Michael Verstraeten (Voor U): ‘Wij bieden proteststemmers voor het eerst een écht alternatief’

Als 2023 het jaar van de boze kiezer was, dan wordt 2024 misschien wel het jaar van de protestpartijen. De Brusselse Open Vld-politica Els Ampe sloeg enkele maanden geleden de deur bij de liberalen keihard achter zich dicht en kondigde prompt de oprichting aan van een nieuwe kartellijst. Met als boegbeelden onder meer ondernemer Ivan Sabbe, gewezen VRT-journalist Peter Verlinden en de Gentse strafpleiter Michael Verstraeten. Aan ambitie ontbreekt het Verstraeten alvast niet. “Tien zetels? Dat lijkt me een onderschatting van ons potentieel vandaag.”

– Els Ampe stapte op bij Open Vld, uzelf richtte enkele jaren geleden – onder meer uit onvrede over het covid-beleid – de nieuwe partij vrijheid op, en een partij zoals Vista mikte dan weer op de ‘progressieve regionalisten’. Waarom opteert u nu plots voor een kartel en begraaft u uw eigen geesteskind?

Michael Verstraeten: ‘Mijn partij telde al 4000 leden, en aanvankelijk waren we effectief van plan om zelf met eigen lijsten op te komen. Intussen waren we ook al anderhalf jaar in gesprek met Jean-Marie Dedecker, maar u weet intussen hoe dat verhaal afgelopen is. We hadden ook al met Els Ampe gepraat, en bleken over flink wat thema’s op dezelfde lijn te zitten. De perceptie alsof de nieuwe lijst een soort van ratjetoe van politiek gefrustreerden is, klopt helemaal niet. We brengen een aantal gelijkgezinden samen op een brede kartellijst – waaronder inderdaad ook een aantal ex-Open VLD’ers – en ik vind dat best vernieuwend.°

– Volstaan het verzet tegen de particratie en de boosheid over de huidige politieke aanpak wel als wervend project?

Michael Verstraeten: ‘Wat ons écht bindt, is het verzet tegen de falende, al te bemoeizuchtige staat. Die staat loopt vandaag compleet vast – die analyse maken wij heus niet alleen vandaag – en daarnaast zitten we geconfronteerd met een generatie politici die de burger in alle mogelijke domeinen zo maximaal mogelijk wil controleren. We zitten hier anno 2023 met meer regels opgescheept dan veertig jaar geleden in de toenmalige Sovjet-Unie het geval was. In eerste instantie zijn we dus allemaal boze burgers.’

– U was begin 2021, als bezieler van Viruswaanzin, zelfs zo boos dat u de doodstraf eiste voor viroloog Marc Van Ranst, omwille van zijn verantwoordelijkheid in de aanpak van de pandemie en de vele slachtoffers die daarbij te betreuren vielen in ons land?

‘Die uitspraak zal me blijven achtervolgen, maar ik kan daar heel kort over zijn: ik heb toen een communicatiefout gemaakt. Ik ben uiteraard absoluut geen voorstander van de doodstraf en had dat ook nooit moeten zeggen .’

– Die boosheid valt wellicht te begrijpen, maar alleen daarmee bestuur je natuurlijk geen land. Wat krijg ik qua beleid als ik voor jullie stem, en waar situeren jullie zich op de ideologische breuklijn?

‘We willen in eerste instantie de huidige beleidscultuur op de schop. Zodra er vandaag maatschappelijk iets verkeerd loopt, komt er nieuwe wetgeving met de daarbij horende sancties én met een doorgaans indrukwekkende administratie om alles te organiseren en controleren. De staat blijft dus groeien, en dat mechanisme willen wij doorbreken. We willen veel minder staat en veel meer efficiëntie in het beleid.’

– Maakt u dat even concreet?

‘Neem nu justitie, mijn eigen specialisatiedomein. We hebben nood aan één centrale, volledig geautomatiseerde toegang tot de rechtbank voor het gehele land. Het kan toch niet meer dat je voor sommige rechtszaken vijf tot zeven jaar moet wachten voor die zelfs nog maar gepleit kunnen worden? De huidige generatie politici blijkt alleen maar bereid om wat te morrelen in de marge, maar weigert het hele systeem structureel te veranderen’.

– Ik hoor al 20 jaar een pleidooi voor zo’n ingrijpende hervorming van justitie, zonder al te veel resultaat. Waarom zouden jullie daar nu plots wél in slagen?

