‘IS is dood, leve IS’

Op 26 oktober, iets voor middernacht, kwamen de eerste berichten binnen over een Amerikaanse raid in de noordwestelijke Syrische provincie Idlib. Er werd gesproken over een gecoördineerde aanval op een niet nader geïdentificeerd al-Qaeda doelwit. Later die nacht stuurde de Amerikaanse President Trump een cryptische tweet de wereld in: ‘Something very big has just happened!’ Onmiddellijk begon onder analisten wereldwijd de speculatie over wat er nu exact gebeurd was. Enkele uren later, na de anonieme getuigenis van enkele Amerikaanse functionarissen, bleek het meer dan waarschijnlijk te gaan over een gerichte actie tegen Abu Bakr al-Baghdadi, de leider van IS.

Dankzij Rusland

In weinig fraaie bewoordingen werd dat gerucht de volgende dag bevestigd door de Amerikaanse President Trump. ‘He died like a dog’ stelde hij, eraan toevoegend dat de leider van IS zijn laatste uren ‘screaming and whimpering’ doorbracht. Al-Baghdadi’s verblijfplaats was blijkbaar al een tijdje gekend door de Amerikanen, maar de operatie liep vertraging op door de Turkse invasie in Noord-Syrië. Met behulp van Irak, het aan de PKK gelieerde SDF (Syrian Democratic Forces) en met toestemming van Rusland werd de raid in het grootste geheim uitgevoerd. Al-Baghdadi werd naar verluidt gedood, samen met drie van zijn kinderen, toen hij zichzelf opblies met zijn bomgordel in het complex waarin hij, zijn familie en enkele getrouwen verbleven.

Wereldwijde IS

Wat betekent dit nu voor de Islamitische Staat? Is dit het definitieve einde nadat de groep ook al zijn grondgebied in Syrië en Irak verloor? De feiten op het terrein doen eerder het tegendeel vermoeden. Naast zijn machtsbastion Irak is IS nu ook actief vertegenwoordigd via zijn zogenaamde Wilayat (provincies) in Syrië, Libië, Egypte, Algerije, Saoedi-Arabië, Jemen, Afghanistan, Nigeria, Somalië, Pakistan, India, de Filipijnen, Tsjetsjenië, Mali, Niger, Tsjaad, Kameroen, de Democratische Republiek Congo, Mozambique. De groep leidt een sluimerend bestaan in Bangladesh en Turkije.

Bovendien heeft de Islamitische Staat sinds de bekendmaking van het nieuws meer dan vijftig aanvallen opgeëist in Irak, Syrië, Afghanistan, Nigeria, Pakistan en Egypte.

Wordt vervolgd

Dat de dood van al-Baghdadi een verlies is voor de groep, lijdt geen twijfel, maar de impact daarvan zal eerder beperkt blijven. De Islamitische Staat is immers meer dan een kalifaat, het is een idee geworden. Zoals ik in 2015 schreef in mijn boek Van Kruistochten tot Kalifaat: ‘Het is net dat aspect waar we ons blijvend zorgen over moeten maken. De Islamitische Staat is geen voorbijgaand fenomeen. Integendeel, ik verwacht dat we in de komende decennia in het Westen een steeds grotere impact zullen voelen van groepen als IS. Misschien slagen we erin het kalifaat van Abu Bakr al-Baghdadi omver te werpen, maar of we er ooit in zullen slagen de idee erachter uit te schakelen, betwijfel ik ten zeerste.’

Met alle perikelen die momenteel het Midden-Oosten teisteren, is de Islamitische Staat zich aan het voorbereiden op haar volgende iteratie. Het is nog af te wachten waar dit ons toe zal leiden, maar een vervolg komt er, zonder enige twijfel.