Italië: een giftige vaudeville in het Europees Parlement

Ongezien, en eerder boers dan degelijk. Het Italiaanse parlementlid Angelo Ciocca van regeringspartij Lega stapte na een persconferentie door Europees commissaris Valdis Dombrovskis, bevoegd voor de euro en sociaal overleg, en zijn collega Pierre Moscovici van economische en financiële zaken, af op het panel. Nog voor de sprekers hun papieren bijeen konden harken had Ciocca zijn schoen uitgetrokken en verkreukelde er alle documenten mee. Egyptische toestanden, niets is beledigender dan de schoen te werpen naar een tegenstander. Het herinnerde ook aan Nikita Chroestjov, de Russische leider die in 1960 een hem onwelgevallige toespraak hardhandig en hardvoetig verstoorde. Roepend en tierend onderbrak hij de spreker tot zijn uurwerk het begaf bij zijn vuistwerk. Daarom hamerde hij met zijn stevige schoenen op zijn tafel.

Een grote klok

Ciocca, die behoort tot de fractie van het Europa van Naties en Vrijheid (ENV, van Marine Le Pen), had niet diezelfde doortastendheid. Na zijn optreden (dat alle tv-kanalen gemist hadden), trachtte hij nog zoete broodjes te bakken met Moscovici. Die keerde zijn hoofd om en negeerde de uitgestoken hand. Hij kende Ciocca al van eerdere incidenten. In april 2017 schreef de Zweedse socialiste Soraya Post een boze brief naar de parlementsvoorzitter en eiste onmiddellijk ingrijpen tegen Ciocca en twee geestesgenoten vanwege herhaalde racistische en discriminerende uitspraken tegen de zigeuners op de Internationale Dag van de Roma. Ciocca noemde ze onder meer nepslachtoffers van het nazibewind, en beschuldigde Europa ervan ‘deze misdadigers overdreven steun te geven’. In februari dit jaar ridiculiseerde hij het debat over winter- en zomertijd. Hij haalde ostentatief een grote klok boven, en morde dat er al een uur gedebatteerd werd over een onbestaand probleem, ‘terwijl het EP niks deed aan het lot van de vijf miljoen armen en de vier miljoen werklozen in Italië’.

Broek geveegd aan begroting

Nu ging het om een aangekondigd provocerend besluit van de rechtse regering in Italië om een onaanvaardbare begrotingsopmaak in te dienen bij de Europese Commissie. In het raamwerk van het Stabilisatie- en Groeipact van de EU, had de Raad van regeringsleiders unaniem beslist op 28 juni en op de Top van 13 juli in zijn aanbevelingen Italië tot een strak beleid aan te manen. Daar heeft de regering van Giuseppe Conte en aanstoker Matteo Salvini, vicepremier en partijleider van de Lega die absoluut “de nationale en monetaire soevereiniteit” wil herstellen, haar broek aangeveegd. Integendeel, vooraf had ze uitdrukkelijk gesteld dat ze de uitgaven zou opdrijven, en zich niet gelegen zou laten aan de afspraken die ze zelf ondertekend had. Ze diende nu een budget in voor 2019 dat met 0,8 procent van het BBP uit de haak haalt. De Europese Commissie had een verbetering opgelegd van 0,6 procent. De maatregelen van financieminister Giuseppe Tria zullen het deficit opdrijven tot 2,4 procent, drie keer zoveel als eerst gepland. Eigenlijk had de Commissie de uitgaven een marge gegeven van een tiende procent. Ze kon dus niet anders dan de voorgestelde nationale begroting afwijzen, want in strijd met elk herstelbeleid en elke afgesproken én toegezegde begrotingsdicipline. ‘Onze afwijzing kan niemand verbazen’, aldus Moscovici. ‘Maar we laten de deur openstaan. Italië krijgt drie weken de tijd om zijn plannen aan te passen’.

Giftig

Dombrovskis is vooral bedroefd omdat Italië doelbewust het vertrouwen ondermijnt waarop de eurozone stoelt. ‘Regels gelden voor elke lidstaat op dezelfde manier. De Commissie moet toezicht houden op de onverkorte toepassing van de regels.’ En toen werd hij giftig: ‘De openbare schuld van Italië is de hoogste van Europa, de belastingbetalers betalen evenveel af voor die schuld als de bedragen die aan het onderwijs besteed worden.’ De cijfers liegen niet. De schuld bedroeg in 2017 liefst 131,2 procent van het BBP, dat betekent dat elke Italiaan opgezadeld zit met een schuld van 37 000 euro. De afbetalingen belopen bijna 4 procent van het BBP (65,5 miljard euro per jaar). Als België al zoveel moeite heeft om onder de 100 procent te geraken, terwijl de spaarquota bijzonder hoog zijn, dan is het zeer de vraag of Italië met zijn kaduke economie ooit wel de drempel van maximum 60 procent schuld zal halen.

Huiswerk overmaken

Het is de eerste keer dat de Commissie een nationale begroting terugstuurt naar de afzender. Kleine tekortkomingen werden al vaak door de vingers gezien (ook voor België), maar deze begrotingsopmaak is een regelrechte aanfluiting van de criteria van Maastricht (niet meer dan 3 procent tekort, niet meer dan 60 procent openbare schuld, inflatiegraad toen hooguit anderhalf procent). Italië laat bewust zijn zolen zien. Het liefst zou deze regering uit de euro stappen, en opnieuw de lire invoeren, die devaluaties mogelijk maakt om de concurrentiekracht te verhogen, en de levensduurte meer te koppelen aan de eigen productie dan aan de Europese handelsstromen. Italië moet nu zijn huiswerk wel overmaken en een nieuw voorstel indienen op 13 november. Uitgerekend de dag dat Angela Merkel haar toespraak zal houden in het Europees Parlement over de toekomst van de Unie. Ze zal op de tippen van haar schoenen moeten lopen.