Sinds 18 augustus is Joe Biden officieel genomineerd als presidentskandidaat voor de Democratische Partij. Maar vooraleer een kandidaat in de Verenigde Staten zulk een nominatie in de wacht kan slepen heeft hij of zij reeds een lange weg afgelegd. En dit gebeurt door het systeem van voorverkiezingen. Tijdens deze voorverkiezingen hebben de kiezers de kans om zich uit te spreken over wie voor hen presidentskandidaat mag zijn voor hun partij. En dat kunnen de Amerikanen op twee manieren doen: via een caucus of via een primary.

Marktkramers

Het verschil tussen beide is groot. Bij een primary ga je naar een stemlokaal, breng je anoniem je stem uit en ga je terug weg, zoals wij dus eigenlijk ook onze verkiezingen organiseren. Een caucus verloopt op een heel andere manier. Ik vergelijk het vaak met een markt of braderij. In Iowa bijvoorbeeld komen de kiezers bij elkaar (meestal buurt per buurt) in een sportzaal, parochiehuis, bibliotheek, school,… waar elke kandidaat een soort van afgebakende plek heeft (kan ook een hoek zijn van de zaal). De kiezers verzamelen zich in het ‘kiesvak’ van hun kandidaat.  Ze gaan dan in debat met de andere kiezers om te proberen zo veel mogelijk van hen te overtuigen over te lopen naar hun kandidaat.

Na een half uur wordt er dan geteld. Kandidaten die minder halen dan een bepaald percentage vallen af. De kiezers van die afgevallen kandidaten moeten zich dan verdelen over de overgebleven kandidaten. Dit gebeurt weer door een soort van debat, al lijkt het meer op de marktkramer die je al van ver zijn product hoort aanprijzen. Na weer een half uur heen en weer geloop telt men opnieuw en dat is dan de definitieve uitslag. Een caucus duurt dus veel langer en is openbaar. Van een geheime stemming is er in bijvoorbeeld Iowa hoegenaamd geen sprake.

In het oog van de storm

Maar dit laatste systeem staat stevig ter discussie, voornamelijk binnen de Democratische Partij, en onder meer de caucus van de Democraten op 2 februari 2020 in Iowa is hier de oorzaak van. Technische problemen met een app die de resultaten uit de 1.700 stemlocaties moest doorgeven, zorgden voor foutieve resultaten en flinke vertragingen bij de bekendmaking van de uitslag. Pete Buttigieg (die 26,2% van de stemmen haalde) en Bernie Sanders (die 26,1% van de kiezers achter zich kreeg) vroegen een gedeeltelijke herziening van de resultaten. Als gevolg nam Troy Price, de partijvoorzitter van de Democraten in Iowa, ontslag.

En zo kwam het systeem van de caucus dus in het oog van de storm terecht. ‘Ik zou het caucussysteem gewoon afschaffen,’ zei Terry McAuliffe, een voormalige voorzitter van het Democratisch Nationaal Comité en gouverneur van Virginia op CNN hierover. ‘Het is een ondemocratisch proces. Amerikanen zouden het gordijn moeten dichttrekken, stemmen en weggaan. Dat is een democratische manier.’

Wat vast staat is dat de Democratische Partij al veel verder staat in het afscheid nemen van het caucussysteem dan de Republikeinen. Doorheen de jaren hebben de lokale afdelingen van de Democratische Partij in de meeste staten ondertussen de switch van caucus naar primary gemaakt. Enkel in Iowa, Nevada en Wyoming wordt er nog een caucus gehouden. De Republikeinse Partij houdt nog in veel meer staten een caucus. De twee systemen kunnen binnen één staat dus ook nog eens naast elkaar bestaan. Dat is iets dat het parlement van de betreffende staat beslist.

Enkel geregistreerde kiezers

Maar het genadeschot is misschien recent wel gegeven door Tom Perez, huidig voorzitter van het Democratisch Nationaal Comité. Net voor de aftrap van de Democratische Nationale Conventie vertelde hij aan Associated Press dat hij vond dat tegen 2024 elke staat voorverkiezingen zou moeten houden. ‘Ik wil dat iedereen deelneemt en primaries in elke staat zijn de beste manier om dit te bereiken.’ En hij heeft daar wel een goed argument. Want het nadeel van caucuses is dat enkel geregistreerde kiezers van ofwel de Democratische ofwel de Republikeinse Partij er aan mogen deelnemen.

In Iowa bijvoorbeeld zijn er ongeveer 745.000 geregistreerde kiezers die niet verbonden zijn aan een van beide partijen en dus uitgesloten worden van deelname aan deze caucuses. Al moet ik erbij vertellen dat er in sommige staten ook closed primaries worden gehouden. In tegenstelling tot de open primaries mogen aan deze voorverkiezing ook enkel kiezers deelnemen verbonden aan de betreffende partij. Ik ga er dus van uit dat Tom Perez bedoelt dat er tegen 2024 sprake zou moeten zijn van open primaries in alle staten.

Systeem op de wip

Omdat er veel kiezers niet aan de caucuses deelnemen krijg je een vertekend beeld van welke kandidaat uiteindelijk de genomineerde zal worden voor zijn/haar partij. Terwijl er tegelijk wel ontzettend veel belang wordt gehecht aan het resultaat van een caucus, zeker aan die van Iowa, de eerste in de rij. Een aantal presidenten hebben zelfs de lancering van hun campagne en uiteindelijke verkiezing te danken aan de caucus. Denken we bijvoorbeeld aan Jimmy Carter en Barack Obama. Bill Clinton werd echter maar vierde in Iowa en huidig president Donald Trump eindigde er in 2016 als tweede na Ted Cruz.

We kunnen dus gerust besluiten dat op dit ogenblik het systeem van de caucus nog niet afgeschaft is bij de Democraten, maar dat het systeem op de wip zit. Veel zal ook afhangen van de toekomstige voorzitter van het Democratische Nationaal Comité en of Joe Biden uiteindelijk ook verkozen raakt als president. Tom Perez zijn termijn als voorzitter loopt af voor een eventuele verandering aan het systeem aan de orde is. Langs Joe Biden zijn kant zullen we wellicht geen grote liefde voor het systeem moeten verwachten.

Sterren niet gunstig

Immers, Biden eindigde dit jaar als vierde in de caucus van Iowa en velen schreven hem toen al af. ‘Ik ga het niet mooier maken dan het is,’ zei hij toen als reactie op zijn resultaat. ‘We hebben in Iowa een klap in het gezicht gekregen.’ Ook de caucus in Nevada dit jaar was voor Biden geen succes, daar eindigde hij met een aanzienlijke achterstand op de tweede plaats na Bernie Sanders. Kortom, van Biden zal er niet veel weerstand tegen de afschaffing van het caucussysteem te verwachten zijn.

Is het einde van de caucus echt nabij? 2024 is nog veraf, maar de sterren staan in elk geval niet gunstig, zeker niet langs Democratische kant.