘heldendaden’ op die post was het verbod om in het huisblad van het Auswärtiges Amt (Buitenlandse Zaken) een ‘Nachruf’ (in memoriam) te wijden aan overleden diplomaten die ooit lid van de Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) waren geweest. Dat sommige van die diplomaten onder druk lid van de Hitlerpartij waren geworden, of zich zelfs als lid hadden gedistantieerd van het misdadige naziregime, of het zelfs hadden tegengewerkt, maakte geen verschil voor Fischer.

Rechts-populistisch

Sinds het einde van zijn actieve politieke loopbaan in 2006 verdient Fischer zijn boterham met lobbywerk en consulting voor grote concerns en ondernemingen. Hij kan het echter niet laten om regelmatig zijn licht te laten schijnen over de politieke actualiteit. Dat doet hij met het schrijven van opiniestukken en het geven van interviews, zoals nu aan Der Spiegel. Aan de journalisten van het invloedrijke weekblad vertelt hij dat hij zich enorm opwindt over de omschrijving van de Alternative für Deutschland  als ‘rechts-populistisch’. Vele rechtse mensen storen zich ook aan het gebruik van die term omdat je je dan zou schikken naar het discours van de linkerzijde. Maar voor Fischer is zelfs de term ‘rechts-populisme’ als karakterisering van de AfD te braaf, te vergoelijkend. Hij vindt dat de partij völkisch is, wat zoveel betekent als dat ze zich in de ‘bloed-en-bodem’-traditie van de NSDAP zou stellen. Over actieve leden en leidende kaders van de AfD zegt de groene ex-politicus letterlijk: ‘(…) die reden wie Nazis und die denken wie Nazis’.
Fischer, de man die in zijn jonge jaren geen geweld tegen de staat en zijn vertegenwoordigers schuwde, bakt het hiermee wel bruin. Het kan niet ontkend worden dat sommige mandatarissen van de AfD rechts-radicale uitspraken gebezigd hebben, maar de partij bevindt zich nog altijd ‘auf dem Boden des Grundgesetzes’, zoals dat heet in het Duits, ze opereert nog altijd binnen het kader van, en gaat niet in tegen het Grundgesetz (de grondwet). Als dat niet het geval was, zou ze door de Verfassungsschutz, de staatsveiligheid – letterlijk ‘de dienst die de grondwet beschermt’ – al lang nauwlettend in de gaten worden gehouden. De Verfassungsschutz van de deelstaat Sachsen-Anhalt kwam na onderzoek zelfs tot de conclusie dat de AfD weliswaar ‘stramm rechts’ is, maar niet ‘verfassungsfeindlich’ (vijandig tegenover de grondwet) en ook niet ‘staatsgefährdend’ (de staat bedreigend). Dat Fischer een andere taal spreekt, heeft onmiskenbaar te maken met de paniek die onder Duits links heerst sinds het succes van de AfD bij de Bondsdagverkiezingen van 24 september.

Polariserend

De AfD gelijkstellen met de NSDAP betekent een banalisering van de misdadige nazipartij van Adolf Hitler. De AfD gelijkstellen met de NSDAP is ook gevaarlijk voor de samenleving. Wie de AfD demoniseert, vraagt zich immers niet af waarom 12,6% van de mensen voor die anti-immigratiepartij gestemd hebben bij de Bondsdagverkiezingen, wil de oorzaken van hun stemgedrag niet begrijpen en wil dus ook niets doen aan de problemen en de zorgen waarmee die kiezers worstelen. Wie de AfD demoniseert, zoals Fischer dat doet, verleidt bovendien instabiele geesten om geweld te plegen tegen mandatarissen en zelfs gewone kiezers van die partij. Dat is in de afgelopen maanden al te vaak gebeurd en zal alleen maar toenemen onder invloed van polariserende uitspraken zoals die van Fischer. De groene ex-politicus mag dan wel beweren dat de AfD in de traditie van de NSDAP staat, maar één ding is nu wel zeker: Fischer zelf staat geestelijk in de traditie van zijn eigen gewelddadig extreemlinks verleden.

(c) reporters