Henry Kissinger onder vuur

Weinig politici slaagden er in de 20ste eeuw in theorie en praktijk zo te combineren als Henry Kissinger, de Amerikaanse hoogleraar internationale politiek die van 1973 tot 1977 minister van Buitenlandse Zaken was onder de presidenten Richard Nixon en Gerald Ford. De enige andere academicus die op een vergelijkbare wijze ook zijn stempel heeft gedrukt op het beleid van zijn land, is wellicht Ahmet Davutoğlu. De Turkse professor internationale politiek kon zijn ideeën over ‘Strategische Diepte’ als minister van Buitenlandse Zaken omzetten in een politiek die Turkije nauwer bij de buurstaten in het Midden-Oosten moest doen aansluiten.

Opening

Henry Kissinger was er als nationaal veiligheidsadviseur onder Nixon in 1972 in geslaagd om een diplomatieke opening tussen Amerika en China te maken. Een jaar later kreeg hij samen met de Noord-Vietnamese politicus Le Duc Tho de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn aandeel in de onderhandelingen over de Parijse Vredesakkoorden die een einde moesten maken aan de Vietnamoorlog. Daarna was hij ook actief als publicist. In Diplomacy (1994) borstelde de gewezen hoogleraar in Harvard en Georgetown University Washington een indrukwekkend historisch panorama van de internationale betrekkingen van de 17de eeuw tot de Koude Oorlog. Over China publiceerde hij trouwens in 2011 het boek On China. Kissinger heeft zich nooit afgezonderd in een ivoren toren. Als academicus en als publicist nam en neemt hij over zowat alle grote conflicten van zijn tijd stelling in. The Washington Post publiceerde op 5 maart nog een opiniestuk van hem over de crisis in Oekraïne. Kissinger kwam terug op een oude stelling van hem dat Oekraïne beter geen lid van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) zou worden. Ook meende hij dat Oekraïne de soevereiniteit over de Krim moest behouden.

Verzet

De zoon van Duits-joodse ouders die in 1938 Nazi-Duitsland ontvluchtten, heeft het ver geschopt in Amerika. Duitsland, zijn geboorteland, is hem niet vergeten. Naar aanleiding van zijn negentigste verjaardag op 27 mei 2013 had de Duitse Bondsregering besloten een naar hem genoemde Leerstoel voor Internationale Betrekkingen en Volkenrecht op te richten aan de Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität in Bonn. Dat is bij sommige mensen ter linkerzijde in het verkeerde keelgat geschoten. Kissinger ligt trouwens al heel lang onder vuur, onder andere wegens zijn vermeende betrokkenheid bij plannen van de Nixon-administratie om de Chileense president Salvador Allende ten val te brengen. Lukas Mengelkamp, een student geschiedenis aan voornoemde universiteit, heeft met ‘Initiative Zivile Uni Bonn’ het voortouw in het verzet genomen tegen de ‘Leerstoel Henry Kissinger’. ‘Die Ehrung ist nicht gerechtfertigt’, stelt hij in een interview met de krant Neues Deutschland (8 april). Het is een eer die Kissinger niet zou mogen toekomen wegens zijn steun aan militaire dictaturen in Pakistan en Latijns-Amerika en wegens zijn medeverantwoordelijkheid voor de Amerikaanse bombardement op Laos en Cambodja tijdens de Vietnamoorlog. Die ‘Initiative’ heeft geleid tot een breed debat en de ondertekening van een kritische Verklaring door meer dan duizend mensen uit alle maatschappelijke geledingen. In een ‘Open Brief’ hebben vervolgens verschillende Duitse academici geprotesteerd tegen de ‘Kissinger-Professur’.

Gemilitariseerd

Maar het is niet alleen de naamgeving waartegen Mengelkamp bezwaar aantekent. Ook de financiering van de Leerstoel door het Duitse ministerie van Defensie kan er volgens hem niet door. Zijn argument is dat het ministerie staat voor een ‘gemilitariseerde buitenlandpolitiek’ en met de Leerstoel zou proberen op academische weg zijn opvattingen over buitenlandse en defensiepolitiek erdoor te drukken. De kritiek van Mengelkamp op leven en werken van Kissinger mag dan wel hout snijden, met zijn kritiek op het ministerie van Defensie gaat hij wel een stap verder en plaatst hij zichzelf ontegensprekelijk in de hoek waarin ook de links-radicale partij Die Linke is terug te vinden. Dit laatste verzwakt de spankracht van zijn begrijpelijk protest tegen de figuur van Kissinger.

Foto: Henry Kissinger, (c) Reporters