In naam van Aylan Kurdi: geef die mensen hun land terug.

Je wilt een leutig stukje schrijven over die mythische trein met nazischatten, ergens in een Poolse ondergrondse tunnel. En dan zit je naar dit beeld te staren. Trein zal even moeten wachten. Niet het nieuws op zich grijpt naar de keel, want er verdrinken overal kinderen, ook deze zomer weer aan de kust. Hooguit goed voor een fait diversbericht op bladzijde 10: de mediawetten zijn genadeloos.
Het is de context die het verschil maakt tussen wereldnieuws en fait divers: dit kind behoorde tot een massa mensen, op de vlucht voor het oorlogsgeweld en de daarbij behorende chaos. Het verdronk doordat het gammel schip zonk, eigendom van gewetenloze mensensmokkelaars (die in een kranteninterview beweren gewoon ‘hun job te doen en aanbod te creëren voor een vraag die er is’). Mensensmokkelaars die, o ironie, perfect inspelen op de Europese vluchtelingenpolitiek en de onderlinge verschillen.
Het aangespoelde jongentje heeft ondertussen ook een naam: volgens Turkse media is het de 3-jarige Aylan Kurdi, afkomstig uit Kobani, vlak bij de grens met Turkije, waar de Koerden in een hevig gevecht met Islamitische Staat zijn gewikkeld. Daarmee zitten we in de echte context: de IS-tyrannie, Turkije dat de Koerden het liefst zich zou zien kapotvechten, en niet te vergeten, Bashar al-Assad, de dictator in Damascus die al lang van het toneel had moeten verdwenen zijn en die ook garen spint uit het IS-verhaal.

Punt twee. De chaos in Noord-Afrika en het Midden-Oosten is zonder twijfel het gevolg van westerse malversaties: onder meer de twee Irak-oorlogen hebben de regio compleet gedestabiliseerd. Het huidige IS-kader bestaat overigens voor een groot deel uit ex-leden van Saddam Hoesseins Baath-partij die door de Amerikanen naar huis waren gestuurd.
Op 15 maart 2011 begon ook de onrust in buurland Syrië met het verzet tegen het regime van Bashar al-Assad. Dit verzet mondde eveneens uit in een gewelddadige burgeroorlog. Het dodental in Syrië wordt geschat op 220.000, terwijl er naar schatting 6 miljoen mensen voor het geweld op de vlucht zijn geslagen. Deze beide conflicten en burgeroorlogen vormden de belangrijkste voedingsbodem voor de opkomst van extremistische groepen in het gebied, zoals Al Qaida in Irak, Jabhat al-Nusra en later ISIS.
De VS en het Verenigd Koninkrijk (dit land houdt zelf angstvallig de deur dicht voor vluchtelingen) zijn, met een leugentje-om-bestwil, een oorlog begonnen die een doos van Pandora bleek, met, hoe kan het anders, olie als echt motief. Dit is dus ook onze oorlog. Ongemakkelijke waarheid, maar toch.

Deze analyse brengt Aylan Kurdi niet terug, en evenmin de andere verdronken vluchtelingen. Toch moet dit beeld, behalve sentiment, vooral de vraag stellen naar de oorzaak én naar de echte oplossing voor de humanitaire catastrofe. We kunnen en mogen niet gevoelloos blijven, maar laten we er ook geen Radio Gaga van maken, de nieuwe VRT-smartlaptelevisie die op de traanklieren werkt zonder ook maar één hersencel te activeren.
Er zal dus degelijk denkwerk en intellectuele durf nodig zijn om deze knoop te ontwarren. Het kan natuurlijk niet dat een compleet land leegloopt omdat foute lui er aan de macht zijn, die de hele regio proberen in te lijven in een waanzinnige theocratie waar krijgers met goedkeuring van Allah 10-jarige meisjes verkrachten.
Opruimen dus deze troep, met man en macht. Geef de Syriërs hun land terug, gun de Koerden hun staat en hou vooral de kemphanen sjiieten en soennieten uit elkaar. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar een internationale Coalitie van de Wil kan voor de verandering ook eens iets opbouwend doen.

Als we nog iets voor Aylan Kurdi kunnen doen, is het dat: keihard lobbyen voor een Arabisch-Afrikaanse new deal waar de andere kinderen wél een toekomst hebben, in een volkseigen ruimte, onder internationaal toezicht. Daar kan toch geen enkele Vlaams-nationalist iets tegen in brengen? Ondertussen is de nood aan de man, en krijgen we de kans om dat Europese humanisme, waar we zo mee pochen, in de praktijk te brengen. Asiel of niet, je laat geen mensen op een gazon verpieteren in hun eigen vuil.
De hartverscheurende paradox is echter, dat, als dit beeld inderdaad de trigger wordt tot een ‘refugees welcome’-campagne in Europa, er nog meer de oversteek naar het zogenaamde beloofde land zullen willen wagen, de mensensmokkelaars nog meer werk zullen hebben, en er nog meer jongentjes op het strand zullen aanspoelen.
Tot zover deze kleine lijkschouwing.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.