Prof. vennootschapsrecht: ‘Paniekzaaierij rond verplichte statutenwijziging bvba volstrekt onterecht’

Het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV), van kracht sinds 2020, verplicht de besloten vennootschappen (bv’s) om nog voor het einde van dit jaar hun statuten aan te passen aan de nieuwe wet. Wie dat niet doet, ‘kan in problemen komen’, lezen we in een krant. ‘Het is vijf voor twaalf’, koppen de collega’s van een weekblad.

‘Journalisten pennen braaf de persmededelingen af van de vennootschapsindustrie, maar doen aan paniekzaaierij’, stelt Joeri Vananroye, professor vennootschapsrecht in Leuven. ‘Dat is volkomen onterecht. Het risico op een sanctie is uiterst miniem en zelfs nihil voor kleine vennootschappen.’

Bvba wordt bv

Het WVV voerde in 2020 een grondige hervorming van het vennootschapsrecht door. De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba) en de eenpersoons-bvba verdwenen. Ze werden automatisch een besloten vennootschap, de standaardstructuur voor bedrijven. Een BV mag bestaan uit één vennoot en hoeft geen minimumkapitaal te hebben. Tegen 1 januari 2024 verplicht het WVV aan de vennoten hun statuten aan te passen, zodat ze voortaan ook formeel als bv naar buiten treden. Als ze dat niet doen, zijn bestuurders aansprakelijk voor de schade die ze daarmee veroorzaken aan de vennootschap of derden.

Slechts vier op tien van de 400.000 vennootschappen is langs de notaris gegaan om de statuten aan te passen. Zo vermijden ze de notariële acte, die minstens 1200 euro kost (waarvan de helft neerleggingskosten en belastingen). Deze operatie kan dus enkel aan notariskosten 50 miljoen euro uit het bedrijfsleven trekken.

Stormloop op notariskantoren

Een inhaalbeweging is bezig. ‘Er is een stormloop op de notariskantoren om nog voor het einde van het jaar de statuten te regulariseren’, meldt notaris Bart van Opstal van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat (Fednot).

Hij wijst erop dat deze operatie niet alleen geïnspireerd is om een sanctie te vermijden. ‘De wet laat immers toe om het kapitaal op nul te brengen, maar ook daar is een statutenwijziging voor nodig’, motiveert hij. ‘Zo kunnen de aandeelhouders minstens het vroegere minimumkapitaal van 18.600 euro uit hun bedrijf trekken. Er wordt gretig van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Een andere reden om de statuten aan te passen, is dat banken of aanbestedende overheden dit in de toekomst zouden kunnen eisen van hun klanten of leveranciers.’

Voor grote bv’s met veel aandeelhouders of vennoten kan de statutenwijziging een nuttige oefening zijn, verdedigt Vananroye. ‘Maar kleine bv’s of eenpersoonsvennootschappen kunnen dat achterwege laten. Dat is misschien niet proper, maar het heeft amper gevolgen. De wet beschouwt de bvba’s in naam al sinds 2020 per definitie als een bv. Misschien verwijzen de niet aangepaste statuten nog steeds naar artikels uit de oude Vennootschapswet. Elke jurist weet dat het maar een formaliteit is. In dat geval gelden gewoon de nieuwe bepalingen van de WVV.’

Aansprakelijk, in theorie

Vananroye ziet geen enkele mogelijkheid hoe de eenpersoonsvennootschap of derde partijen schade zouden kunnen lijden door enkel een verouderde versie van de statuten. ‘Conclusie: dit is een zuiver theoretische aansprakelijkheid.’

Dat is ook de mening van de professoren Kristof Maresceau en Diederik Bruloot van de Gentse rechtsfaculteit. In een nog te publiceren artikel in het Nieuw Juridisch Weekblad relativeren ook zij de aansprakelijkheid voor bestuurders van bv’s, die ‘op het eerste gezicht afschrikwekkend’ is. ‘Men kan zich evenwel afvragen welke schade de laattijdige statutenwijziging kan veroorzaken.’ Het bestuur zal immers gebeuren volgens de dwingende regels van het WVV. ‘In werkelijkheid bestaat er voor dergelijke vennootschap, haar aandeelhouders en schuldeisers eigenlijk geen verschil tussen de situatie vóór of na 1 januari 2024’, voorspellen beide academici, die overigens meewerkten aan de totstandkoming van het nieuwe wetboek.

‘Deadline nadert’

‘De deadline van 1 januari nadert!’ waarschuwt de website van de notarissen nochtans. Ook boekhouders en accountants wijzen er op hun website op dat zonder aanpassingen ‘de leden van het bestuursorgaan persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk gesteld zullen worden voor de schade’. ‘Ik erger me aan de zelfbedienende toon van de cijferberoepen’, repliceert Vananroye. ‘Ondernemers moeten zich niet laten bang maken. Velen kunnen de kosten perfect vermijden door niets te doen.’

‘Ik begrijp dat de adviseurs de wijzigingsplicht van de statuten zwart-wit voorstellen, om zo een beweging op gang te trekken’, redeneert Kristof Maresceau, die ook directeur is van Deloitte Legal. ‘Het inzicht is nog niet doorgesijpeld dat ondernemers niet per se naar de notaris moeten trekken. De WVV had tot doel om het werkingskader voor ondernemers te vereenvoudigen, niet om hen op kosten te jagen.’