Het partijkartel uitgedaagd

Krampachtige reacties

De verkiezingscampagne voor de Europese verkiezingen werd vorige week opgeschud door een campagnefilmpje van de SP. Een dubbelganger van de Nederlandse EU-commissaris en socialistische Spitzenkandidaat Frans Timmermans, met de naam Hans Brusselmans, kan geen genoeg krijgen van nog meer EU. Sid Lukkassen ging er hier op Doorbraak op in. Alle mainstream partijen vielen over de SP heen. De voornaamste kritiek betrof het vol op de man spelen. Dat zou on-Nederlands zijn. De VVD noemde het filmpje ‘bagger’.

‘Vreselijk goed’

Premier Rutte zei ter bescherming dat Timmermans het ‘vreselijk goed doet’. Daar valt het nodige op af te dingen. Bij zijn aanstelling als ‘eerste vice-voorzitter’ van de Europese Commissie werd de kandidatuur van Timmermans door het toenmalige kabinet van VVD en PvdA verkocht met de argumentatie dat Timmermans de geknipte persoon was om met de speciaal aan hem toebedeelde bevoegdheden de regelzucht en bemoeienis van Europa in toom te houden.

Een evaluatie laat zien dat de socialist Timmermans daar niet in is geslaagd. Een feit verzwegen in de meeste media, die er alles aan doen om het positieve beeld van Timmermans overeind te houden. Dat bleek nog maar eens uit een rooskleurig verslag in NRC Handelsblad  van de campagne van Timmermans in Polen. Een journalist van het Duitse blad Die Zeit, die bij dezelfde bijeenkomst was, beschreef het warme onthaal voor Timmermans als in scene gezet.

Lidmaatschap verankeren

Verder natuurlijk de nodige proefballonnetjes. D66 wil het lidmaatschap van de EU verankeren in de Nederlandse grondwet, maar kreeg blijkens een peiling geen meerderheid van de Nederlanders achter zich en zelfs niet van de eigen achterban. Zelfs een partij als het uitgesproken eurofiele D66 heeft door dat ongeconditioneerd de EU-trom roeren niet op veel positieve weerklank bij de meeste Nederlanders hoeft te rekenen. Het verkoopt dit voorstel dan ook met de argumenten dat chaos zoals bij de Brexit wordt voorkomen en dat het Nederlandse parlement dan beter in staat zou zijn om de EU te controleren.

Intussen verheugt D66 zich erover dat de beweging EnMarche! van de Franse president Macron zich aan gaat sluiten bij de liberale fractie ALDE in het Europese parlement. Het gebruik van termen als ‘een vuist maken’ en ‘de handen ineen slaan’ was in dit kader wellicht minder gelukkig, zoals een twitteraar opmerkte, gegeven hoe Macron omgaat met de in gele hesjes getooide binnenlandse oppositie.

Eurokritische VVD?

Macron treedt met zijn partij dus toe tot de politieke familie waar niet alleen D66 en Open-VLD deel van uitmaken maar ook de VVD. Het enigszins EU-kritische geluid dat de VVD probeert op te houden, wordt daar al jaren overstemd door mensen als Guy Verhofstadt die meer EU als oplossing van alle problemen zien.

Eerder dit jaar bepleitte premier Rutte (VVD) in zijn Churchill-rede in Zürich een aanpak die echter ook op meer ‘Europa’ neerkomt. Hij benoemde drie terreinen voor (meer) Europese samenwerking: buitenlandse handel, een gezamenlijke buitenlands en veiligheidsbeleid en een gemeenschappelijk energie- en klimaatbeleid. De overeenkomsten in toon en inhoud met de Humboldt-rede die Minister van Financiën Hoekstra op 7 mei jl. hield in Berlijn zijn treffend.

Welke richting voor CDA?

Hoekstra wordt steeds vaker genoemd als (toekomstig) CDA-leider. Huidig voorman Buma wist na vele jaren aanvoerderschap niet echt electoraal te scoren. Hij wordt burgemeester in Leeuwarden. Dit is een mooie exitgelegenheid om in de voetstappen van zijn vader en grootvader te treden, die ook burgemeester in Friesland waren. Rivaal van Hoekstra voor het leiderschap is vice-premier en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge, die tot nu toe weinig potten heeft kunnen breken. Laat staan laten zien welke kant het op moet met Nederland (en het CDA).

