Komt er een oliecrisis bovenop de gas- en elektriciteitscrisis?

Er viel de jongste weken behoorlijk wat positief nieuws te rapen over de energiecrisis. De gasprijzen halveerden en gaan wellicht nog verder terugvallen. Bovendien kwamen zowel Europa als de federale regering op de proppen met hulpmaatregelen. Volgens sommigen zijn die maatregelen echter niet veel meer dan een pleister op een houten been. Bovendien zouden we ook nog eens te maken kunnen krijgen met een oliecrisis.

Armoede

Dat terwijl liefst twee op de drie Belgen nu al vrezen hun energiefactuur niet te kunnen betalen. Een op de drie worstelen met de snel toenemende levenskosten. Ook veel kmo’s komen in de problemen door de hoge energiekosten. Tal van fabrieken sluiten hun deuren of schroeven hun productie terug.

De armoede rukt dan ook met rasse schreden op, met name bij de lagere middenklasse. Nochtans moet de globale recessie nog beginnen.

Ondertussen zwijgen de mainstream media in alle talen over protesten in verschillende Europese landen. En blijft de immer messiaanse mevrouw Von der Leyen bijzonder ongepast triomfantelijk doen. In een recente, opmerkelijke toespraak pronkte ze met de biljoenen die Oekraïne gaat krijgen. Op de vraag naar de kosten van de economische oorlog heet het dat die hoog zijn maar dat de vrijheid, de internationale vredesorde en de democratie onbetaalbaar zijn.

Dat van die democratie klinkt natuurlijk bizar uit de mond van een niet-verkozen leidster van een organisatie met bijzonder twijfelachtige democratische credentials. Bovendien heeft Poetin niet eens een NAVO-land aangevallen, laat staan de EU.

‘Trahison des clercs’

Voor zover de oorlog uitloopt op een sisser voor Rusland, zal dat allicht ook niet te danken zijn aan de sancties maar aan de Oekraïners (in combinatie met militaire steun). Wat voor nut hebben die sancties dan? Zouden we ons op zijn minst niet beter beperken tot zeer gerichte sancties?

Het zijn vragen die niet gesteld worden in de mainstream media en door dito intelligentsia. Kritische opmerkingen van Poetin worden daar zonder verpinken afgedaan als pogingen om de cohesie in het westerse kamp te ondermijnen, waarmee meteen elke discussie uitgesloten wordt.

Dat zou natuurlijk best kunnen, maar dat betekent niet dat hij ongelijk heeft, zoals die intellectuelen ons willen doen geloven. Je zou eens te meer kunnen gewagen van een ‘trahison des clercs’.

Westerse leiders krijgen niet genoeg van de sancties, hoeveel ellende ze ook veroorzaken. De felheid waarmee ze reageren op Poetins agressie lijkt minstens gedeeltelijk geïnspireerd door dezelfde attitude die zijn agressie heeft uitgelokt: de hele wereld moet blijven opereren volgens de superieure westerse orde. Iets wat de Chinese president Xi Jinping onlangs nog maar eens in vraag trok.

Escalatie

Dat ze daarbij beweren dat Poetin van gas een wapen heeft gemaakt, is natuurlijk zeer hypocriet: hij draaide de kraan toe als reactie op hun sancties. Hetzelfde kan gezegd worden van de meer recente klacht dat hij de oorlog escaleert door de door Rusland gecontroleerde gebieden in Oekraïne te annexeren via referenda. Dankzij westerse hulp is Oekraïne momenteel aan de winnende hand. Het spreekt voor zich dat een duidelijk in het nauw gedrongen Poetin daarop reageert.

Moet het Westen die annexatie van al bij al een beperkt deel van Oekraïne niet veeleer verwelkomen als een mogelijke uitweg uit een in meer dan één opzicht zeer gevaarlijke oorlog in plaats van ze scherp te veroordelen? Denken Biden en co nu echt dat Poetin en zijn griezelige kliek van Russische ultranationalisten ooit zomaar de vernedering van een duidelijke nederlaag gaan slikken? Of dat ze ooit gaan toestaan dat ‘hun’ Oekraïne volwaardig deel wordt van het Westen?

Laten we hopen dat realpolitik überhaupt nog mogelijk is in deze gekke woke tijden. Poetin zal niet aarzelen zijn kernarsenaal in te zetten ter verdediging van zijn uitgebreid Rusland, ook al erkent het Westen die uitbreiding niet.

Olie-embargo

Zoals het er nu naar uitziet, komt er ten laatste op 5 december een embargo op alle Russische ruwe olie die de EU bereikt via de zee en ten laatste op 5 februari 2023 een embargo op petroleumproducten. Dat kan door het vervoer en de verzekering ervan te verbieden (die verzekering is momenteel bijna exclusief in handen van Europese bedrijven).

Gezien Rusland de op een na grootste uitvoerder van ruwe olie is ter wereld, zou dit natuurlijk catastrofaal kunnen zijn, zelfs indien het embargo goeddeels omzeild wordt. Temeer daar afgesloten oliebronnen vaak niet meer heropgestart kunnen worden. De experts achter het anonieme Twitter-account doomberg spreken dan ook van een ‘catastrofale fout’.

De energielast in termen van bbp is nu trouwens al even hoog als in de vermaledijde jaren ’70. De kosten voor bailouts van energiebedrijven worden geschat op 5 procent van het bbp en de handelsbalans van de EU is op korte tijd negatief geworden, met alle gevolgen van dien voor de euro.

Bovendien is het ook niet zeker dat de gasprijzen verder gaan dalen: bij een strenge winter kunnen ze zelfs terug stijgen.

Prijsplafond

Vandaar dat de Biden-administratie een tijdje geleden met het idee van een prijsplafond voor Russische olie op de proppen kwam. Dat moet de verkoop van olie aan landen die geen embargo implementeren mogelijk maken, maar dan wel aan een gereduceerd tarief.

Op die manier zou Rusland minder inkomsten hebben maar zou een explosie van de prijs toch vermeden kunnen worden. Ik zeg wel ‘zou’, want niemand weet zeker wat de impact gaat zijn van die complexe combinatie van embargo en prijsplafond (de olieprijs kan zelfs zakken). Wat, bijvoorbeeld, indien Poetin zelf zijn olieproductie sterk reduceert als reactie op de sancties? Met een verdubbeling van de olieprijs zouden zijn inkomsten niet eens zwaar terugvallen.

We gaan de Russische olie in elk geval nog zeer hard nodig hebben. Saudi Aramco waarschuwde onlangs voor een zware en lange oliecrisis wegens chronische onderinvesteringen (de ‘groene transitie’, weet je wel).

Vuur

Twee andere zaken zijn ook zeker. Om te beginnen gaan Amerikaanse schalieolie-producenten ons niet redden en zijn de Amerikaanse strategische voorraden al fel geslonken. Ten tweede spelen de EU en Groot-Brittannië sowieso met vuur. Een oliecrisis bovenop de huidige energiecrisis zou wel degelijk ronduit catastrofaal zijn, zeker in combinatie met een strenge winter.

Tot slot kunnen er ook twee lessen getrokken worden uit de oorlog in Oekraïne, hoe die ook verder evolueert. Voor mensen als Poetin is dat: don’t. Het is in dit verband allicht geen toeval dat de Verenigde Staten net nu hun tweeslachtige retoriek rond Taiwan cultiveren.

Wij hebben, van onze kant, eens te meer ervaren dat democratische leiders minder begaan zijn met het welzijn van hun onderdanen dan je zou mogen verwachten. En dan maar weeklagen over populisme en antipolitiek.