Myanmar: regeringsleider Aung San Suu Kyi veroordeeld

Een door de militaire junta gecontroleerde uitzonderingsrechtbank in het Zabuthiri-gerechtshof in de Myanmarese hoofdstad Naypyidaw heeft op 6 december de oud- regeringsleider Aung San Suu Kyi veroordeeld tot een effectieve gevangenisstraf van 4 jaar. De zitting vond plaats achter gesloten deuren. Zij is aangeklaagd voor opruiing en de schending van COVID-19-protocollen tijdens haar electorale campagne van vorig jaar. De 76-jarige Nobelprijswinnaar voor de Vrede had eerder, bij monde van haar advocaten, al laten weten alle aanklachten af te wijzen.

Bedenkelijke aanklachten

Suu Kyi, die een legitiem verkozen burgerregering leidde, werd op 1 februari van dit jaar afgezet bij een militaire staatsgreep. De militairen arresteerden haar en hielden haar sinds juni in huisarrest. Deze veroordeling is de eerste van een reeks processen want in totaal dient ze zich nog voor negen andere aanklachten te verantwoorden. Een — waaronder beschuldigingen van corruptie en schendingen van een wet op officiële geheimen — te verantwoorden. In totaal riskeert ze meer dan 100 jaar celstraf. Samen met haar kreeg overigens ook de afgezette president Win Myint een gevangenisstraf van vier jaar.

Op 9 november was de 67-jarige minister Nang Khin Htwe Myint, het voormalige kopstuk van de Nationale Liga voor Democratie (NLD) van de semiautonome deelstaat Kayin al veroordeeld tot 75 jaar gevangenisstraf wegens ‘corruptie’. Een vonnis dat veel vragen opriep en dat volgens heel wat waarnemers de voorbode was van het juridische offensief dat de junta op het punt stond te ontketenen om de geloofwaardigheid van Suu Kyi en president Win Myint onderuit te halen.

Ook de 65-jarige Than Naing, een voormalig minister van de staat Kayin en een van de kabinetsleden van Nang Khin Htwe Myint, werd schuldig bevonden aan actieve corruptie. Deze politicus, die in augustus ook voor twee jaar was veroordeeld wegens smaad aan de staat, werd op grond van de anticorruptie-wetgeving veroordeeld tot 90 jaar gevangenisstraf na zes afzonderlijke aanklachten.

Stilhouden en behoedzamer te werk gaan

De huidige militaire machthebbers in Myanmar zijn allesbehalve dom en het is hun er dan ook veel aan gelegen om te vermijden dat Suu Kyi opnieuw het aureool van politieke martelaar zou verwerven. Het is een kwestie van niet dezelfde fouten uit het verleden te maken. Niet voor niks speelde deze rechtszaak zich ver van de camera’s en achter gesloten deuren af. De door de junta gecontroleerde media hebben absoluut geen aandacht besteed aan dit vonnis en de advocaten van Suu Kyi en Win Myint mogen, op straffe van vervolging, geen verklaringen afleggen aan de buitenwereld.

Ook het feit dat de huidige machthebber, generaal Min Aung Hlaing, haar bij monde van zijn marionet, president Myint Swe, amper een paar uur na de uitspraak van de rechtbank — gedeeltelijk — gratie verleende en haar straf halveerde tot twee jaar, lijkt er op te duiden dat men iets behoedzamer met haar zal omspringen dan dit in het verleden vaak het geval is geweest.

Suu Kyi blijft populair

De junta slaagt er nauwelijks in om de coronapandemie efficiënt te bestrijden en krijgt bovendien te maken met een reeks van aanvallen en bomaanslagen door de steeds radicaler optredende oppositie. Men heeft er dan ook alle baat bij de zaak van Suu Kyi niet te veel op te kloppen.

De vraag is natuurlijk of het fel gecontesteerde regime hiermee zal wegkomen. Het imago van Suu Kyi had de laatste jaren internationaal wat schade had geleden als gevolg van de weinig tactische wijze waarop haar bewindsploeg had gereageerd op de crisis met de overwegend islamitische etnische Rohingya-minderheid in Myanmar. Niettemin blijft Suu Kyi erg populair bij de boeddhistische meerderheid van het land.

Langdurige strijd

Als dochter van generaal Aung San, die een van de architecten van de Birmese onafhankelijkheid was geweest, was ze in de wieg gelegd voor de politiek. Haar vader, die veel kans maakte om de eerste president van het land te worden, kwam in een moordaanslag om het leven toen ze nog maar twee jaar oud was. Dit was net voordat het land in 1948 onafhankelijkheid verwierf van de Britten. Nadat ze in 1960 met haar moeder, die was benoemd tot ambassadeur in Delhi, naar India was vertrokken, studeerde ze in Oxford. Daar ontmoette ze haar toekomstige man, de academicus Michael Aris.

Vervolgens woonde en werkte ze in onder meer in Japan, Bhutan en het Verenigd Koninkrijk. Toen ze in 1988 terugkeerde naar Yangon (Rangoon) — om voor haar ernstig zieke moeder te zorgen — bevond Myanmar zich midden in een grote politieke omwenteling waarbij tienduizenden manifestanten de straat opgingen en luidkeels democratische hervormingen eisten.

Geïnspireerd door Mahatma Gandhi nam Suu Kyi het voortouw in deze beweging voor democratische hervormingen en vrije verkiezingen. Maar het leger sloeg de demonstraties bruut neer en op 18 september 1988 greep het de macht. Enkele maanden later plaatsten ze Suu Kyi onder huisarrest. Vrijwel ononderbroken zat ze tussen 1989 en 2010 net geen 15 jaar lang in detentie. Haar persoonlijke strijd en onbuigzaamheid maakten haar tot een internationaal symbool van vreedzaam verzet tegen onderdrukking. Een engagement waarvoor zij in 1991 als beloning de Nobelprijs voor de Vrede ontving.

Machtsstrijd tussen NLD en militairen

In het kader van een reeks door het leger uitgevoerde hervormingen lieten de militairen haar ze in november 2010 vrij en mocht ook haar partij, de NLD zich opnieuw in de politieke arena wagen. De rest is geschiedenis. Bij de verkiezingen in 2015 behaalde de NLD de absolute meerderheid. Ondanks haar verpletterende overwinning in 2015 verbood de grondwet van Myanmar haar om president te worden omdat ze kinderen van buitenlandse nationaliteit heeft. Ze kreeg de officiële, speciaal voor haar in het leven geroepen titel van Staatsadviseur maar was de facto het staatshoofd. Op papier vulde haar oude medestander, president Win Myint, deze functie in.

In 2020 behaalde haar NLD opnieuw een verpletterende meerderheid en kreeg ze zelfs meer stemmen dan bij de stemming van 2015. Nu was de maat vol voor de militairen die hun machtsbasis steeds meer zagen afkalven en die met de beschuldiging van verkiezingsfraude begin dit jaar een coup pleegden. Intussen hebben al een groot aantal regeringen en mensenrechtenorganisaties de veroordeling van Suu Kyi in de meest scherpe bewoordingen veroordeeld. Het is echter nog maar de vraag of generaal Min Aung Hlaing en zijn sinistere handlangers daar oren naar zullen hebben…