Waar de CDA-fractie (en die van de VVD) vorige maand nog tegen een steeds hechtere Europese Unie stemde, toont Hoekstra zich juist een voorstander ervan in zijn voordracht in Berlijn. Hij ziet een gezamenlijke Europese identiteit en bepleit (grotendeels net als Rutte) intensievere samenwerking op het terrein van defensie, economie en innovatie, de kapitaalmarkt- en bankenunie, klimaat en grensbewaking. Ook wil hij (nieuwe) belastingen op CO2 en vliegen. Hoekstra is bereid er de portemonnee voor te trekken en pleit en passant ook voor een nieuwe EU-commissaris voor cybersecurity.

Minder EU is alleen wenselijk als het om landbouwbeleid gaat. Landen die onvoldoende economisch hervormen kunnen wat hem betreft niet aankloppen voor financiële steun en elk land moet bijdragen aan het opnemen van migranten. Landen die de vrijheid van meningsuiting beperken en de rechtsstaat uithollen moeten worden gestraft. Nederland is zelf uiteraard een modelstaat waar het deze terreinen aangaat en mag daarom met het vingertje naar anderen wijzen. D66-leider Jetten bood Hoekstra naar aanleiding van diens Humboldt-rede een gratis lidmaatschap van zijn partij aan voor het ‘omarmen van onze Europese plannen’.

Partijkartel

Heeft het ontkennen van het bestaan van een partijkartel hierna nog zin? In ieder geval niet als het om de EU gaat. Een andere indicatie hiervan is dat de antwoorden op alle vragen van de EU Stemwijzer voor GroenLinks en de PvdA exact overeenkwamen. Wat Europa betreft, is er ook nog een overtreffende trap. Voor een zo mogelijk nog enthousiaster EU-geluid kan de kiezer terecht bij de “pan-Europese” partij Volt. Met steun van George Soros’ Open Society Foundation probeert ook Volt de ‘progressieve’ kiezer die voor ‘een humaan en daadkrachtig Europa’ is aan zich te binden. Enthousiast geworden? Op Volt stemmen kan ook in Vlaanderen.

Hoe zit het met de meer EU-kritische partijen ter rechterzijde? De PVV sloot zich aan bij de door de Italiaanse vice-premier Salvini opgerichte coalitie van partijen waar ook het Rassemblement National in Frankrijk en het Vlaams Belang deel van uitmaken. Verder doet de partij er grotendeels het zwijgen toe, waar deze in het verleden altijd wel voor de nodige ophef zorgde in verkiezingscampagnes. Wel bepleit de PVV een vertrek uit de euro en een Nexit. Die twee punten komen ook terug bij Forum voor Democratie. Bij het beantwoorden van de vraag hoe beide partijen dit concreet voor zich zien, wordt hen niet echt het vuur aan de schenen gelegd.

Publiek gekrakeel

Bij Forum voor Democratie brak onderling gekrakeel uit na de succesvolle statenverkiezingen van maart dit jaar. Tweede man Henk Otten wilde zijn aandeel in het succes publiekelijk opeisen en van de partij een soort VVD 2.0 maken. Ook maakte hij als penningmeester 30.000 euro aan zichzelf over als beloning voor zijn grote inspanningen. Zijn taak als bestuurslid/penningmeester heeft Otten inmiddels neer moeten leggen en ook wordt hij geen fractievoorzitter in de Eerste Kamer. De man die ten koste van alles ‘LPF-achtige toestanden’ wilde vermijden, werd er zelf de oorzaak van. Onderling geruzie leidde ertoe dat de Lijst Pim Fortuyn roemloos ten onder ging na de moord op haar leider.

De FvD-campagne centreert zich rond lijsttrekker Derk Jan Eppink. Hij pareert de vele aanvallen van politici en media op zijn partij en/of persoon vakkundig met een grote dosis feitenkennis. Intussen blijft het rommelen in de partij. Noord-Hollands statenlid Robert Baljeu, naar verluidt een medestander van Otten, werd uit de fractie gezet en verzocht zijn zetel op te geven (wat hij luidkeels weigerde).

De peilingen laten geen grote veranderingen zien ten opzichte van de uitslag van de statenverkiezingen in maart. Afgelopen week zette de VVD dan ook de aanval in op haar grote concurrent FvD in een poging kiezers terug te winnen. Premier Rutte nodigde FvD-leider Baudet uit voor een tv-debat tussen hen tweeën. Hij wil Baudet op de vooravond van de Europese verkiezingen, die in Nederland op donderdag 23 mei zijn, met name aanvallen op diens Nexit-standpunt. Intussen bracht de VVD op het Twitteraccount van de partij diverse filmpjes uit waarin vol op de man wordt gespeeld. Het bevestigt het beeld van de leider van het kartel die het opneemt tegen de uitdager.