Paus Franciscus doet het weer

Na een verblijf in Rome boden vrijdag 18 mei de Chileens bisschoppen allemaal hun ontslag aan. Dat ontslag komt er als gevolg van een incident tijdens de pausreis naar Chili, waarin toegedekt seksueel misbruik naar boven kwam en de paus slecht ingelicht bleek. Twee dagen later, op zondag 20 mei, kondigde paus Franciscus dan de creatie van 14 nieuwe kardinalen aan. Niet enkel de keuze is verrassend, ook het aantal, Na deze creatie zullen er meer dan 120 kardinalen zijn die de paus kunnen verkiezen. Franciscus lijkt nog niet van plan om op te stappen.

Chili

In januari 2018 bezocht Paus Franciscus Chili. Daar verdedigde hij bisschop Juan Barros tegen de aanklacht dat die seksueel misbruik door een priester had toegedekt. Volgens Franciscus was er geen enkel bewijs tegen de bisschop. Die uitspraak ontplofte in zijn gezicht. Franciscus excuseerde zich en bleek verkeerd ingelicht. Maar daar bleef het niet bij. In april werd bekend dat de paus verschillende slachtoffers van seksueel misbruik in Rome heeft ontmoet. Ondertussen kwamen er nog schandalen aan het licht in de Chileense kerk. Een Chileense priester die schuldig is aan seksueel misbruik is al uit zijn ambt ontzet. 15 andere beschuldigde priesters zijn geschorst.

Paus Franciscus liet aan de bisschoppen verstaan dat een oplossing niet ligt bij het aanpakken van individuele gevallen en het probleem niet te reducerenis tot het ontslag van individuen. Aan het einde van hun bezoek aan Rome, met verschillende vergaderingen met de paus en de prefect van de Congregatie van de bisschoppen, boden alle Chileense bisschoppen hun ontslag aan. De paus verwijt hen nalatigheid, ze zouden bewust het misbruik hebben toegedekt. Volgens de paus waren de Chileense bisschoppen onder de invloed van een ‘elitaire psychologie die leidt naar een dynamiek van verdelen, scheiden, gesloten groepen en een narcistische en autoritaire spiritualiteit.’ Het is die houding die de Chileense bisschoppen er ook toe bracht de paus te misleiden met foute informatie. Dat alles wordt hen nu zwaar aangerekend.

De Chileense bisschoppen blijven in functie tot de paus hun ontslag weigert en hen herbenoemt of tot er een opvolger wordt benoemd en ze een andere taak krijgen. Er wordt verwacht dat er snel enkel beslissingen genomen worden, maar ook dat de Paus zijn tijd zal nemen om andere gevallen grondig te onderzoeken. De Paus zal zeker ook de gelegenheid te baat nemen om nieuwe bisschoppen te benoemen in Chili. Opvallend is ook dat de nuntius, de ambassadeur van de paus in Chili, expliciet was gevraagd niet naar Rome te komen. Ook dat wordt als een vingerwijzing gezien.

Kardinaal

Tijdens een bijzonder consistorie op 19 en 20 mei 2018, een bijeenkomst met de kardinalen, werd de datum voor de heiligverklaring van paus Paulus VI en Oscar Romero vastgelegd, maar kondigde de paus ook een consistorie aan. Op 29 juni, de feestdag van de heiligen Petrus en Paulus, worden alle kardinalen naar Rome geroepen. Dat op zich was geen verrassing, want het aantal kardinalen onder de 80 jaar, die dus een nieuwe paus mogen kiezen, was onder de 120 gedaald. Maar hoewel er maar zes plaatsen waren, benoemt de paus toch 14 kardinalen. Er zullen dan 128 kardinalen zijn die kiesgerechtigd zijn.

Dat gaat in tegen het maximum van 120 dat Paulus VI in 1975 had vastgelegd. Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt, maar in het verleden was het overtal er maar voor enkele maanden. In dit geval zal het, als het God belieft, duren tot 31 juli 2019, dus meer dan een jaar eer het aantal Kardinalen onder de 80 opnieuw 120 is. Volgens vaticaanwatchers een signaal dat paus Franciscus van plan is om zeker tot die tijd aan te blijven.

De keuze van Franciscus

Naast het aantal breekt Franciscus ook met de traditie in de creatie van kardinalen. Meer en meer lijkt hij af te stappen van het verbinden van de kardinaalstitel aan bepaalde aartsbisdommen. Zo krijgt in Madagaskar niet de aartsbisschop van de hoofdstad Antananarivo de kardinaalstitel maar wel die van Toamasina. Hetzelfde gebeurt in Japan. De aartsbisschop van Osaka wordt (tot zijn niet geringe verbazing) Kardinaal, niet die van Tokyo.

Ook de benoeming van de Peruviaanse aartsbisschop (en Jezuïet) Pedro Barreto maakt duidelijk dat de paus personen kiest als kardinaal en niet op basis van de standplaats. Barreto engageert zich als bisschop in de strijd tegen de mijnindustrie in zijn land. Hetzelfde kan gezegd worden van aartsbisschop Konrad Krajewski, de pauselijke aalmoezenier die het liefdadigheidswerk van de paus in Rome leidt.

In tijden van christenvervolgingen is ook de benoeming van Louis Raphaël I Sako, de Babylonische Patriarch van de Chaldeeën in Irak opmerkelijk. Hetzelfde kan gezegd worden van Joseph Coutts de aartsbisschop van Karachi. De paus lijkt de christenen in die landen met een kardinaal te willen steunen.

kiest bij de creatie van kardinalen ook voor een grotere spreiding in de wereld, minder Italiaanse en Europese kardinalen en meer uit de rest van de wereld. Het aandeel van Europa in het kardinalencollege is ondertussen gedaald naar 42 procent, het aantal van de Italianen zit onder de 20 procent. Dat is nog altijd iets hoger dan het aandeel van Latijns-Amerika, Afrika en Azië.

Daarnaast zijn er ook de verwachte kardinalen, zoals de Jezuïet, Aartsbisschop Luis Ladaria, prefect van de Congregatie van de Geloofsleer en de pauselijke vicaris voor het bisdom Rome Angelo De Donatis, posten in de Curie die traditioneel door kardinalen geleid worden. Een rijzend Curie-lid wordt Angelo Becciu nu de tweede in lijn op het Staatssecretariaat, zeg maar de vice-eerste minister van de paus. Verwacht wordt dat hij zal doorschuiven naar een andere taak.

Meerderheid

En als u een politiek manoeuvre ziet in de benoeming van extra kardinalen door Franciscus, hou dan uw rekenmachine nog even bij. Na een pontificaat van vijf jaar is 47 procent van de kardinale benoemd door Franciscus, 38 procent is benoemd door Benedictus XVI en 15 procent door Paus Johannes Paulus II. Maar denk eraan. Franciscus is verkozen door kardinalen die 100 procent door Paus Johannes-Paulus II en Benedictus XVI waren aangesteld… De Heilige Geest, weet u wel.