Kibbelkabinet op zijn Oostenrijks

Wie denkt dat de Belgische politiek een ingewikkeld kluwen vormt, heeft nog geen kaas gegeten van de Oostenrijkse. Van de alpenrepubliek wordt gezegd dat ze zich in een permanente verkiezingsmodus bevindt. Coalitiepartners vallen elkaar vaak ook in het openbaar aan en rollen vechtend over straat. De huidige rood-zwarte coalitie van sociaaldemocraten (SPÖ) en christendemocraten (ÖVP) bijvoorbeeld had veel weg van een kibbelkabinet. Bij de verkiezingen van september 2013 hadden beide partijen samen 50,8% behaald om dan een Grote Coalitie te vormen. Dat is niet ongewoon in Oostenrijk. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben SPÖ en ÖVP samen in 20 van de 29 regeringen gezeten, in totaal goed voor 48 jaar. Er zijn uitzonderingen zoals van 2000 tot 2003, toen de zogenaamde Freiheitliche van de extreemrechtse FPÖ (partijkleur: blauw) mee met de ÖVP (partijkleur: zwart) van kanselier Wolfgang Schüssel regeerden. Er was toen in februari 2000 een schreeuw van verontwaardiging door de Europese Unie gegaan, er waren boycotacties in het leven geroepen en de toenmalige Belgische minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel had ons zelfs aangeraden om niet meer in Oostenrijk te gaan skiën. De FPÖ maakte later een interne scheuring mee, ging door een diep dal, maar staat er nu weer als derde sterkste partij. Haar voorzitter Heinz-Christan Strache droomt van een ‘Oostenrijk dat het rood-zwarte systeem kan overwinnen’. Het is de vrees voor de FPÖ die de regeringspartners SPÖ en ÖVP hielp om in januari 2017 een crisis af te wentelen. Bondskanselier Christian Kern (SPÖ) had de coalitiepartijen opgeroepen om eindelijk weer als team op te treden, constructief samen te werken. Niet gemakkelijk, want de burgers gaven de rood-zwarte coalitie slechte punten. De belastingen zijn erg hoog en het land kan niet meer zoveel buitenlandse investeerders verlokken. Vervroegde verkiezingen zouden de FPÖ 29 tot 34% opgeleverd hebben, dus besloot de coalitie toen herop te starten.

Hamer en sikkel

Lang duurde de interne vrede niet. Wolfgang Sobotka (ÖVP), minister van Binnenlandse Zaken, noemde eind april de kanselier een ‘Versager’ ( een mislukkeling) en zijn christendemocratische partij gaf rond dezelfde tijd zelfs een 58 bladzijden tellende brochure uit waarvan op de cover een beeltenis van de sociaaldemocraat Kern met hamer en sikkel prijkte. De brochure ziet er qua vormgeving uit als een communistisch propagandablad. Dat is ook de bedoeling, want de ÖVP wil de burger ermee waarschuwen voor een ‘linke Wende’ (een linkse omwenteling). Wat was de aanleiding? Kern wil de middenstand veroveren en speelde zelfs in een ludieke actie pizzakoerier om naar eigen zeggen ‘in de woonkamer met de middenklasse in gesprek te komen’. Dat betekent natuurlijk vissen in de vijver die de christendemocraten voor zichzelf opeisen en dus liet de secretaris-generaal van de ÖVP als reactie die brochure van de pers rollen. Daarin worden ook in een Sovjet-Russisch aandoende retrostijl tien verboden opgesomd die de sociaaldemocraten de middenstand in de maag zouden willen splitsen (zoals ‘5de verbod: Je mag ondernemers geen succes gunnen’; ‘6de verbod: Je mag geen slanke staat toelaten’; ‘8ste verbod: Je mag geen waarden en tradities behouden’).

Komeet

In die sfeer was de coalitie niet meer houdbaar. Kern stelde weer een heropstart voor, maar de ÖVP wilde niet meer. Op vrijdag 12 mei trok Sebastian Kurz (ÖVP), de 30-jarige minister van Buitenlandse Zaken, de stekker uit. Er komen nieuwe verkiezingen op 15 oktober van dit jaar. Kurz is bij ons bekend geworden als de man die een harde lijn in de vluchtelingencrisis volgt en ook de Turkse president Recep Tayyip Erdogan het hoofd durft te bieden. Hoe jeugdig ook, hij is de topper van de Oostenrijkse christendemocraten, hun ‘Hoffnungsträger’ (de man die de hoop belichaamt). De verkiezingen worden een driekamp tussen Kern, Kurz en Strache. De FPÖ maakt kans om in de regering te geraken, Sebastian Kurz om de volgende kanselier van de alpenrepubliek te worden, de jongste ooit. Kurz is als een komeet aan het firmament van de Oostenrijkse politiek verschenen, maar maakt hij de droom van het kanselierschap niet waar, zal ook hij opbranden.

(Deze column verscheen eerder op de webstek www.radio1.be )

Portret Sebastian Kurz (c) www.bmeia.gv.at