Harvey Weinstein, monster of zondebok?

Op 6 januari, Driekoningendag, werd in Manhattan het proces ingeleid tegen voormalig filmproducent Harvey Weinstein. Hij riskeert een levenslange gevangenisstraf voor verkrachting en seksueel misbruik. Alleen al het selecteren van een onpartijdige jury wordt een hele klus in deze supergemediatiseerde zaak. In totaal hebben meer dan 80 vrouwen de producer beschuldigd door hem gedwongen te zijn tot seksuele handelingen. Uiteindelijk gaat het in New York maar om twee klachten: deze van zijn voormalige productie-assistente Mimi Haleyi, en van een vrouw die tot nu toe anoniem is gebleven.

Elke poging om deze zaak ietwat in een context te plaatsen zal wel door de kamerbrede politieke correctheid verbanvloekt worden. Reden te meer om even buiten de klassieke krijtlijnen te gaan. Ik geef een paar insteken.

Glamour

Een eerste vaststelling is het showgehalte van heel de kwestie, vanaf de fameuze onthulling in de New York Times van 4 oktober 2017 tot vandaag. We zitten op de eerste rij van een grootse afrekening tussen niet meer zo jonge actrices en de gevallen superproducer die nu als seksmaniak en pervers roofdier wordt gedeclasseerd. Ook zijn voormalige politieke vrienden van de democratische partij, Hillary Clinton voorop, huilen mee. Elke dag nieuwe onthullingen, elke dag een stuk slachtofferretoriek vol pathos er bovenop, waarbij het onderscheid tussen de goede watjes en de slechterik er overduidelijk op ligt. Het lijkt zelf wel cinema, waarvan Weinstein gekscherend zei dat het goed in elkaar steekt, en waarin ook sterren als Angelina Jolie, Gwyneth Paltrow en Lupita Nyong’o hun aandeel van drama queen opeisen.

Alles in Hollywood komt pas tot leven en wordt pas ‘echt’ onder de warmte van de schijnwerpers en in de nabijheid van camera’s. De verslaving aan aandacht en media-belangstelling maakt dat niet enkel de artistieke productiviteit dient bewonderd te worden, maar heel het publieke leven van de vedetten, de verhalen, de relaties, ceremonieën als de Oscar-uitreikingen, Golden Globes en andere prijsuitdelingen. Het Weinsteinschandaal lijkt van heel dat narcistisch universum een uitstulping, een soort in het leven gekatapulteerd filmscript dat in de prijzen valt. In datzelfde jaar 2017 worden klaagsters Ashley Judd, Susan Fowler, Adama Iwu, Taylor Swift en Isabel Pascual door het weekblad Time  als ‘Silence Breakers‘  uitgeroepen tot persoon van het jaar. Meer media-erkenning kan je niet hebben. Een nieuwe regen van interviews en ‘onthullingen’ volgt.

We zijn dus niet alleen getuige van een zaak rond seksuele intimidatie, maar ook van een exhibitionistisch theater, met veel geld als inzet, zie verder. Er heeft zich een grotesk narratief ontwikkeld met Weinstein als absolute bad guy, en met de pers als verteller.  Iedereen speelt zijn/haar rol met verve, ook zijn zielige verschijning met dat looprekje is natuurlijk een stuk theater. Om het slachtoffer uit te hangen, beweert men. Klopt: iedereen wil in deze zaak om ter hardst het slachtoffer uithangen, zelfs de gedoodverfde schurk, die zich in de media eindeloos beklaagt over zijn slechte behandeling als miskende weldoener, waarvan de wereld vergeten is dat hij meesterwerken deed ontstaan als Shakespeare in love.

Casting couch

Reporters / Abaca

Mimi Haleyi

Hollywood, dromenfabriek én keiharde business, niet voor watjes. Het is tot dat universum dat Harvey Weinstein als producent de sleutels bezat en als poortwachter/god enige wederdienst verwachtte van de vrouwelijke kandidaten. Die dat doorgaans ook leverden, met minder of meer enthousiasme.

We zouden hier lange antropologische beschouwingen kunnen houden over de beruchte vraag van Freud ‘Was will das Weib?’. Waarom doet ze het? Het lijkt me redelijk om vast te stellen dat voor mannen seks doorgaans een doel op zich is, en voor vrouwen een middel tot. Bijvoorbeeld om de man als partner-beschermer aan zich te binden, om een kind te krijgen, of, jawel, om hogerop te geraken.

Het huidige taboe over de casting couch, zeg maar de canapé waarop carrières gemaakt worden (of net niet) , is daarom misplaatst want nergens meer dan in Hollywood was – en is – seks het bindmiddel om producenten en actrices in ‘werkvergaderingen’ met elkaar in contact te brengen. Ik zeg: actrices, want het is een mannenwereld bij uitstek waarin vrouwen hun lichaam als productiemiddel te gelde moeten maken. Het filmpje dat Melissa Thompson clandestien maakte van een ontmoeting in 2011 met Weinstein, toont inderdaad handtastelijkheden, die zij overigens niet afwijst maar eerder aanmoedigt. Een beetje advocaat maakt van dit soort ‘bewijsmateriaal’ gehakt.

Iconisch is ook het geval van Mimi Haleyi, een van de twee klagende partijen in Manhattan. Ze verhaalt hoe ze als productieassistente in 2006 tot een befpartij werd gedwongen, nota bene terwijl ze ongesteld was en Harvey haar tampon had uitgetrokken. Smaken verschillen. Voor dat exploot liet hij haar per taxi naar zijn appartement in Soho komen, weer zogezegd om haar verdere carrière te bespreken.

