Iraq’s Invisible Beauty: Belgisch-Koerdische film over het Irak van de fifties tot de seventies

Iraq’s Invisible Beauty is de indrukwekkende film van de Belgisch-Koerdische filmmaker Sahim Omar Kalifa (mede-geregisseerd door Jurgen Buedts), en schetst op nostalgische wijze de geschiedenis van het Irak van de jaren ’50 tot ’70.

Centrale figuur in de film is fotograaf Latif al-Ani (1932-2021), de vader van de Iraakse fotografie. Die maakte vroeger mooie foto’s van Irak: een Irak dat nu niet meer bestaat na het tirannieke regime van Saddam Hoessein (1937-2006). Van de chaos die is ontstaan na de Amerikaans-Britse invasie van 2003 dragen de Irakezen in 2023 (twintig jaar later, dus) nog steeds de negatieve gevolgen. Toen Latif al-Ani 86 jaar was (dat moet dus vijf jaar geleden geweest zijn) vroeg Kalifa hem om eens een echte film te maken van hem, en zijn passie voor fotografie. Die is er dan ook gekomen, ook al heeft Al-Ani over een periode van vijf jaar gefilmd.

Nostalgische roadmovie

Het resultaat mag er zijn: de twee trokken samen naar Irak, verplaatsten zich met een oude Buick doorheen het land, waar ze heel wat plaatsen aandeden (Mosoel, Iraaks Koerdistan, de moerassen, Bagdad,…). Al-Ani leidt Kalifa rond in het land, en geeft uitleg bij de plaatsen die hij zoveel jaren geleden had gefotografeerd. Het contrast tussen de goede oude tijd, en de desolate indruk die Irak nu biedt, is opvallend.

Uiteindelijk is Iraq’s Invisible Beauty een soort van roadmovie geworden, waarbij je foto’s van de goeie ouwe tijd te zien krijgt. Zo zie je foto’s van vroeger gefotografeerde gebouwen, die nu niet meer bestaan. Het geheel wordt afgewisseld met commentaar van Al-Ani, getuigenissen van buurtbewoners, en interviews. Archeologie, cultuur, politiek, de actualiteit, oorlog, Saddam Hoessein,…, het passeert allemaal de revue.

Fotograaf

Sahim Omar Kalifa is geboren in het dorpje Darkr in het Koerdische gedeelte van Irak. Hij kwam in 2001 toe in België als vluchteling, en werkte ooit als tolk bij het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS). In 2008 studeerde hij af als filmregisseur bij Sint-Lukas in Brussel. Hij bereidt al een nieuwe film voor, Mesopotamia Café, hij tekende voordien al voor de film Zagros.

Latif al-Ani stopte toen hij 44 jaar was (in 1976, dus) met fotograferen, want tijdens het regime van Saddam Hoessein was fotograferen een gevaarlijk beroep. Je kreeg namelijk algauw de verdenking een spion voor de Verenigde Staten of Israël te zijn. In 2015 ontving hij de Prince Claus Award, ondertussen is er ook een boek met z’n foto’s, en zijn fotowerk was ook te zien op de Biënnale van Venetië.

Onderbelicht Irak

Iraq’s Invisible Beauty is een aangrijpende film. Een ideale manier om kennis te maken met het Irak van de afgelopen decennia, ook al kunnen we betreuren dat er Bagdad zelf (toch de hoofdstad) relatief weinig aandacht krijgt. Bij de (co-)producers vinden we onder meer Las Belgas, Arte France, CANVAS, het Flanders Film Funding, en Screen Flanders. In november 2021 is Latif al-Ani gestorven: hij heeft z’n eigen film helaas niet meer kunnen zien.