De vrolijke avonturen in de mono-culturele, gesegregeerde wijken van Brussel

Toen Teun Voeten vier jaar geleden uit Sint-Jans-Molenbeek – merk op dat het voorvoegsel ‘Sint-Jans’ systematisch wordt weggelaten – met slaande deuren vertrok, ging hij niet over één nacht ijs. De Nederlandse oorlogsfotograaf en antropoloog woonde er 10 jaar. Aanvankelijk dacht Voeten dat hij in een multiculturele omgeving was terecht gekomen, maar al snel kwam hij erachter dat het een monoculturele, etnisch-religieuze enclave was.

Teun Voeten over Sint-Jans-Molenbeek

De metamorfose die onder andere Sint-Jans-Molenbeek in enkele decennia door de massa-immigratie heeft ondergaan, is ronduit spectaculair. De toename van de armoede, het integrisme en de uitsluiting al evenzeer. Door de jaren heen streken letterlijk tienduizenden Noord-Afrikanen, Turken… in de Brusselse gemeenten neer. De internationale immigratie zorgde ervoor dat vorig jaar 44.873 mensen de weg naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vonden.

Hoe euforisch Johan Leman van het integratiecentrum Foyer, Els Ampe (Open Vld) en Bert Anciaux (sp.a) over de diversiteit zijn, kon je de afgelopen dagen wel in de reguliere pers vernemen. Teun Voeten heeft daar een totaal ander beeld van: ‘Ik werd er ontzettend triest van de stemming en vond het niet prettig een minderheid te zijn in mijn eigen straat. Het is een hele defaitistische stemming, een heel bekrompen en gesloten gemeenschap. Er was geen enkele interactie met de buurt, wij werden beschouwd als blanke indringers.’

Voeten communiceert niet als een brave, parochiale Vlaming, maar houdt er een scherp discours op na. ‘Ik was het beu om tijdens mijn vrije tijd in een halve oorlogssituatie te leven, waar je dezelfde soort mensen tegenkomt die ik voor mijn werk in het buitenland ontmoet… Ik werd op de straat aangekeken door mannen met een blik vol haat.’ Uiteraard wordt de gemeente aan het kanaal niet (meer) opgeschrikt door exponentieel geweld, maar de stemming die er heerst, is somber, desolaat en weinig opbeurend, een perfecte kweekvijver voor integrisme.

Brussel onder de waterlijn

Volgens homoactivist Bruno De Lil (Groen) is de sfeer in Brussel nog nooit zo open geweest. ‘Uiteraard zijn er nog straten waar je met je vriend niet hand-in-hand kan lopen, maar dat is ook zo in Antwerpen en Parijs. Brussel is de laatste jaren nooit zo open en verdraagzaam geweest.’ De Lil is gewezen staatssecretaris en schepen voor Gelijke Kansen en prijst graag zijn eigen waar aan. En als er al een probleem is dan moeten we – volgens Hilde Sabbe (sp.a/one.brussels) – wat geduld hebben vooraleer het homofobe gedachtegoed zal verdwijnen. ‘Vlaanderen was 50 jaar geleden ook niet tolerant voor holebi’s.’ Recht praten wat krom staat, heet dit.

Dit staat in schril contrast met een getuigenis van een vrouwelijke collega die op straat steeds weer werd lastiggevallen en uitgescholden. Op een gegeven moment escaleerde een incident. ‘De man die me belaagde, werd agressief en randde me aan, terwijl aan de overkant tientallen allochtonen geamuseerd toekeken en lachten.’ Zo zijn er tientallen getuigenissen. De verhalen over veelvuldige homo-bashing zijn ook niet uit de lucht. De dame drukte het als volgt uit: ‘De euforische verhalen van boven de waterlijn over Brussel als open, verdraagzame stad, staan in schril contrast tot het confronterend discours van onder de waterlijn, waar de rauwe realiteit mijlenver af staat van de bedwelmende euforie van boven de waterlijn.’

