Het fatale ‘Obamake’ van Merkel

Al vele stormen heeft ze doorstaan, Angela Merkel, in de tien jaar dat ze nu al bondskanselier van Duitsland is. Ze wordt als machtigste vrouw in de wereld beschouwd en geldt als onaantastbaar in eigen land. Tot op heden. Maar de storm die is opgestoken ten gevolge van de vluchtelingencrisis zou haar wel eens kunnen vellen. In enquêtes begint haar partij, de Christlich Demokratische Union Deutschlands (CDU), af te brokkelen. Nog staan de Duitse christendemocraten aan de top met rond de 40 %, maar voor een grote, zelfbewuste machtspartij vormt zelfs het kleinste verlies een waarschuwing. De populariteitsscore van Merkel zelf is gezakt van 68 naar 63 procent. Ze rangeert nu als vierde populairste onder de politici.

Ongezien

Waarnemers menen dat de uitspraak van Merkel ‘wir schaffen das’ de grootste fout in haar carrière is. Misschien wilde ze een ‘Obamake’ doen – een Duitse versie van ‘yes we can’ – maar Duitsland ziet zich nu wel geconfronteerd met de zware gevolgen van de ‘open invitation’ die de bondskanselier begin september had gericht aan vluchtelingen uit het Midden-Oosten. De ‘Willkommenskultur’ oefende een ongezien aanzuigeffect uit. Zelfs het economisch sterkste land van Europa kan de toevloed van asielzoekers niet aan en deed met de sluiting van de grens met Oostenrijk iets wat indruist tegen zijn Europees credo. In de asielcentra vinden regelmatig vechtpartijen plaats. Chaos heerst alom.

Alarmbel

De kritiek op Merkel groeit ook vanuit eigen rangen. Vooral de Christlich-Soziale Union (CSU), de Beierse zusterpartij van Merkels CDU, roert zich hevig. Dat verwondert niet, want het is Beieren dat onmiddellijk aan zijn grens met Oostenrijk de grote toevloed moet opvangen. Alleen al in september waren er 170 000 vluchtelingen in de Freistaat Bayern aangekomen. De Beierse minister-president Horst Seehofer (CSU) trekt aan de alarmbel en schuwt geen boude vergelijkingen: ‘Ein Landkreis in Bayern nimmt mehr Flüchtlinge auf als die große stolze Republik Frankreich.’ (Eén kanton in Beieren neemt meer vluchtelingen op dan de grote trotse republiek Frankrijk).

Bovendien is de CSU conservatiever dan de CDU en verdedigt ze waarden die ze bedreigd ziet door de inwijking van ontelbare moslims uit Syrië, Libië en Afghanistan. Seehofer ergert zich aan het moralisme van Merkel. Iedereen kan de humanist uithangen, moet hij gedacht hebben toen hij de volgende uitspraak deed: ‘So kann die Arbeitsteilung nicht sein, dass die einen für die Moral und die Menschlichkeit sind, und die anderen sind für die Arbeit und für die Ressourcen zuständig.’ (Zo kan de werkverdeling er niet uitzien, dat de enen bevoegd zijn voor de moraal en de menselijkheid, en de anderen voor het werk en de middelen.’)

Gevoelige snaar

Ook binnen de CDU vinden politici zoals Steffen Kampeter, gewezen staatssecretaris in het federale ministerie van Financiën, dat de asielzoekers de waarden van de Westerse wereld moeten onderschrijven: ‘Wir brauchen nicht nur eine Willkommenskultur, sondern vor allen Dingen auch eine Leitkultur für die Integration’: (‘We hebben niet alleen een Willkommenskultur nodig, maar vooral een Leitkultur voor de integratie (…)’. Julia Klöckner, vicevoorzitter van de CDU, pleit voor een wettelijke plicht tot integratie. Volgend jaar zijn er verkiezingen in haar deelstaat Rheinland-Pfalz en ze beseft maar al te goed dat de vluchtelingencrisis het resultaat van de CDU wel eens negatief zou kunnen beïnvloeden. Klöckner vertelde in de media dat een imam haar bij een bezoek aan een asielcentrum niet de hand wilde schudden omdat ze een vrouw is. Ze raakte daarmee een gevoelige snaar, want bijna duizend Duitse vrouwen stuurden haar brieven en mails om hun beklag te doen over het schofferende gedrag dat ze hebben meegemaakt vanwege vluchtelingen met een islamitische achtergrond.

Fataal

Meer en meer politieke stemmen binnen de Duitse christendemocratie verlangen duidelijke afspraken en signalen naar de asielzoekers toe. Merkel heeft van hen al vele bakken kritiek over zich heen gekregen, maar of het haar fataal wordt, is nog ongewis. Er staat geen kroonprins of kroonprinses klaar om haar op te volgen. De enige die tot voor kort kans maakte, was Ursula von der Leyen, minister van Defensie, maar die kampt nu zelf met een onverkwikkelijke plagiaataffaire rond haar doctorstitel. De Duitse linkerzijde is intussen niet te spreken over Seehofer die met zijn uitspraken een xenofoob discours – in het Duits ‘ausländerfeindlich’ – zou aanmoedigen. Feit is dat de rechtspopulistische Alternative für Deutschland (AfD) in enquêtes over de kiesdrempel van vijf procent geraakt. Dat heeft ze te danken aan goede scores in die deelstaten waar de mismoed over de vluchtelingenstroom bijzonder groot is: in Beieren klimt ze van vier naar zes en in Saksen van zeven naar elf procent. Dat gaat ten koste van de christendemocraten. De CDU zakte in Oost-Duitsland van 39 naar 33 procent; de CSU zelf profiteert niet van de forse taal van Seehofer, maar valt van in thuisstaat Beieren terug van 51 naar 47 procent.

Foto: Angela Merkel (CDU) en Horst Seehofer (CSU), (c) Reporters.