Het Grondwettelijk Hof oordeelt in een arrest dat het Covid Safe Ticket (CST) tijdens de covidpandemie wel degelijk grondwettelijk was. Alleen het facultatieve gebruik ervan in de Vlaamse zorg was dat niet. Voor advocaat en verzoeker Jan De Groote is het arrest belangrijk omdat het Hof het gebruik van het CST koppelt aan zeer specifieke omstandigheden. ‘De covidpas kan niet zomaar opnieuw ingevoerd worden.’

Het arrest dateert van eind april en staat in schril contrast met het oordeel van het Hof van Beroep in Luik, dat alvast de verlenging van het Covid Safe Ticket (CST) in Wallonië vanaf januari 2022 als onwettig beschouwde. Het Hof van Beroep gaf de Franstalige mensenrechten-vzw Notre Bon Droit toen gelijk in haar zaak tegen de Waalse regering: de verlenging van de covidpas vanaf begin 2022 was discriminatoir, niet wetenschappelijk onderbouwd en ook niet nuttig om de covidpandemie te bestrijden.

Maar nu spreekt het Grondwettelijk Hof zich dus helemaal anders uit: het Covid Safe Ticket, zoals het bestond tot begin maart 2022, is alvast niet ongrondwettelijk, zo klinkt het in het arrest. Sterker nog: het is zelfs wetenschappelijk onderbouwd. Alleen het vrijblijvende gebruik ervan in ziekenhuizen en rust- en verzorgingstehuizen in Vlaanderen is voor het Hof een probleem.

Beleidsexperten

Het Grondwettelijk Hof baseert zich samengevat op twee hoofdargumenten. Een: de covidpas is geen discriminatie noch een verkapte vaccinverplichting, omdat mensen zich ook konden laten testen of op basis van een herstelcertificaat aan het openbare leven konden deelnemen. Twee: op basis van de wetenschappelijke kennis van tijdens de zomer van 2021 bleek dat het CST een nuttig instrument was om mensen veilig te laten deelnemen aan het maatschappelijke leven. Wetenschappelijke kennis is volgens het Hof gelijk aan de adviezen van de beleidsexperten in de zomer van 2021.

Argumentatie die advocaat Jan De Groote begrijpt, maar niet goedkeurt. De Groote stond namens de privacy-vzw Ministry of Privacy als raadsman mee aan de basis van de zaak tegen het CST voor het Grondwettelijk Hof.

Jan De Groote: ‘Eerst en vooral: het Grondwettelijk Hof heeft het vrijwillige gebruik van het CST in Vlaanderen in ziekenhuizen en rusthuizen vernietigd. Volgens het Hof is vooral het facultatieve karakter daarvan een doorn in het oog: als er een CST wordt ingevoerd, dan moet de overheid het gebruik van zo’n pas kunnen verantwoorden op basis van precieze gegevens, en niet op basis van vrijblijvendheid.’

Andere wetenschap

‘Dat de covidpas geen vaccinverplichting betekent, beargumenteert het Grondwettelijk Hof door te verwijzen naar de alternatieven die het CST biedt. De burger heeft voor het Grondwettelijk Hof de keuze zich al dan niet te laten vaccineren of te testen, of na een doorgemaakte covidinfectie een herstelcertificaat aan te vragen’, zegt De Groote.

‘Het CST was volgens het Hof een instrument met een gunstig doel, tenminste op grond van de toen beschikbare wetenschappelijke kennis. Daarom oordeelt het Hof dat de wetgever het CST mocht invoeren. Dat het Hof het op die manier verwoordt, betekent voor mij echter dat het CST niet zomaar opnieuw ingevoerd kan worden. Want we beschikken nu in 2023 over andere wetenschappelijke informatie die stelt dat het CST besmettingen niet tegenhoudt.’

Volgens De Groote krijgen lagere rechtbanken met dit arrest de marge om afwijkend te oordelen over het gebruik van het CST. ‘De zaak is in feite doorgeschoven naar feitenrechters, zoals de rechtbanken van eerste aanleg. Een laagdrempelige rechter krijgt op die manier van het Grondwettelijk Hof ruimte om vanaf een bepaald moment het CST niet geoorloofd te vinden.’ Ook de uitspraak van het Luikse Hof van Beroep past in die logica, meent De Groote.

Verregaand

‘Principieel zegt het Grondwettelijk Hof dat de ernst van deze pandemie wel degelijk een CST rechtvaardigde. Maar daarmee kijkt het Hof ook naar de situatie op een bepaald moment. Ik denk niet dat het Hof met deze argumentatie de pasjesmaatschappij principieel goedkeurt. Men heeft duidelijk aangegeven dat de pandemie een zeer specifieke omstandigheid was die een optreden van de overheid noodzakelijk maakte, en dat de zeer verregaande maatregelen dus gerechtvaardigd waren. Al bij al is het Hof genuanceerd, al vind ik persoonlijk dat ze de overheid te veel hebben toegestaan tijdens de pandemie.’

‘Waar ik wel van schrik’, zo besluit De Groote, ‘is dat de overheid onze argumentatie dat met het CST het gelijkheidsbeginsel geschonden werd, volledig van tafel heeft geveegd. Iemand met veel geld kon zich elke 48 uur laten testen om een testcertificaat te verkrijgen. Voor gewone mensen liep die kost al snel op tot meerdere honderden euro’s. Daarom vonden wij dat minder gegoede burgers op die manier eigenlijk tot vaccinatie werden gedwongen. De argumentatie van het Hof is wat dat betreft nogal dunnetjes: zij baseren zich op een advies van de Raad van State dat gewoon sec stelt dat een testcertificaat geen onoverkomelijke financiële drempel betekent. Punt andere lijn. Zo kom je in een welles-nietesspel terecht.’