Hermes Sanctorum verlaat Groen

Vandaag lees ik in Het Laatste Nieuws dat mijn zoon Hermes Sanctorum de partij Groen verlaat en als onafhankelijke in het Vlaams Parlement zal zetelen en dit omwille van zijn standpunt over onverdoofd slachten. Hoewel de spanningen daarover binnen die partij bekend waren, kwam het nieuws voor mij zoals voor iedereen als een verrassing.

Hermes en ik hebben altijd onze wegen gescheiden gehouden, wat de openbaarheid betreft. Hij als geëngageerd Groen-politicus, ik als politiek filosoof, criticus  en outsider. Maar op dit moment raken die lijnen elkaar natuurlijk wel, en kan ik alleen maar mijn steun uitdrukken voor zijn moedige beslissing.

Het stond in de sterren geschreven dat verschillende partijen uit de kwestie van het onverdoofd slachten wel garen zouden proberen te spinnen, maar dat op de achtergrond vooral met ‘de handrem’ zou worden gewerkt via allerlei vertragingsmanoeuvres die zo kenmerkend zijn voor ons politiek theater. Ook de bevoegde Vlaamse minister Ben Weyts (N-VA) heeft dit spel handig gespeeld door wel in woorden het onverdoofd slachten af te wijzen, maar tegelijk ook de ‘politieke onhaalbaarheid’ vast te stellen.

Ik heb dat in een Doorbraak-artikel (“Sharia for Flanders”, 30/6/2016) ook aangestipt. De Raad van State mocht eerst concluderen dat het verbod tegen de godsdienstvrijheid indruist, en daarna zou er een bemiddelaar in het veld gestuurd worden, een zekere Piet Vanthemsche – in een vorig leven voorzitter van de Boerenbond – nu niet direct iemand die met dierenwelzijn begaan is.

Al deze manoeuvres hadden slechts tot doel om de vis (of in dit geval: het schaap) te verdrinken om zo de moslimgemeenschap (en bij de N-VA beslist ook de Joodse gemeenschap) niet te bruuskeren. De Groenen hebben de kool en de geit willen sparen, maar capituleren uiteindelijk voor het moslimelectoraat. Deze knieval is eigenlijk ongezien en doet onwillekeurig denken aan de titel van Houellebecq’s recentste boek “Soumission” (onderwerping).

Levensmystiek

De materie van het dierenwelzijn gaat niet zomaar over koetjes en kalfjes, of poedels met een strik. In de Europese traditie loopt er langsheen het christendom en het humanisme ook een bredere en zeker door de Oosterse filosofie beïnvloede stroming die respect voor het leven ziet als hét kenmerk van beschaving en de mens als onderdeel, maar niet de heerser van een biologische totaliteit. Dat principe gaat lijnrecht in tegen de monotheïstische offerreligieën die de mens zien als kroon op de ‘schepping’, waarin een mannelijke god zich affirmeert en ook zijn mannelijke vertegenwoordigers op aarde uitzet.

De islam is momenteel de meest prominente vertegenwoordiger van deze geweldreligie. Ze gebruikt niet zomaar geweld, ze is geweld, essentieel, vanuit de religieuze hardcore. Het jodendom is discreter, het christendom rekkelijker, maar alle drie zijn ze historisch verbonden binnen deze oerideologie van het Abrahamitische offer.

Het empathisch besef dat dieren lijden (iets wat de rationalist en theïst René Descartes absoluut niet begreep) is op die manier ook politiek, zij het niet partijpolitiek: als we onze relatie met de natuur niet diepgaand herzien, zowel intellectueel als emotioneel, is er voor de mens op deze planeet geen plaats meer. Het mededogen is geen melig sentiment maar een emotionele vertaling van een politiek-filosofische wereldbeschouwing die we onder meer bij Arthur Schopenhauer terugvinden, en die ook in de opera Parsifal wordt gecelebreerd, een werk dat Hermes en ik als Wagnerliefhebbers heel goed kennen.

Natuurlijk hoeft niet iedereen van de slag vegetariër te worden, ik ben het trouwens ook niet. Toch heeft Vlaanderen nood aan een brede groene stroom die de moderne behoefte aan levenskwaliteit (gezondheid, onthaasting, solidariteit en zorg voor de naaste) terug verbindt met die oude Europees-Oosterse levensmystiek, waarvan de mens-dier-relatie een cruciaal symbolisch aspect is, en die zich soms veruiterlijkt als een rebels anti-materialisme. Agalev-stichter Luc Versteylen had die inspiratie ongetwijfeld, hoe vrolijk men zich ook maakte over zijn geitenwollen sokken. Maar gaandeweg is de partij, omgevormd tot Groen, opgeslorpt door het raison politique, heeft ze de voeling met de onderstroom verloren, en is dus uiteindelijk gevallen voor een ideologie die totaal ingaat tegen vernoemde filosofie van het grote mededogen. Ik wil het niet eens herleiden tot het gegeven van de Turks-Belgische voorzitster en moslima Meyrem Almaci. De bocht is al veel vroeger gemaakt en Hermes Sanctorum, in de eerste plaats wetenschapper, cultuurfreak én pleitbezorger voor dierenwelzijn, heeft zich in die partij om die reden nooit echt thuis gevoeld.

Ik ben, als ik dat voor één keer mag zeggen, fier op zijn consequente beslissing, en kan alleen hopen dat hij voldoende steun en medestanders vindt om, samen met andere dissidenten als Luckas Vander Taelen, een nieuwe Vlaams-groen-sociale beweging in de steigers te zetten, die misschien eindelijk ook eens de noties identiteit, autonomie en oikos durft te beklemtonen, het verlangen naar herkenbaarheid en thuisgevoel, het durven gaan voor onze Europese wortels.

Als men zich in de lijn van een partij niet meer herkent, moet men durven breken en gaan voor een nieuw verhaal: een kostbare les voor alle Vlaamse en Belgische dagjespolitici.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.