Moet er geen zand zijn?

Met stille trom wordt het VIA-plan (‘Vlaanderen in Actie’) heden begraven. Het moest het overkoepelende sociaal-economische project worden dat van dit gewest tegen 2020 een Europese topregio zou maken. Armoedebestrijding, mobiliteit en technologische innovatie waren de speerpunten. In ronkende bewoordingen, via dikke druksels op hoogglanzend papier, en ondersteund door miljoenen euro’s communicatiebudget, suisde deze Noord-Koreaanse ballon gebakken lucht jarenlang doorheen het mediatieke zwerk. Ja, we zijn goed bezig, Vlaanderen is de sterke broer in België, de luie Walen hangen er maar wat bij.

Maar enige bescheidenheid is nu geboden. De VIA-doelstellingen zijn verder weg dan ooit. De armoede neemt toe en men denkt zelfs niet meer aan structurele bestrijding. Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA), bevoegd voor deze materie, gaat voor 19^de eeuwse liefdadigheid via gaarkeukens voor armen.

Mobiliteit? De files waren nooit langer. Straks komt Uplace er toch aan, via achterpoortjes, en wordt de Brusselse ring heel de dag één grote oefening in het surplacen. De Antwerpse ring speelt nog twee categorieën hoger en wordt “wereldleider in verkeersoverlast”, dixit transporteconoom Willy Winkelmans. Er is nooit ernstig nagedacht over een alternatief voor het aanzwellende containerverkeer op de weg.

Technologische innovatie? Hét Vlaamse icoon op economisch vlak heet Marc Coucke, ex-apotheker, eigenaar van een voetbalploeg en nu vastbesloten om de Vlaamse kust met nog meer hoogbouwbeton te ontsieren. Vlaanderen investeert veel te weinig in onderzoek en ontwikkeling, zelfs minder dan de door Europa opgelegde doelstelling van 1 procent van het bbp.

Het juteplan

Vlaanderen op weg naar onafhankelijkheid? De vraag is waar wij, als regio/gewest/deelstaat nog een positief verschil zouden kunnen voorleggen met omringende landen of regio’s, de Waalse buur in de eerste plaats. We zijn weggezakt in onze arrogantie en goedzakkigheid. De Vlaamse regering is, met of zonder socialisten, sinds haar ontstaan een verzameling aanstellerige klerken zonder enig staatsmanschap. Het ‘goed bestuur’, lange tijd dé papieren mantra waarvan dat VIA-misbaksel één hoofdstuk was, bleek al een hele tijd gewoon slecht bestuur te verbergen.

Een voorbeeld werd ons zopas nog door de openbare omroep aangereikt. Ruim vier jaar na de grote overstromingen waarbij in Vlaanderen zowat 2.000 gebouwen onder water liepen, zijn in de Denderstreek nog geen van de verouderde stuwen en sluizen uit de 19^de eeuw aangepakt. Water loopt van boven naar beneden, en bij ons dus van Wallonië naar Vlaanderen. De Dender overschrijdt zowat in de helft van haar loop de taalgrens, en dat is duidelijk te zien: stroomafwaarts meent men een negorij binnen te varen waar met angst elke stortbui wordt tegemoet gezien.

In Wallonië zijn drie van de vijf sluizen onder handen genomen en moeten ze tegen volgend jaar allemaal aangepast zijn, in Vlaanderen blijven de plannen in de administratieve molen hangen. Vlaanderen investeert per kilometer bevaarbare waterweg zowat 4.600 euro minder dan Wallonië. En het verschil groeit nog.

Nochtans had minister van Openbare Werken Hilde Crevits in 2011 beloofd de complexen in Geraardsbergen en Aalst tegen 2012 te moderniseren. Niet dus. Wat we zelf doen, doen we slechter. De enige tastbare ingreep bestaat uit een rij zandzakjes aan de oever, waarvan de jute ondertussen vergaan is. Ik veronderstel dat de Nederlandse televisie, mocht ze deze streek ooit ontdekken, niet meer bijkomt van het lachen. Zij hun deltaplan, wij ons juteplan.

Kafka-kwadratuur

Opvallend en hilarisch is ook de uitleg die aan deze vertraging door bestuurslieden als Ben Weyts (N-VA) met een Noord-Koreaans flair gegeven wordt: de complexe procedure van bouwvergunning, milieuvergunning etc. Dat wijst voor Vlaanderen op een bureaucratisch niveau waar zelfs Kafka niet kon van dromen. In een ‘normale’ bureaucratie moet de burger vechten tegen de administratieve mallemolen. Bij ons loopt de overheid zichzelf in de weg en maakt het zichzelf zo moeilijk mogelijk. Een fenomeen dat door specialisten de Kafka-kwadratuur wordt genoemd: een slang die haar eigen staart opeet.

Deze vorm van masochisme is uiteraard het gevolg van overregulering, maar het netto-resultaat is dat er niets gebeurt behalve het geschuifel van papieren en het slaan van stempels. Hier en daar zal er ook wel een kasteelheer zijn die vindt dat die dijk zijn zicht bederft en naar de Raad van State trekt. Gegarandeerd goed voor twee jaar uitstel. In Wallonië heeft men alles in één vergunning gebundeld, met een korte doorlooptijd van 6 maanden. Daardoor kunnen de Walen hun waterwerkzaamheden in amper 2,5 jaar realiseren. Eerlijke Vlamingen moeten toegeven: wat we zelf doen, doen we slechter.

Ach, de Dender, wat is dat voor een streultje, we hebben wel wat anders aan het hoofd. Antwerpen maakt zich op om nóg een reuzendok te bouwen, het fameuze Saeftinghedok waarvoor Doel moet verdwijnen. De industriële megalomanie en behoefte aan prestigeprojecten die groot leiderschap moeten suggereren (ook dat is Noord-Koreaans), overschaduwen alle principes van zorgzaamheid en leefbaarheid.

Wallonië is dus zo goed als klaar met zijn waterhuishouding, Vlaanderen moet nog beginnen. Terwijl wij als laaglanders het eerst natte voeten zullen krijgen. Volgens alle klimatologische modellen zullen de winters natter worden en de zomers gekenmerkt door hevige onweders. Als we zo voortboeren, stuurt Nepal tegen 2020 reddingsploegen naar de streek tussen Aalst en Geraardsbergen. En zullen de Vlamingen zich iets helemaal anders bij ‘transfers’ voorstellen…

Johan Sanctorum is filosoof, puiblicist, blogger en Doorbraak-columnist.