Hoofdredacteur Knack wil ‘boze Vlaming’ in 2017 opvoeden

Beste Doorbraaklezer. Goed nieuws voor 2017. Knack is van plan om te stoppen met het neerkijken op mensen die een andere kijk hebben dan de weldenkende elite. Of zo leek het eventjes.

Een van de meest markante vaststellingen van 2016 met zijn volgens de media ‘ondenkbare’ brexit en verkiezing van Trump is de groeiende kloof tussen journalistieke luchtbellen en de realiteit. Zij die geacht werden voeling te houden met dat wat er in de wereld gebeurt, bleken dat vaak het minst te hebben. Ietwat verontrust omdat de werkelijkheid niet in hun weldenkend stramien blijkt te passen, voelen de reguliere media zich verplicht om te bezinnen over hun geloofwaardigheid.

In zijn editoriaal bij het nieuwjaarsnummer van Knack stelt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck spectaculaire dingen in het vooruitzicht. Als goed voornemen voor 2017 stelt hij immers voor om niet meer neer te kijken op ‘Vlamingen die anders denken – rechtser, bitterder, kwader.’ Uiteraard kan hij niet anders dan Trump gevaarlijk vinden, maar af en toe met de Trump-kiezers praten moet in 2017 tot de mogelijkheden behoren, concludeert de hoofdredacteur. ‘Want de culturele arrogantie van de elite maakt de diepste vormen van colère wakker.’

Laat ons echter niet te hard van stapel lopen. Zij die hopen op een werkelijk maatschappelijk debat over fundamentele uitgangspunten ontdaan van wenselijke wereldbeelden of op diepgravende journalistiek, hoeven in 2017 niet op Knack te rekenen. Bultinck heeft zijn conclusies al getrokken: ‘de conclusies van de verfoeide weldenkende elite zijn vaak de juiste’, poneert hij in zijn edito. Het gaat er hem vooral over om met zachte en begripvolle hand de boze burgers te laten inzien dat ze het bij het verkeerde eind hebben. Een beetje zoals een papa doet met baldadige kinderen.

Een paar keer heb ik deze passages van zijn ‘nieuwjaarsbrief’ herlezen. Helaas, er staat wat er staat. De Knack-hoofdredacteur heeft zijn conclusies getrokken: de inschatting van de realiteit door de ‘boze burger’ is meestal verkeerd. En ik die ooit nog geloofde dat een nieuwsmagazine zoals Knack diende om door grondige journalistiek de complexe werkelijkheid beter te doorgronden …

Het is onduidelijk van waar mijnheer Bultinck die vaste overtuiging vandaan haalt. Wel geeft zijn editoriaal een vlijmscherpe kijk op wat reguliere journalistiek in Vlaanderen anno 2017 geworden is: een jachtig presenteren van meningen en dan vooral de juiste meningen. Dat is precies wat Bultinck tot hiertoe heeft gedaan in zijn journalistieke carrière: gatekeeper spelen over de opiniepagina’s, eerst bij De Morgen en daarna bij De Standaard.

Intussen liet Knack diepgaande bottom-up journalistiek uit handen glippen door het vertrek van vermoeide topjournalisten als Chris De Stoop. Die laatste delfde indringende feiten op waarmee de lezer zelf conclusies kon trekken. Ondanks zijn oprechte verontwaardiging over het lot van de zwaksten, bleef Chris De Stoop voedsel leveren waarmee de lezer de complexiteit van het leven leerde kennen, voorbij de grote slogans of onverzettelijke meningen.

Ik hoop dat de hoofdredacteur van Knack, in de plaats van zijn eigen wenselijk wereldbeeld in zijn blad te willen bevestigen, ruimte geeft aan een nieuwe generatie journalisten om zich in de realiteit vast te bijten, ook al strookt die vaak niet met wat de ‘weldenkende elite’ graag hoort. In zijn boek De Bres over de sluipmoord op het polderdorp Doel onthulde De Stoop bijvoorbeeld bikkelhard een opportunistisch duivelspact tussen milieuverenigingen en havenbedrijven op de kap van Doel.

Bultinck kan zich laten inspireren door de moedige Duitse journalist Shams Ul-Haq die maandenlang undercover in Duitse asielcentra verbleef om daarover bloedstollende reportages en een paar weken terug het beklijvende boek Die Brutstätte des Terrors publiceerde, wars van alle wenselijke veronderstellingen en taboes. Ul-Haq kwam onder meer tot de pijnlijke conclusie dat de vluchtelingenstromen en -centra broeihaarden zijn van salafisme.

De Stoop zei in zijn afscheidsinterviews dat hij vreesde in Vlaanderen tot een uitstervende soort van deze onderzoeksjournalisten te behoren, ondanks het knappe werk van het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek. Bultinck die met zijn wereldverbeteraarsmentaliteit eerder bij een militante NGO thuishoort, lijkt dat te bevestigen (Chris De stoop distantieerde zich steeds van de term ‘wereldverbeteraar’). Mijn wens voor 2017: geen paternalistisch en arrogant gepreek zoals dat van Bultinck. Geen veredelde opinierubriek in de plaats van een nieuwsmagazine. Maar een blad dat, zoals Der Spiegel, ruimte geeft aan diepgravende en bevlogen maar onbevangen journalistiek.