Heinrich Heine geeft raad aan Francesca Vanthielen

‘Schuldig klimaatverzuim’: 11 BV’s stellen overheid in gebreke, zo las ik in de krant. Een van die bekenden is de tv-omroepster Francesca Vanthielen. Als we op haar verklaringen mogen afgaan (ik las die in De Morgen) dan heeft Francesca heel persoonlijke opvattingen over de werking van de rechtsstaat. Scheiding der machten en het primaat van de wetgever spelen geen rol in dat stuk. In haar stelsel moet de rechter aan de wetgever duidelijk maken wat voor wetten hij moet ‘stemmen’ – ze bedoelt natuurlijk ‘aannemen’ of ‘goedkeuren’, en pleit onbevangen voor een démocratie des juges:

‘Via de rechter willen we hen verplichten om een klimaatwet te stemmen en eindelijk woorden in daden om te zetten’, zegt Francesca Vanthielen, een van de initiatiefnemers. ‘De bedoeling is dat zoveel mogelijk burgers mede-eisers worden.’

In dat laatste zinnetje meen ik nog een late echo te horen van de jammerlijk ter ziele gegane G708.
Francesca gaat verder:

‘Ludieke acties helpen niet meer. Dan maar de juridische weg. We hebben een topteam van advocaten die het helemaal zien zitten.’

Dat van die advocaten die het ‘zien zitten’ geloof ik best. Advocaten zien het vaak zitten. Toch zou ik Francesca en haar medestanders willen waarschuwen. Of liever, ik laat die taak aan Heinrich Heine over, zelf jurist – hij had ooit nog een doctoraat geschreven, in het Latijn, over de bruidsschat, de dos. Nu echter zijn we tien jaar verder en in 1833, en advocaat is hij nooit geworden: ‘Es ist nichts aus mir geworden, nur ein Dichter’.

Maar hij blijkt toch nog goed te weten hoe de zaken werken, en Francesca kan zijn woorden maar beter ter harte nemen. Dat zal haar zuurverdiende spaarcentjes ongetwijfeld ten goede komen, want dit consult is gratis:

Die Advokaten, die Bratenwender der Gesetze, die so lange die Gesetze wenden und anwenden, bis ein Braten für sie dabei abfällt, diese mögen noch so sehr streiten, ob die Gerichte öffentlich sein sollen oder nicht; darüber sind sie einig, daß alle Gerichte gut sein müssen, und jeder von ihnen hat sein Leibgericht.

[Aus den Memoiren des Herren von Schnabelewopski]

In mijn vertaling gaat veel verloren, en ik nodig de lezer uit om liever het Duits nog eens te lezen.

De advocaten, de braadspitten van de wetten, die de wetten net zo lang draaien en keren tot er daarbij een stuk braadvlees voor hen afvalt, zij kunnen er nog zo fel over discussiëren of de gerechten openbaar moeten zijn of niet, hierover zijn zij het eens: dat alle gerechten goed moeten zijn, en elk van hen heeft zijn lijfgerecht.