Over Walen die oren noch ogen hebben

Voor de Walen heb ik een…getemperde bewondering! vertrouwde François Perin me op een dag toe. Aan die Walen zou hij het grootste stuk van zijn leven wijden, en altijd weer pogen hen de ogen te openen. Om hen te laten begrijpen dat de Vlaamse natie het licht had gezien, en dat zij na verloop een eind zou maken aan België, die mediocre bastaardconstructie, opgelegd door de opportunistische, vooral Engelse diplomatie uit een voorbije tijd.

In hun dwanghuwelijk zouden de Vlamingen en de Walen 135 jaar van voortdurend geruzie en wederzijdse achterdocht kennen. Bijgevolg besloot men, na veel gepalaver, om het experiment van het federalisme uit te proberen, waarbij de eerstgenoemden culturele autonomie aangeboden kregen, en laatstgenoemden economische regionalisatie.

Maar het federalisme was maar nauwelijks op de rails gezet, of de christendemocraat Luc Van den Brande, toen Vlaams minister-president, lanceerde de idee van het confederalisme. En op 13 januari 1993 preciseerde hij: Mijn collega’s in de Vlaamse regering, socialisten incluis, scharen zich achter mijn verklaringen over het confederalisme.

Zes jaar later nam het Vlaamse Parlement de beruchte confederalistische resoluties aan, die de primauteit gaven aan de Vlaamse en Waalse staten, waarbij Brussel onder gemeenschappelijk beheer kwam. In die tijd bestond de N-VA nog niet.

Terwijl de francofonen de neiging hebben om de partij van Bart De Wever te diaboliseren, mag het duidelijk zijn dat zij niet de enige is die de nationalistische stroming belichaamt. Stefaan De Clerck, ex-minister van de CVP, heeft dit zeer precies uitgelegd: De band tussen nationalisme en christendemocratie zit diep verankerd in het Vlaamse DNA. Ook de boodschap die Wouter Beke, huidig voorzitter van de CD&V, meegaf in het Quebecse dagblad «Le Devoir» van 22 september 2007 was duidelijk: Wij wensen een waarachtig confederalisme, waarbij elkeen zal kunnen handelen zoals het hem belieft. (…) De Walen zijn enkel voor het geld aan België gehecht.

En de Vlaamse liberalen blijven niet ten achteren, zoals blijkt uit de woorden van Karel De Gucht, toen voorzitter van de VLD, op 6 november 2002: België is veroordeeld om op termijn te verdwijnen, om te verdampen, en in afwachting daarvan levert het Vlaanderen geen enkele meerwaarde meer op. Het is onaanvaardbaar dat Vlaanderen meer betaalt voor gezondheidszorg en minder terugkrijgt van Wallonië.

We zijn veertien jaar verder en een studie van het VNZ (Vlaams & Neutraal Ziekenfonds – Fonds de Maladie flamand et neutre) onthult ons dat de communautaire verschillen wat betreft de sociale zekerheid nog voortdurend groeien.

Zo vernemen we dat in 2015, voor elke rechthebbende in Vlaanderen de uitgaven 2.109 euro beliepen, tegen 2.245 euro in Wallonië. In 2010 was er een verschil van 50 euro, en het is op vijf jaar dus verdubbeld.*

Wat betreft de bijdragen aan de sociale zekerheid voor 2014, belopen die per rechthebbende in Vlaanderen 19.265 euro, tegen 15.061 in Wallonië.** Het VNZ pleit vervolgens voor meer responsabilisering, en voor een complete communautarisering van de ziekte- en invaliditeitsverzekering.

Het waren de Walen, we zeiden het al, die vroegen om economische regionalisering. Maar al is die al van 1980 in voege en nam ze gestaag uitbreiding, we komen niet onder vaststelling uit dat de regio nog altijd niet uit het slop is geraakt, om de uitdrukking van Philippe Destatte, directeur van het Institut Jules Destrée weer op te nemen.*** Hendrik Bogaert, voormalig staatssecretaris voor de CD&V, onderstreept het aberrante van deze toestand: De Walen kunnen toch niet eeuwig de sluiting van de koolmijnen blijven inroepen, want dat is intussen meer dan een halve eeuw geleden!

Over goede werktuigen beschikken volstaat niet, men moet ze ook verstandig weten te gebruiken.

Al 36 jaar heeft men het ambt van minister-president in Wallonië zo goed als ononderbroken toevertrouwd aan de PS. In die omstandigheden kan men de diepe voetafdruk van deze partij op het regionaal beleid bezwaarlijk loochenen. Een beleid dat gekarakteriseerd wordt door politiek-administratieve hypertrofie en tomeloos cliëntelisme.

Wallonië had net als Vlaanderen zijn communautaire en regionale instellingen kunnen samensmelten. Maar de PS verzette zich hiertegen, uit vrees dat haar invloed zou verwateren.

In Vlaanderen heeft men een andere politieke cultuur ontwikkeld, gekenmerkt door ondernemingsgeest en door een syndicalisme met meer zin voor verantwoordelijkheid. Een rigoureus beleid heeft het mogelijk gemaakt dat er al zes jaar budgettair evenwicht is bereikt. Vlaanderens voorspoed komt voort uit een dynamisch netwerk van KMO’s, die het toelaten om 83% van de Belgische export voor zijn rekening te nemen (289 miljard euro in 2015). Zo neemt het zijn plaats in tussen de belangrijkste exportlanden van de EU, na Duitsland, Nederland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Italië.

Men beseft in Vlaanderen dus bijzonder goed wat voor belangrijks en voor hen op het spel kan staan bij de vrijhandelsverdragen van de EU met Canada en de Verenigde Staten. En het feit dat de Waalse minister-president, Paul Magnette zich hiertegen probeert te verzetten, jaagt hen fel op stang. Vlaams minister-president Geert Bourgeois antwoordt scherp: Als Wallonië een weerstandsnest wil zijn, het zij zo! Maar dat ze zich niet in het hoofd halen onze welvaart af te zwakken!

Het communautaire speelt nog volop, dat blijkt wel. En wat de recente gebeurtenissen betreft – de saga van de Brusselse tunnels, de scheurtjes in de kernreactoren, de context van de Brusselse terreuraanslagen, de staking van de cipiers, de onvrede van de magistraten enzovoort – die laten een land zien dat volop in verval is.

La Belgique? Finissons-en! België? Gedaan ermee! heeft François Perin bij zijn laatste interview in de «Soir» van 6 augustus 2011 verklaard. Hij had ongetwijfeld het jongste stuk van Jean Quatremer, de Brusselse correspondent van ‘Libération‘, kunnen smaken.

Jules Gheude is politiek essayist. Zijn jongste boek: «François Perin – Biographie», Editions Le Cri, 2015

Vertaling: Marc Vanfraechem

____________

noten van de redactie:

* als het verschil van 50 naar 136 euro is opgelopen, lijkt de term ‘verdubbeling’ nogal zwak.

** Als Vlaamse rechthebbenden 100 euro betalen, is dat voor Waalse verzekerden 78.

*** Destatte gebruikte: ‘n’a toujours pas décollé’.