Dat je je als volwassen vrouw in zo’n situatie fysiek niet zou kunnen verweren, lijkt me twijfelachtig. Dat wordt ook door insiders bevestigd: het gaat om charisma, erotisering van de macht én opportunisme. Voordien had hij haar in Cannes al tot een ‘massage’ uitgenodigd, dus ze wist welk vlees ze in de kuip had. En eigenlijk wist iedereen het, maar iedereen zweeg, en zo bleef het publiek geheim zowel publiek als geheim. Zonder twijfel gaat dit over machtsmisbruik, maar de term ‘verkrachting’ is problematisch in een gedoogcultuur waar professionele zaken op een zeer persoonlijke manier geregeld worden.

Pay time

VRT/Canvas

Theater om medelijden op te wekken. Let op de tennisballen.

Door het onloochenbaar bestaan van deze zwijgcultuur verdampt veel geloofwaardigheid in het kamp van de klaagsters. Het argument van Weinsteins verdediging dat de seks met onderlinge toestemming gebeurde, valt niet te bewijzen maar is evenmin makkelijk van tafel te vegen, en al zeker niet binnen een Hollywood-context waar we toch niet te doen hebben met vrome communicantjes. Die zich dan nog in grote getale lieten afkopen.

Dat brengt ons bij de kwestie van de financiële compensaties. Weinstein was de machtigste man in Hollywood, maar tegelijk ook de zieligste, die zijn seksverslaving niet onder controle kreeg en steeds meer dollars moest uitgeven aan ‘schikkingen’ met ex-medewerksters die hem daarover aanspraken en met een proces dreigden.

Net het geciteerde artikel in de New York Times van 2007 was daartoe een trigger, omdat het naast details over het ‘grensoverschrijdend gedrag’ ook gewag maakte van de schikkingen die al decennia lang in de luwte werden geregeld. Dat artikel heeft een nieuwe lawine van schadeclaims doen ontstaan, allemaal van vrouwen die zich opeens herinnerden hoe ze in een ver verleden werden belaagd en misbruikt. In december 2018 trof Weinstein weerom met een dertigtal opgedoken slachtoffers een minnelijke schikking ten bedrage van zo’n 25 miljoen dollar (22,4 miljoen euro). Geld dat overigens door verzekeringsmaatschappijen van zijn failliet verklaarde bedrijf werd opgehoest. Het feit dat vrouwen als genoemde Mimi Haleyi pas twaalf jaar later met hun klacht kwamen aandraven, en nog lang bevriend bleven met hun belager na de feiten, versterkt het vermoeden dat er andere motieven meespelen dan het seksuele trauma.

Pay time dus, of de dader zelf opgejaagd door zijn slachtoffers. Zo werd Weinstein een schier onuitputtelijke cash cow  voor al wie ooit met hem (on)zacht in aanraking was gekomen. Men moet daarbij begrijpen dat de advocatuur in Amerika anders werkt dan hier. Advocaten werken er veelal volgens het principe ‘no cure no pay’ (geen resultaat, geen betaling) en nemen een commissie op bekomen schadevergoedingen. Dat verhoogt het cowboygehalte van hun beroep en maakt dat ze zelf actief op zoek gaan naar mogelijke ‘slachtoffers’.

MeToo!

Reporters / QUINET

Roze mutsen

Samengevat: drama, sensatiedrang, rancune en hebzucht vormen de basisingrediënten van de Weinsteinaffaire. Ooit wordt heel het verhaal effectief wel verfilmd, en kan met een beetje geluk Harvey zijn eigen rol spelen van goedmenende slechterik en charmante pervert.

In het laatste bedrijf is er ruimte voor veel moraal en goede boodschappen, ook dat is Hollywood. De rancune van vrouwen die zich door de producent lieten bepotelen voor het goede doel, eieren voor hun geld kozen, en nadien toch de zwijgplicht doorbraken, lijkt beladen met een schaamtegevoel die uiteindelijk tot dat rare MeToo!-fenomeen zou uitgroeien: een mengsel van morele verontwaardiging, genderactivisme tot en met regelrechte mannenhaat, en dit altijd onder veel mediabelangstelling.

De Hollywood-hysterie blijkt van meet af aan heel de MeToo-beweging besmet te hebben: de planetaire jacht op het mannelijke roofdier werd meteen uitgeroepen. Wat volgde was een wereldwijde golf van boze-roze mutsen, mannenhaatsters voor wie in eerste instantie een seksstaking maar nadien misschien castratie van alle bokken de ultieme oplossing zou zijn. Zover zal het gelukkig niet komen, Harvey Weinstein zal als zondebok alle schuld op zich nemen, maar het wordt nooit meer zoals vroeger: de onttroonde heren der schepping wezen gewaarschuwd, elke aanraking, elke hand op de foute plek kan er een teveel zijn.

Deze nieuwe preutsheid, die zich met de klassieke mantra’s van de politieke correctheid vermengt, kan niet goed zijn voor de menselijke soort en de geluksbalans. Als alle mannen potentiële roofdieren zijn, tenzij ze eunuchen worden, en vrouwen hun benen niet meer open doen om het plastisch met Jeff Hoeyberghs te zeggen, zullen psychologen en therapeuten allerhande nog veel werk hebben.

Weinstein had de pech om de super-bad guy te spelen in een verhaal van foute normen en grijze zones. Het Hollywoodpathos is echter geen vruchtbare basis voor een seksuele revolutie. Dan liever het bloteborsten-geweld van Femen, dat net het vrouwelijk lichaam verheerlijkt en het puritanisme van de hand wijst. Het is daar trouwens vrij stil, hopelijk hebben die ook geen gebreide muts aangetrokken, dat ware echt zonde.