Hoe De Standaard de roman ‘onderworpen’ van Houellebecq illustreert

Door zich op de voorpagina af te vragen of de nieuwe roman van Houellebecq ‘islamofoob’ is, toont de krant De Standaard dat diens these over de sluipende onderwerping aan de islam meer is dan fictie. 

De roman Soumission (Onderworpen) van Houellebecq doet stof opwaaien. Houllebecq beschrijft hoe intellectuelen en bobo’s zich geruisloos aan de uitgangspunten van de islam als politiek systeem onderwerpen. Niet noodzakelijk omdat ze islamofiel zijn, maar omdat het uitwegen voor hun carrière en seksuele mobiliteit biedt (althans voor de mannen). De titel Onderworpen dekt perfect Houellebecq’s explosieve lading. 

De Standaard der Letteren publiceerde op 15 mei een ‘Handleiding bij het lezen van Michel Houellebecq’. Die zogenaamde ‘handleiding’ lijkt vooral een knullige poging om het subversieve karakter van het boek te ontmijnen. Bijna opgelucht stelt de auteur, de vertaalster Marijke Arijs, vast dat Onderworpen niet anti-islam is. Daarbij glijdt ze vlotjes over het feit heen dat Houellebecq de islam beschrijft als een politiek-maatschappelijk systeem bij uitstek dat alle levensdomeinen wil beheersen.

Ook de eindconclusie van de Soumission-handleiding is een aanfluiting van het subversieve en confronterende karakter van Houellebecq: ‘Het geschetste toekomstbeeld is onwaarschijnlijk optimistisch voor een notoire somberling (sic) als Houellebecq’. Wat er zo optimistisch is aan het beschrijven van het proces van opportunistische collaboratie van westerse intellectuelen met een totalitair godsdienstsysteem blijft me een raadsel. 

Het meest pijnlijke echter is de manier waarop het dossier over Houellebecq aan de lezer wordt gepresenteerd. Reeds op de voorpagina afficheert men ‘Houellebecq Islamofoob?’. In het dossier wordt herhaald: ‘Is Houellebecq nu islamofoob of niet?’ Door die absurde vraag centraal te stellen, bekomt men datgene wat de extremisten willen: dat we ons schuldig voelen als we een monotheïstische godsdienst kritisch onder de loep nemen. Gaat de Standaard der Letteren zich straks ook afvragen of het werk van Hugo Claus toch niet wat ‘katholofoob’ was…? 

Salman Rushdie definieert in zijn weergaloze biografie Joseph Anton islamofobie als een Orwelliaans concept: pure newspeak, in het leven geroepen door mensen die een messcherpe analyse van de islam aan iets misdadigs of racistisch willen gelijkstellen. De manier waarop Onderworpen in De Standaard wordt gekaderd, is een illustratie van de onderwerping die Houellebecq opvoert. Niet de inhoud van de roman over het laffe en opportunistische verraad van een elite staat hier centraal, maar de vraag of die ondeugende Houellebecq islamofoob is.

Dank u Standaard der Letteren om de relevantie van schrijvers zoals Houellebecq zo keurig te illustreren. De volgende keer echter toch liever wat meer diepgravende inhoud dan dergelijke illustratie van een dolgedraaide politieke correctheid. 

PS. In dezelfde krant stond die dag een piepklein kadertje met daarin het bericht dat het toneelstuk Elementaire Deeltjes, gebaseerd op de gelijknamige roman van Houellebecq, van de affiche van het festival van Dubrovnik te Kroatië wordt gehaald. De veiligheidsrisico’s zijn ingeschat en de festivalleiding vond Houellebecq ‘contestabel’ wegens zijn negatieve visie op de islam.

Foto (c) Reporters

Chris Ceustermans is auteur en observator van het stedelijk leven in Antwerpen en Brussel. In 2014 verscheen bij WPG-Manteau zijn roman ‘De Boekhandelaar’. In september 2015 verschijnt de roman: Koude Oorlogsdromen. http://deboekhandelaar.com/