Het wordt beven voor Martin Schulz

2:0 is de stand voor de christendemocratische bondskanselier Merkel (CDU). Bij de afgelopen verkiezingen in twee deelstaten – Saarland op 26 maart en Schleswig-Holstein op 7 mei – gaf haar partij die van Martin Schulz (SPD), haar sociaaldemocratische uitdager voor het kanselierschap, het nakijken. Het Schulz-effect dat de SPD begin januari weer vleugels had gegeven in de lange aanloop naar de Bondsdagverkiezingen van 24 september, leek uitgewerkt. Alle ogen zijn gericht op de verkiezingen in Nordrhein-Westfalen nu zondag. NRW, zoals de deelstaat afgekort heet, is met 17 miljoen inwoners de grootste van alle 16 Duitse ‘Länder’. Dat is bijna één vijfde van alle Duitsers. Verkiezingen in NRW gelden dan ook als ‘die kleine Bundestagswahl’, de Bondsdagverkiezingen in het klein. Als de SPD van minister-presidente Hannelore Kraft verliest, dan ziet het er niet goed uit voor Schulz in september. Dan is het 3:0 voor Merkel, waarbij het derde doelpunt uiteraard veel zwaarder doorweegt dan de eerste twee.

Hart

NRW is een deelstaat met veel zware industrie en dus neigend naar rood. Een stad als Dortmund werd ooit de ‘Herzkammer der Sozialdemokratie’ genoemd. Hier en in andere steden slaat het hart van de Duitse sociaaldemocratie. In deze deelstaat regeert de SPD sinds het midden van de jaren ’60 van vorige eeuw, op een zwart-gele onderbreking tussen 2005 en 2010 na (het zwart voor de christendemocraten, het geel voor de liberalen). Volgens de prognose die Yougov donderdag bekend maakte voor de zender Sat.1 NRW, zal de huidige rood-groene coalitie niet aan kunnen blijven. SPD ligt op het ogenblik bij 30% (-6%), de Grüne komen op 7%. De CDU is geklommen tot 31% (+4). De liberale FDP haalt 9% net als de rechts-nationalistische AfD, en de links-radicale Linke 8%. Kraft heeft een coalitie met Die Linke uitgesloten. De SPD weet dat speculaties over rood-rood-groen (SPD, Linke, Grüne) heel wat kiezers afschrikken en in de armen van de CDU kunnen drijven.

Zorgen

Het wordt dus vermoedelijk een Grote Coalitie, van rood-zwart of zwart-rood, naargelang wie het in de nek-aan-nek race van 30/31 tussen respectievelijk Hannelore Kraft (SPD) en Armin Laschet (CDU) haalt. Economisch staat NRW er niet goed voor. De deelstaat heeft de vijfde hoogste werklozenquote van heel Duitsland (7,5%: meer dan dubbel zoveel als de 3,2% van Beieren). Sommige sectoren doen het goed, zoals de logistiek, de chemie, middelgrote bedrijven. Het Roergebied baart zorgen. Nog maar enkele dagen geleden protesteerden duizenden arbeiders van het staalconcern Thyssen-Krupp tegen de geplande sluiting van bepaalde vestigingen. De hoge bedrijfsbelasting schrikt investeerders af, de deelstaatregering heeft 1,6 miljard euro aan nieuwe schulden ingecalculeerd voor dit jaar, zoveel als alle andere deelstaten tezamen aan ‘Neuverschuldung’ hebben. Het onderwijs laat ook te wensen over. Op het Saarland na geeft NRW het minste uit per scholier.

Verduiveld zwaar

Ondanks deze weinig opbeurende gegevens was Hannelore Kraft nooit ongeliefd als minister-presidente. Haar uitdager Armin Laschet daarentegen kwam altijd al tam over. Tot enkele weken geleden lachte de SPD hem nog weg, maar dan is hij beginnen inhalen. Hij stelde zich tijdens de verkiezingscampagne hard op, bespeelde het thema veiligheid, verweet Ralf Jäger (SPD), de deelstaatminister van Binnenlandse Zaken, de hoge criminaliteitscijfers te verdoezelen. De mensen zijn Oudejaarsavond 2015 in Keulen niet vergeten. Maar als de burgers Laschet kiezen, dan niet omwille van hem, maar omdat ze iets anders willen. Omdat er iets de lucht hangt wat de Duitsers ‘Wechselstimmung’ noemen, een gevoel dat er iets moet veranderen. Bondskanselier Merkel was ook op tournee in NRW om Laschet een duwtje in de rug te geven. Ze weet: als Schulz zijn partij ziet verliezen in de deelstaat van waaruit hij zelf afkomstig is, dan wordt het verduiveld zwaar voor hem om het tij bij de Bondsdagverkiezingen nog te keren. Zondag is het beven voor Schulz. Een echte ‘Zitterpartie’.

(Dirk Rochtus publiceerde ‘Van Reich tot Republik. Nadenken over Duitsland vroeger en nu, Doorbraakboeken, 2de druk 2017).