‘Omdat men al twintig jaar dezelfde fout maakt: er wordt niet geschrapt of vereenvoudigd, er komen enkel maar nieuwe wetten en regeltjes bij. De bedrijfscultuur zit dus totaal verkeerd. En op het terrein is er wel degelijk iets veranderd: vandaag zijn de magistraten zelf ook vragende partij voor een ingrijpende hervorming, dat was tien jaar geleden nog niet het geval.’

– De communautaire breuklijnen vormen wellicht de allergrootste uitdaging voor dit land. Waar staan jullie op dat vlak?

‘Voor ons is het prioritair dat de politiek dichter bij de burger komt, de macht van ‘Brussel’ moet gebroken worden, waardoor het risico op een zwaar falen vanzelf ook zal verminderen. We spiegelen ons op dat vlak graag aan het Zwitserse model, waar bijvoorbeeld de kantons relatief veel macht hebben. We huldigen dus het subsidiariteitsbeginsel: bevoegdheden naar het meest efficiënte beleidsniveau brengen.’

‘In de sociale zekerheid willen we bijvoorbeeld naar een gemeenschappelijk sociaal statuut met uniforme pensioenrechten voor iedereen. Dat moet voor meer duidelijkheid én voor veel minder administratie zorgen. Dan is het best mogelijk dat we grote delen van de sociale zekerheid ook naar het Vlaamse niveau zullen moeten overhevelen. We hebben dit momenteel nog niet volledig uitgewerkt, maar het staat wel vast dat ons land volledig zal moeten hertekend wordt.’

– De sociale zekerheid grotendeels splitsen, dat levert u meteen een veto aan Franstalige kant op. Bonne chance!

‘Ik sluit niet uit dat we ook met andere voorstellen – bijvoorbeeld met gelijke rechten en plichten voor zelfstandigen en werknemers – al meteen in een communautaire storm zullen belanden. Maar goed, we willen de boosheid van de burger bestrijden met ingrijpende hervormingen. Als de Franstaligen daar andere ideeën over hebben, tant pis. Ik weet ook niet of dat nu rechts of links beleid zal heten, en vind dat eigenlijk ook geen punt. Ons centraal uitgangspunt is dat de staat moet gereduceerd worden tot de echte kerntaken, en daar is ook Vista het mee eens. Willen de socialisten geen efficiënte staat dan? Dat lijkt me wel. Alleen zo’n goed werkende staat kan immers voor een betere herverdeling van de middelen zorgen.’

– Goed, maar u zal vandaag weinig klassieke partijen vinden die dat discours niét onderschrijven. Hamvraag blijft dan uiteraard: waar is het de voorbije jaren in dit land zo fout kunnen lopen?

‘De overheid overschat zichzelf systematisch, vanuit het idee dat ze alles kunnen controleren. Dat vertaalt zich dan weer in een overdaad aan regeltjes en wetten, waarbij we de échte essentie vaak uit het oog verloren zijn. Onlangs vroeg ik, met het oog op een procedure voor de rechtbank, bij het gemeentebestuur van Mortsel een bewijs op van het overlijden van een vrouw die net gestorven was. Ze mochten me dat niet geven, omwille van de privacy. Hoeveel gekker kan je het nog bedenken?’

‘Of nog: we ondertekenen nu met ons allen massaal teksten over GDPR die we nog nooit gelezen hebben. Dat kost bakken geld en het dient letterlijk nergens toe, terwijl we er op de koop toe de echte mensenrechten mee bagatelliseren. Maar herinnert u zich de pandemie nog? Toen waren die mensenrechten plots van geen tel meer. Of wat gezegd van de tussenkomsten van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens op vlak van migratie, die vaak ronduit absurd zijn. Terwijl het in se nochtans eenvoudig is: in dit land geldt een scheiding van kerk en staat. Migranten met een andere geloofsachtergrond die hier een toevlucht zoeken, moeten zich daar naar schikken.’

– Jullie willen bij de verkiezingen van 2024 zowel op federaal als op Vlaams niveau opkomen én mikken bovendien op een aantal verkozenen. Hoe gaan jullie in nauwelijks enkele maanden tijd aan voldoende kwalitatieve kandidaten en politiek personeel komen?

‘Wijzelf zijn intussen al twee jaar bezig, op dat vlak maak ik me echt weinig zorgen. In de meeste provincies hebben we al voldoende goede kandidaten, van ondernemers over juristen of bedrijfsrevisoren tot artsen.’

– Wat garandeert u dat u niet vooral politieke avonturiers zal lokken?

‘Ik denk dat die vandaag vooral voor zekerheid kiezen, voor de bestaande protestpartijen dus.’

– Misschien zullen de boze burgers en proteststemmers natuurlijk ook wel voor die zekerheid kiezen? En dus eerder voor pakweg PVDA of Vlaams Belang stemmen dan voor een lijst die nog helemaal niets bewezen heeft en misschien ook amper mensen in het parlement zal krijgen?

