Kindermisbruik is “kaka”

Het dadaïsme werd zoals bekend boven de doopvont gehouden anno 1916 in Café Voltaire te Zürich, waar enkele radicale artistieke nieuwlichters een willekeurig woord uit het woordenboek plukten. Dada bleek het kinderwoord voor hobbelpaard, en daarmee was de kunstrichting van de eenvoud en het ongekunstelde (!) een feit. Leve het kind en de kinderachtigheid, dra werd het ook een lucratieve business, meer bepaald toen Marcel Duchamp het wiel heruitvond en urinoirs tentoon stelde. Aanverwante woorden zoals kaka (de a is nu eenmaal de gemakkelijkst uit te spreken klinker) komen nadien ook in andere contexten terug, eveneens daar waar we refereren naar een wereld van eenvoud en onschuld. Mama, ik heb kaka gedaan. Ja manneke, kom hier dat ik uw billen proper veeg. Wie denkt daar niet met heimwee aan terug?

Anderzijds hebben de woorden stront, merde (Fr.) en shit (Eng.) hun eigen plek veroverd om iets aan te duiden dat chaotisch, verdorven en kwaadaardig aan ons verschijnt. Het ongeluk van de wereld is kak. Dat is een gemakkelijke, infantiele omschrijving ingevolge onze zindelijkheidstraining die zo rond de leeftijd van twee jaar zijn beslag krijgt: op het potje, en dan in het toilet die troep. Volgens de psychoanalyse is die zindelijkheidstraining dan weer de stimulans tot artistieke creativiteit, als gesublimeerde vorm van “hoopjes” leggen. Iets wat Wim Delvoye heel letterlijk neemt: alle kunst is kak, en cultuur is een kakmachine. Allen daarheen, beleef de tijd van toen.

Het is maar dat u weet dat dit woordje uit de kindertaal vele ladingen dekt. Daaraan moest ik ook denken toen paus Franciscus tijdens zijn bezoek aan Ierland het kindermisbruik door geestelijken en het toedekken daarvan kwalificeerde met de weinig theologische term kaka. Iets waar de tolk niet direct raad mee wist, en dan maar omzwachteld vertaalde als ‘vuil dat je in het toilet aantreft’. Gewoon shit dus.

De beerput en het deksel

Ierland heeft, zoals we allemaal weten, een trieste historische reputatie van pedofilie bij de clerus, de terreur van de Magdalena-wasserijen (meisjes, beschuldigd van ‘liederlijk’ gedrag die als dwangarbeiders werden opgesloten), ongehuwde moeders die brutaal van hun kinderen werden gescheiden, en dat allemaal in naam van het katholieke geloof. Vier jaar geleden werden in de beerput van een katholiek opvanghuis te Tuam (West-Ierland) 800 skeletten gevonden: kinderen van ongehuwde moeders, verwaarloosd en mishandeld, en tenslotte gewoonweg door de nonnen tussen de stront gedumpt. Van 1925 tot 1961 moet dit massagraf ontstaan zijn.

Ierland moet nog heel wat opgraven, letterlijk en figuurlijk. Elk land heeft zo wel zijn demonen, en het is de taak van onderzoeksjournalisten en historici om het verleden minutieus uit te spitten en aan het daglicht te brengen. Dat moet ook gepaard gaan met zelfonderzoek zonder dat het hoeft te ontaarden in een weg-met-ons-hysterie. Bezinning en intellectuele eerlijkheid dienen voorop te staan, zonder restricties, druk van bovenuit of taboes. Natuurlijk zullen dan heilige huisjes sneuvelen en zal de kerk aan autoriteit inboeten. Dat zei Leo Varadkar, de eerste homoseksuele premier van het land, ook met zoveel woorden (‘De katholieke kerk maakt zeker nog deel uit van onze samenleving, maar ze staat niet meer in het centrum zoals 40 jaar geleden’).

Sorrycultuur

Is de paus echt gelukkig met die secularisatie, ook in de geesten? Dat is twijfelachtig, de Kerk is en blijft een conservatief instituut met een Curie die nog altijd de arrogantie heeft zoals Dan Brown ze beschrijft in ‘De Da Vinci Code’. In 2015 sprak diezelfde progressieve paus Franciscus overigens nog van ‘een nederlaag voor de mensheid’, nadat Ierland het homohuwelijk had goedgekeurd. Ook een vorm van shit dus, onwillekeurig denkend aan de manier hoe de mannenliefde bedreven wordt. Terwijl het gepotel door priesters nu net sterk homoseksueel gekleurd is, denk aan onze eigenste Roger Vangheluwe en zijn relatietjes, want een exclusief Iers probleem is het natuurlijk niet.

Conclusie: de paus voelt dat er stront aan de knikker is, maar het devies blijft: de verontwaardiging spelen, de meubelen redden en goedkope mea culpa’s slaan. De sorrycultuur dus. In de onvervalste katholieke traditie die wil dat opgebiechte zonden automatisch vergeven worden, vroeger kon je ze ook afkopen.

Het woord “kaka” is in dat opzicht buitengewoon onnozel. Het wordt stomweg gedeponeerd op heel die berg vuile herinneringen. Het wil niet de beerput openen maar hem veeleer maskeren, afsluiten, samenvatten in één infantiel stopwoord dat niet vraagt om nadere analyse en bezinning. Het woordje, vermoedelijk een ongewilde verspreking, toont aan dat het allemaal niet zo gemeend is. Het is shit waar men van af wil, doorspoelen graag. De enige echte ambitie van paus Franciscus is, overeenkomstig zijn ambt, de autoriteit en het prestige van de Rooms-Katholieke Kerk intact te houden, met de daaraan verbonden perceptiestrijd. Al de rest is euh… bullshit. Niet dat de reputatie van de Kerk ons uit de slaap moet houden. De integriteit van het historisch onderzoek en de weerslag daarvan op een verandering der geesten daarentegen des te meer.