Sommige lezers en vrienden trokken méér dan één wenkbrauw op, afgelopen dinsdag te Gistel, toen bleek dat mijn boekvoorstelling slechts een opwarmer was voor de hoofdact, zijnde een bingo-namiddag van de plaatselijke seniorenbond. Aan de aposteltafel achterin de zaal, waar de Sanctorumfans deskundig in een cordon zaten, werd nadien stevig gemord. Ten onrechte, want deze setting toonde perfect waar het in ‘Kakistocratie’ om gaat: het parlement is een bingo-spel voor gepensioneerden en rechthebbenden.

Om het surrealistisch theater helemaal tot zijn toppunt te voeren, werd het gesnurk van de oudjes tijdens mijn lezing meermaals onderbroken door het geraas van een neervallende muur, vlak naast het zaaltje, waar een sloperskraan ongenadig op een huis inbeukte. Kladderatsj, of bataclan. Ik verzin dit niet, er zijn getuigen. Sanctorum staat te preken, de wereld stort in, maar het bingospel gaat door. Luid schalden de uitslagen de gelagzaal in. 56! 99! 34!

Toen we om vijf uur in dat godvergeten gat honger kregen, en nadat ik een extreem-links date had afgewimpeld, bood de geilige Godelieve in het café aan de overkant met aandrang haar aperitief aan, meer had ze helaas niet in huis. Dat was, en ik verzin het weer niet, krek op de plek waar ooit Café Majestic had gestaan waarin mijn moeder zaliger was opgegroeid. Ik had willen blijven, maar de Chinese (!) traktatie riep, met champagne van Jos en Suzy, een straffe connectie met de linke Standaard waar ze mij ‘het ettertje’ noemen.

Overlegmodel

(Gerard David, 1498, Groeningemuseum Brugge)

In de middeleeuwen werden corrupte ambtenaren en magistraten levend gevild

Dat brengt ons naadloos op het onderwerp van de dag: de kamerbrede parlementaire pensioenen met hun geheime extra’s, een muurtje dat een PVDA-belhamel had omgeduwd, ere wie ere toekomt.

Zichzelf bedienen is een kunst, en het wordt alleen corruptie als het ontdekt wordt. ‘Kakistocratie’ – letterlijk: ‘bestuur door de minst bekwamen’– gaat om bestuurlijke onbekwaamheid, die men niet mag verwarren met banale domheid. Integendeel, resoluut voor zijn eigen belang gaan, terwijl men zogezegd toch zijn kiezers vertegenwoordigt, vergt sluwheid en tactisch vernuft. In feite zijn deze parlementairen nijvere zelfstandigen die voor eigen rekening werken, en hun pensioenkas met zorg en discretie beheren. Weliswaar gevuld met ons belastinggeld.

Zelfs Niccolò Machiavelli zou zich daarover verbaasd hebben: voor hem was machtspolitiek niet hetzelfde als graaicultuur. Dit laatste was voor de schrijver van Il Principe net een bewijs dat het systeem niét werkt en dat de macht in handen is geraakt van provinciale postjesjagers, ritselaars en zakkenvullers. Een verachtelijke soort volgens de Florentijnse filosoof. Noteer dat in de middeleeuwen corruptie als een misdaad eerste categorie werd beschouwd, waarvoor je levend kon gevild worden. Misschien moet dat gebruik in ere hersteld worden.

Vandaag kom je daar veel makkelijker mee weg. Corruptie, zelfbediening, graaien uit de kas: we associëren het graag met de Russische oligarchen, maar het is net de democratie die bij voorkeur lieden aantrekt met een eigen agenda, onder het mom van het algemeen belang. België is daarin een geval apart. Het extra-large kamerbreed pensioen voor politici komt voort uit het veelgeroemd overleg- en compromismodel dat sinds 1830 het levenslicht zag, en dat nooit iets anders is geweest dan een dekmantel voor gescharrel en achterkamertjespolitiek.

Gespeelde verbazing

Liesbeth Homans: uit haar bed gevallen

Daarbij hoort een subtiel systeem van geheimhouding, dat Le Soir nu uit de doeken doet, rijkelijk laat wel. Niks onwetendheid, alles werd zorgvuldig en vakkundig afgeschermd, ook voor de fiscus. Andermaal: de kakistocratie is niet dom, ze is zeer geslepen, en het feit dat de parlementaire halfronden en politieke cenakels zoveel advocaten en juristen tellen, is daar wellicht niet vreemd aan.

De systematische zwijgcultuur die naar bovenkomt, staat in schril contrast met de oorverdovende verbazing die door al deze mensen wordt geëtaleerd. Wie een paar dagen geleden de ondergrond voelde trillen in en rond Antwerpen, hoefde geen aardbeving te vrezen: het was Vlaams Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) die naar eigen zeggen ‘uit haar bed was gevallen’ toen ze het nieuws van die opgepimpte pensioenen vernam. Effectief: Vlaanderen had het systeem gewoon klakkeloos-letterlijk gekopieerd van de federale Kamer… Een frappanter bewijs dat het Vlaamse niveau een klein-Belgische doorslag is, kan men zich moeilijk indenken.

Uit de lucht komen gevallen, ‘wir haben es nicht gewusst’, dat soort theater is voorspelbaar maar ook tamelijk doorzichtig. Slimmere kakistocraten zijn diegenen die volhouden dat er niets aan de hand is: alles was legaal, want ze hebben het verdorie toch wel zelf goedgekeurd zeker! Een vreemde lus in de logica van de wetgevende macht, en weerom een bewijs dat het systeem lieden aantrekt met een bizarre knoop in hun brein.

Ondertussen in de media

Maar we gingen het over mijn favoriete krant De Standaard hebben. In zijn editoriaal van woensdag 19 april laat ‘opiniërend hoofdredacteur’ Bart Sturtewagen zijn verontwaardiging de vrije loop. ‘Het meest ­storende is dat niemand van de begunstigden ooit in de ­gaten blijkt te hebben gehad dat zijn of haar uitkering aan de hoge­ kant was’, foetert hij.

Evenmin als enige politicus kikte over dat zelfbedieningssysteem, voelden de mainstream media zich geroepen om dat aan het groot klokzeel te hangen. Mijn gevoel: nogal wat perskaartjournalisten waren perfect op de hoogte en deelden in de omerta, om verder hun zaakjes te kunnen doen met het Wetstraat-establishment.

De politieke drang tot zelfbediening weeft zich een web van leugens en stilzwijgen, gevoed door angst voor de kiezer en omhangen met gazettenpraat. Er bestaat niet eens meer een ambitie om macht te verwerven en uit te oefenen, enkel nog om het status-quo te bewaren en proberen langs de kassa te passeren. Hier en daar stort een muurtje in of valt er iemand uit het bed, maar doorgaans wordt er tijdig gestut zodat de schade beperkt blijft.

In 2024 zullen alle proteststemmen, van uiterst links of -rechts, zorgvuldig uitgezeefd worden, waarna het bingospel kan verder gaan, en dit rusthuis moeiteloos zijn 200^ste verjaardag tegemoet gaat. Tenzij…