‘Daar zou ik niet meteen van uitgaan. Mensen die echt een beleid willen dat het volledig over een andere boeg gooit en dat de fouten van het verleden niet eindeloos blijft herhalen, kunnen enkel bij ons terecht. Wie vandaag een proteststem wil uitbrengen, heeft geen andere keuze dan die twee partijen. Wij bieden die kiezers voor het eerst een écht alternatief.’

– Heel wat grote actuele problemen – denk maar aan de migratieproblematiek, de toekomst van onze industrie of het energiebeleid – kan u toch niet in alle ernst herleiden tot problemen die we zullen kunnen oplossen door ze vanuit Brussel naar een lager beleidsniveau te halen?

‘Dat weet ik nog zo niet. Is het echt aan een Vlaamse minister om vanuit Brussel te beslissen waar de bus precies rijdt of stopt, of waar er in pakweg een of andere gemeente in West-Vlaanderen een nieuwe rotonde of brug moet komen? Het lijkt me absurd dat te blijven geloven, ik denk dat er op lokaal niveau voldoende gezond verstand zit om zelf dat soort knopen door te hakken.’

‘En wat het energiebeleid betreft: wij pleiten voor een vrije markt met zoveel mogelijk spelers met innovatieve technologie. Maar wat hebben we nu gedaan? Eerst zouden we de kerncentrales sluiten, om ze nu finaal te nationaliseren. Wij willen dat de markt meer ruimte krijgt om met nieuwe oplossingen te komen.’

– Zelfs als u ooit mee aan de macht komt, zal u die sowieso moeten delen met partijen die gepokt en gemazeld zijn in het oude systeem en dus ook allerlei bestaande belangen en oude structuren blijven verdedigen.

‘De particratie is een immens probleem, dat klopt. Maar partijen die zichzelf niet verder willen decimeren, zullen niet anders kunnen dan het geweer radicaal van schouder te veranderen. Dat is wat Open Vld – een partij waarvan ik zelf ook ooit lid was – nu al meemaakt. We kunnen deze staat niet langer in stand houden als we de bestaande koterijen niet tot op de grond afbreken. De pensioenkost zwelt jaarlijks met vijf miljard aan, terwijl we nu al dertig miljard moeten besparen.’

– Hoe staan jullie tegenover het cordon sanitaire?

‘Persoonlijk ben ik daar geen voorstander van. Ook al heb ik er zelf, toen ik als jonge twintiger nog lid was van Agalev, nog aan meegewerkt.’

– Dat zou dan al meteen een breekpunt kunnen worden binnen jullie kartel?

‘Ik heb niet het gevoel dat dat er daar momenteel iemand rondloopt die dat cordon een goed idee vindt. Maar goed, we zullen zien, dat zal dan later verder moeten uitgeklaard worden. Ik denk dat het cordon sanitaire vooral een politieke prioriteit is, maar zeker geen prioriteit voor de doorsnee burger.’

– Els Ampe belooft alle verkozenen ook volledige vrijheid van meningsuiting. Dat klinkt bijzonder open en democratisch, maar is het ook werkbaar als verkozenen van eenzelfde lijst warm en koud beginnen te blazen over eenzelfde thema?

‘Ik denk dat we nu vooral moeten werken rond de visies die ons verbinden. Dat is al een behoorlijk groot en belangrijk pakket. Ik maak me vooralsnog niet te veel zorgen rond kleinere thema’s die buiten die brede basis vallen die er vandaag al ligt: een veel kleinere maar efficiëntere overheid, een resolute keuze voor technologie, geen pestbeleid, veel individuele vrijheid, geen sprake van consuminderen.’

– De kiesdrempel van vijf procent maakt het politieke nieuwkomers niet bepaald eenvoudig in dit land. Bovendien zorgt het huidige systeem van partijfinanciering er ook voor dat partijen die in het parlement vertegenwoordigd zijn ook over gigantisch veel financiële middelen beschikken. Voeren jullie geen strijd tegen de windmolens?

‘Ik hoop dat de media beseffen dat ze ons ook een stem moeten geven in het publieke debat, al was het maar omdat ze zo ook de boze burger een keuzemogelijkheid bieden. Doen ze dat niet, dan stuwen ze veel van die proteststemmers verder in de richting van het Vlaams Belang. Al dan niet met frisse tegenzin.’

– Jullie mikken op minstens tien verkozenen, dat is whisful thinking, vermoed ik dan?

‘Hoegenaamd niet, het lijkt me in de huidige politieke context veeleer een onderschatting.’