King of Cool

Wat een feest in mineur, 250 jaar Beethoven. Dat verduivelde virus verbrodde zowat alles voor het Beethovenjaar. De componist staat hier bij mij in mijn werkruimte, zijn borstbeeld bedoel ik. Maar toch luister ik dezer dagen niet naar zijn muziek op de achtergrond. Nee, ik ga even voor iemand die vijfentwintig jaar terug overleed.

Italiaanse charme

Met kerstavond, alleen, nippend aan een glaasje wijn bracht hij zijn laatste avond op aarde door. Ooit stond Dean Martin in de populaire muziek bekend als de ‘King of Cool’. Niemand leek met zoveel ongedwongen schwung door het leven te gaan als deze Amerikaanse crooner. Maar in 1995 was hij een hoopje verfrommelde ellende geworden, met veel geld op de bankrekening. Dat wel. De van origine Italiaanse Dean Martin wordt steevast in een adem genoemd met Frank Sinatra, ook van Italiaanse afkomst. Maar Martin staat onverdiend in de schaduw van ‘Ol’ blue eyes’.

Dean kwam in 1917 op de wereld als Dino Crocetti in de staat Ohio. Steubenville, zijn geboorteplek, is vandaag een redelijk mistroostige plek. Tijden de jeugdjaren van Dino stond het bekend voor zijn gokhuizen. De kleine Dino werkte er om wat geld bij te verdienen. Hij droeg daarbij veel te grote schoenen. Terwijl hij hen met zijn charmante glimlach oplichtte, leidde hij de gokkers af door grappig te wezen of Italiaanse liedjes te zingen. Via een gat in zijn broekzakken gleden er zilveren dollarstukken zijn schoenen in. De gokkers merkten er niets van op. Het Amerikaanse icoon leerde pas na zijn kleuterjaren Engels spreken, Italiaans was zijn moedertaal.

Succesvolle carrière

Crocetti drumde in zijn vrije tijd, maar hij was nog beter in het tokkelen op gezichten. Op zijn vijftiende zat hij in het bokscircuit. ‘Ik won al mijn twaalf wedstrijden, uitgezonderd die elf dan’, gekscheerde hij later. Maar Dino verdiende meer geld met het zingen bij bigbands in lokale nachtclubs. Hij trad op onder de naam ‘Dino Martini’. Tegen halfweg de jaren 40 geraakte hij bekend als ‘Dean Martin’. Een decennium later kende Amerika hem als de aangever in een komische samenwerking met Jerry Lewis. Hij verdiende dik geld met de films van het duo Lewis en Martin. Men spreekt daarbij over miljoenen dollars in de jaren 50. Veel geld dus. Maar hij wilde meer.

Meer op artistiek vlak dan toch, want Dean Martin voelde zich miskend als komiek en zanger. Hij was meer dan alleen maar een aangever. ‘Mijn job bestond eruit alles te herhalen wat Jerry Lewis zei en dan bracht hij de grap. Dat stak me tegen.’ Dean Martin ging solo en bouwde een succesvolle zang-, film- en televisiecarrière op. Ik ga graag wat dieper in op de tv-loopbaan van de crooner.

Halfweg de jaren 60 bood NBC hem een tv-show aan. Hij stond als artiest op het hoogtepunt van zijn carrière. Met ‘Everybody loves somebody’ stoottte hij ‘It’s a Hard Days Night’ van The Beatles van de troon in de hitlijsten van 1964. Tot grote spijt van zijn puberzoon, een hevige fan van The Beatles. Martin was niet erg geïnteresseerd in het tv-aanbod van NBC, ook al ging er een smak geld mee gepaard. Hij stelde voor de tv-zender haast onmogelijke voorwaarden op: hij wilde niet repeteren, noch voor de sketches noch voor de liedjes. Als hij geen zin had om te zingen, dan ging hij niet zingen. Dean Martin was ervan overtuigd dat NBC niet zou toehappen. De Dean Martin Show werd tien jaar lang een van de meest succesvolle formats van NBC.

Ongedwongen flair

Het losse karakter van de show sloeg in bij het grote publiek. Dean Martin improviseerde vaak, sloeg flaters, maar deed dat met zo’n flair dat hij er applaus voor kreeg. En de man was ook echt grappig. Hij schudde met gemak al zijn troeven uit de mouwen die hij in zijn komediejaren leerde. Hij zong met een sigaret en een glas in de hand de populaire liedjes van het moment, met gemakkelijke flair. De zanger cultiveerde ook zijn dronkemansimago in zijn shows. Het werkte eerder al op het podium. In zaalshows kondigde men hem steevast aan met ‘Direct from the bar: Dean Martin’, en het pakte ook op de televisie. Zijn glazen waren echter veelal gevuld met appelsap. ‘Denk je echt dat ik met zo’n teug alcohol nog had kunnen zingen? Je stembanden blokkeren meteen als je dat doet.’ Dean Martin ging desalniettemin de geschiedenis in als de drinkenboer van ‘The Rat Pack’, de kliek rond Frank Sinatra. Dat Martin meestal de eerste was om weg te glippen uit de feestjes van Sinatra, dat merkte niemand op.

Dean Martin was een grappige kerel. Soms tot grote jaloezie van Frank Sinatra. ‘Sinatra wilde de hele tijd de boel controleren. Dean liet daarentegen de dingen gebeuren’, vertelde de producer van de Dean Martin Show later. Sinatra vroeg een keer aan zijn beste maatje Martin: ‘Hoe doe je het? Dat grappig zijn?’ ‘Ik ga het podium en vertel een mop, da’s alles’, antwoordde Dino. Sinatra deed exact dat en vertelde achteraf gefrustreerd dat het publiek niet lachte. Martin keek Sinatra in zijn gekende ontspannen manier aan en zei: ‘You just ain’t funny, Frank.’ De ongedwongenheid bleef tot op het einde het kenmerk van Dean Martin.

Weggedeemsterd

Zijn carrière deemsterde vanaf de jaren 70 langzaamaan weg. In Las Vegas bleef hij nog een poosje een van de meest geliefkoosde artiesten. Hij genoot ook nog enkele successen in Hollywood, zoals de rampenfilm Airport. Op tv was zijn Celebrity Roast tot 1984 een succes, een format dat in Vlaanderen recent een variant kende met de naam Achter de rug gepresenteerd door Jeroom.

Vijfentwintig jaar terug overleed de ‘King of Cool’ helemaal alleen. ‘Hij was graag alleen’, vertelde zijn dochter een keertje in een interview. Martins lichaam was helemaal verkankerd door het veelvuldige roken. Hij was al een tijdje een gebroken man, zijn zoon kwam om in een vliegtuigongeluk in de jaren 80. Dean Martin is nu bijna een vergeten figuur, tenzij je een veertigplusser ben. Ik ben dat voor alle duidelijkheid niet. ‘In een smoking ben ik een ster. Maar in mijn gewone kleren ben ik gewoon een nobody’, het is een veelzeggende quote van de ster. Hij deed maar wat en blijkbaar was hetgeen hij deed leuk voor een groot publiek.

Wil je Dean Martin leren kennen dan moet je eens luisteren naar ‘Kiss the World Goodbye’, een liedje van Kris Kristofferson. Niet meteen het bekendste lied dat hij zong, maar wel een lied dat qua tekst op zijn lijf geschreven was. Hij zette het nummer uit 1972 helemaal naar zijn hand.

Het klinkt ongedwongen, zelfrelativerend, ontspannend,… gewoon ‘cool’.