Het rotte systeem

Op 24 juni lezen we in De Morgen in het artikel van Bart Eeckhout, “Het systeem maakt de schurk, niet de verdorven moraal van een paar ‘rotte appels'”:

“Alleen in Brussel-stad is de macht opgeknipt over 1.400 mandaten in tal van overheidsstructuurtjes. Dat is een conservatieve, voorlopige schatting. Het geld is mooi meegenomen, maar de essentie is die van een macht zonder tegenmacht. Als er oppositie is, houdt die zich koest (op de in Brussel vrij kleine partijen N-VA en Groen na): elke partij weet dat zij er volgende keer wel bij kan zijn. Het is de fundamentele reden waarom de even logische als noodzakelijk sanering van hoofdstedelijke instellingen er maar niet komt – ook nu nog niet, na alle schandalen. Geen enkele grote machtspartij durft de gok te wagen van de vereenvoudiging. Omdat ze dan riskeert na een stembusgang ineens overal van de macht verdreven te worden. Zo worden belangen wederzijds afgedekt.”

” … De politieke bazen creëren voor zichzelf in hun vzw’s een ‘bureau’, dagelijks bestuur of directiecomité, waar ze alle macht concentreren. Ook de macht om te beslissen dat tegenover zulke immense verantwoordelijkheid ook een prettige vergoeding mag staan. De democratische controle is veraf. Dat is exact de bedoeling.”

“Telkens gaat het om het creëren van structuren en regels die het mogelijk maken om macht en/of belastinggeld af te wenden naar de eigen partij of de eigen portefeuille. “

“Ook politieke verslaggeving maakt deel uit van het systeem. Systeemjournalistiek levert gezag op. En het levert ‘exclusieve’ scoops op, vaak in ruil voor een mild interview. Ik schreef het al eerder en ik herhaal het: verslaggevers en politici zitten in dit land te dicht op elkaar, onder dezelfde stolp. Het heeft een deel van mijn generatie politieke verslaggevers bijziend gemaakt. Te veel aandacht gaat naar het spel, te weinig naar de knikkers. “

Omdat de geschiedenis toelaat om het heden op een andere manier te bekijken, geef ik dit stukje uit McCulloughs boek over Theodore Roosevelt mee:

Roosevelt en het rotte systeem

Theodore Roosevelt riep op 29 maart 1881 op tot de “impeachment” van State Supreme Court rechter T.R. Westbrook die samenspande met crony capitalist J. Gould. Net zoals de schandalen vandaag in Brussel rond PS-figuren en vzw’s feitelijk reeds lang bekend waren (of althans voldoende verdacht en met een beetje graven bekend hadden kunnen zijn), ging het hier ook over zaken die gemeengoed waren. Desondanks werd er jarenlang niets tegen gedaan. Het gebrek aan (politieke en journalistieke) moed is dan ook geen nieuw fenomeen.

Gould controleerde 10% van de spoorwegen, bezat Associated Press en de New York krant “World”. Ondanks dat zijn corrupte praktijken welbekend waren, gingen vele zakenlui met hem in zee als het in hun voordeel was. Toen hij Western Union Telegraph kocht, had hij geen problemen om John Jacob Astor en J. Piermont Morgan als bestuurder aan te trekken. Roosevelt (23 jaar!) kwam te weten dat sommige advocaten aangewezen als curator voor insolvabele verzekeringsmaatschappijen exorbitante vergoedingen incasseerden met goedkeuring van de rechtbank. Al deze zaken bleken toegestaan door dezelfde rechter, T.R. Westbrook. De rechter bleek een pion van Gould. In een brief die later opdook, verklaarde Westbrook aan Gould dat hij “was willing to go to the very verge of judicial discretion” om Goulds belangen te bevorderen.

Gould besefte het groot potentieel van cargovervoer via spoor voor New York en volgde zijn gebruikelijke strategie. Die bestond erin de huidige eigenaars van Manhattan Elevated te bedreigen en de aandelenkoers ervan te doen kelderen om dan zelf te beginnen kopen. Dan verklaarde Westbrook het bedrijf failliet en wees twee medewerkers van Gould aan als curator. Eenmaal Gould de meerderheid had opgekocht, draaide Westbrook zijn vonnis om en verklaarde het bedrijf solvabel. Toen Gould pas startte als zakenman was zijn persoonlijke advocaat niemand anders dan … T.R. Westbrook.

Toen Roosevelt zijn tanden in de zaak zette, werd hij onmiddellijk gewaarschuwd en zijn vraag voor onderzoek voor de parlementaire commissie werd onmiddellijk op de Griekse kalenden geplaatst door parlementaire manoeuvres. Een oude “vriend” contacteerde hem met de mededeling dat zijn pose als hervormer wel leuk genoeg was geweest en om nu de zaak opnieuw over te laten aan “de juiste mensen”. Roosevelt zag voor het eerst hoe oplichters, rechters, advocaten en politici elkaar verrijkten. Toen Roosevelt zijn aanklacht had geformuleerd in het parlement klonk er geen applaus maar een stilte van verstomming. Later publiceerde “the Judiciary Committee” een rapport dat de zaak in de doofpot wilde stoppen. Drie van de leden kregen smeergeld van $2500 elks toegestopt. De druk op individuele parlementsleden was groot en het doofpotrapport werd aangenomen. Theodore Roosevelt had met eigen ogen ervaren hoe de politiek functioneerde.

Als er toen iemand tegen Roosevelt had geopperd dat het geen zaak van verdorven moraal was, had hij hem wellicht aangepakt zoals de beren waarop hij wel eens jaagde. Uiteraard moet het verrot systeem aangepakt, maar de kracht om dat te doen, put men juist uit de moraal. Het is het morele relativisme dat aantoont hoe verrot het systeem wel niet is.

Foto: (c) Reporters

D. McCullough, Mornings on Horseback: The Story of an Extraordinary Family, a Vanished Way of Life and the Unique Child Who Became Theodore Roosevelt, 1982

B. Eeckhout, Het systeem maakt de schurk, niet de verdorven moraal van een paar ‘rotte appels’
https://www.demorgen.be/politiek/het-systeem-maakt-de-schurk-niet-de-verdorven-moraal-van-een-paar-rotte-appels-b9db45d3/