Marx en Engels in een verrassend daglicht

Le Monde diplomatique van juli heeft een artikel van de journalist Jean-Baptiste Malet.* Twee bladzijden, bijzonder goed gedocumenteerd en met voetnoten, zoals in dat blad gebruikelijk. Drieëntwintig noten in dit geval.
Het gaat over esoterisme en antroposofie en over Rudolf Steiner (1861-1925) –  de man van de scholen – maar ook over biodynamische landbouw, natuurlijke cosmetica en crèmes, hemellichamen en maanstanden, geneeswijzen gebaseerd op het gebruik van maretak enzovoort. Homeopathie komt ook even ter sprake (mag worden aangewend ter aanvulling van de biodynamische geneeskunde).

Allemaal amusant natuurlijk, maar het grappigste vond ik een onthulling over Marx en Engels, want Steiner – die een indrukwekkend aantal boeken heeft geschreven – sprak ook over aardse, sociale vraagstukken, niet enkel over de maan en de hemellichamen. De onthulling staat in het 236ste deel van de Gesamtausgabe. Die deeltjes zijn nogal prijzig – Esoterische Betrachtungen Karmischer Zusammenhänge, waar het hier om gaat, kost 62 Zwitserse frank, of 54 euro. Ik zal het niet bestellen, en de lezer moet volstaan met een stukje Franse tekst dat Jean-Baptiste Malet citeert. Er is namelijk ook een Franse uitgave van Steiner, voorlopig helaas beperkt tot 260 deeltjes, maar de Romaanse Zwitsers werken naarstig verder.

Nu las ik voor een paar weken een boek van Jürgen Herres, die van zijn kant ook aan een Gesamtausgabe heeft meegewerkt, met name de MEGA, de Marx-Engels-Gesamtausgabe. Over die onthulling van Rudolf Steiner zwijgt Herres echter. We lezen in LMd:

Ergens in de zesduizend toespraken die hij heeft gehouden, heeft Steiner onthuld dat Karl Marx de reïncarnatie zou zijn een middeleeuwse heer, die lijfeigene was geworden ten gevolge van  afpersing door een schurk – Friedrich Engels. “Wat zij onderling te beslechten hadden werd, op de lange weg tussen dood en wedergeboorte, omgezet in een verlangen om het onrecht dat zij elkaar hadden aangedaan goed te maken,” verduidelijkte Steiner, voor wie de menselijke ziel in de loop van de millennia onophoudelijk vooruitgang maakt, volgens een cyclus van vijfentwintigduizend negenhonderd twintig jaar, een “platonisch jaar” dus.

Au cours des six mille conférences qu’il a prononcées, Steiner a révélé que Karl Marx serait la réincarnation d’un seigneur du Moyen Âge devenu un serf à cause des exactions d’un brigand – Friedrich Engels. « Ce qu’ils avaient à régler entre eux se transforma, pendant le long chemin entre la mort et une nouvelle naissance, en désir de compenser le mal qu’ils s’étaient fait l’un à l’autre », précise Steiner, pour qui l’âme humaine progresse sans cesse à travers les millénaires, selon un cycle de vingt-cinq mille neuf cent vingt ans, soit une « année platonicienne ».
________

* Van hem verscheen bij Fayard vorig jaar:  L’Empire de l’or rouge, Enquête mondiale sur la tomate d’industrie.