Derdewereldstad Brussel

Ondanks de grote diversiteit en de grote bevolkingstoename is Brussel – volgens Guido Fonteyne – goed op weg om een nieuw samenlevingsmodel uit te bouwen. ‘Ik denk dat we hier eigenlijk goed bezig zijn, ondanks de onvermijdelijke problemen.’ Werkelijk? Brussel is een verbrokkelde stad van mono-culturele enclaves, waar de werkloosheid en de kansarmoede hoge toppen scheren. Meer dan een derde van de Brusselse bevolking flirt met de armoedegrens. Brussel heeft evenveel leefloners als Vlaanderen. De middenklasse neemt de wijk naar Vlaams-Brabant.

De segregatie is voelbaar. Het ruimtelijk patroon van het multiculturele Brussel valt samen met de sociaaleconomische verschillen. Het contrast tussen de arme kanaalzone – waar overwegend Turken en Marokkanen leven – en het veel rijkere zuiden en zuidwesten van BHV, waar tienduizenden rijke eurocraten leven, kan niet groter zijn. Brussel heeft een groot internationaal prestige met een enorm economisch potentieel. Het slaagt er evenwel niet in om de rijkdom ten goede van een belangrijk deel van de bevolking te laten komen. De verpaupering van onder andere de kanaalzone spreekt boekdelen.

De reservaatallochtoon

Aanvankelijk was Teun Voeten gecharmeerd door het multiculturele Brussel omdat het hem deed denken aan het Beiroet van weleer, ooit de meest mondaine stad van het Midden-Oosten. Ook in de hoofdstad van Libanon is het contrast tussen arm en rijk groot. We weten intussen hoe het met Beiroet is afgelopen.

Met het Brussels Hoofdstedelijk gewest zal het niet zo’n vaart lopen omdat er over het grondgebied haast letterlijk een net is gespannen van subsidies, uitkeringen, fiscale voordelen… De reservaatallochtoon wordt in toom gehouden door een subsidie- en uitkeringspolitiek, aangevuld met allerlei voordelen. Het multiculturele paradijs van de media en de bobo’s van de Brusselse politiek beperkt zich tot enkele straten aan de Dansaert.

Unia? Afschaffen!

Om de kritiek van onder ‘de waterlijn’ in de kiem te smoren, werd Unia – het interfederaal gelijkekansencentrum – opgericht. Dit centrum heeft tot doel om het racisme te bestrijden. De reikwijdte van het centrum beperkt zich tot het neutraliseren van de harde kritiek op de multiculturele samenleving. Zo maakte een Unia-medewerker eind vorig jaar van een folder van het Vlaams Belang een wc-rol.

Als het over de allochtonen gaat, wordt haar blik troebel. De pro-sharia-partij Islam van Redouane Ahrouch kwam vorig jaar naar aanleiding van haar voorstel rond apart openbaar vervoer voor mannen en vrouwen in de belangstelling. Het regende klachten, maar Unia kwam na een onderzoek van het partijprogramma tot de vaststelling dat er geen elementen zijn die in strijd zijn met de antidiscriminatiewetgeving. Dit is toch wel een heel vreemde conclusie, want vorige maand veroordeelde de Brusselse correctionele rechtbank Redouane Ahrouch nog wegens een inbreuk op de antidiscriminatiewetgeving.

Chris Janssens (VB) heeft overschot van gelijk als hij pleit om Unia af te schaffen. Janssens: ‘Die instelling wordt zwaar gesubsidieerd met als voornaamste doelstelling om Vlamingen door het slijk te halen.’ Als het Vlaams Belang en de N-VA – met vertegenwoordigers in de raad van bestuur van de vrt – nu nog een mars door de instellingen van de openbare omroep organiseren, dan kan de massieve kritiek van ‘onder de waterlijn’ eindelijk volop aan de oppervlakte komen.