De film van de week is een pakkende documentaire over een jong verliefd stel in het Moskou van gisteren en vandaag. De jonge Russische maakster van de film kwam haar pakkend zelfportret even duiden.
En Venetië was ook goed voor wat filmnieuws.

Maroesja

Een documentaire die begint met een begrafenis op een kerkhof in Moskou en met de stem van een meisje dat vertelt dat ze zestien jaar is en sowieso het einde van het jaar niet meer zal halen. En meteen alle namen begint op te noemen van haar vrienden en vriendinnen die eerder al uit het leven te zijn gestapt. Je zou voor minder een stevige krop in de keel krijgen.

En toch is How to save a dead friend — zonder vraagteken — van Maroesja Syrojetsjkovskaja (****, vanaf deze week in de betere bioscoop) ondanks de schrijnende context een innig mooie en aangrijpende liefdesbrief. Maar dan wel gesitueerd in Boetova, een grijsgrauwe buitenwijk van Moskou.

Maroesja, eind augustus even in Brussel: ‘Het is een slaapdistrict met een barslechte reputatie.’

Twaalf jaar lang, van 2005 tot 2017, filmden Maroesja en haar vriend Kimi elkaar. Hij was het namelijk die haar leven redde toen ze elkaar leerden kennen op een grunge-party. Hij werd haar grote liefde, een reddingsboei want hij bracht humor en poëzie in haar prille leven.

Maroesja: ‘Het was niet gemakkelijk om aan de film te beginnen. Niet alleen emotioneel. Er was zoveel en heel verschillend materiaal. De film, en de structuur ervan, is er echt gekomen tijdens de montage: de muziek, de katten in ons leven, Kimi’s moeder en zijn broer, Kimi’s religiositeit die met de jaren sterker werd… We hebben constant geëxperimenteerd.’

How to save a dead friend laat zich zien als een rafelig portret van een verloren generatie millennials die niet toevallig in Moskou resideren (in een rommelig appartement, overigens).

Depressian Federation

Maar het noodlot slaat onherroepelijk toe in Depressian Federation zoals het stel het land sarcastisch noemt waarin zij moeten (zien te) overleven. Aan de valse beloftes van Poetin en Medvedev in hun nieuwjaarstoespraken hebben zij al helemaal geen boodschap. Op straat timmert de politie brutaal een betoging in elkaar waarin om vrijlating van politieke gevangenen wordt gevraagd. Maroesja weet er zich met de jaren met verve doorheen te slaan — ze is intussen uit Rusland weggegaan en resideert afwisselend in Tel Aviv en in Wenen. Haar grote held Kimi ziet ze op de tonen van de klassieker Love will tear us apart van Joy Division (en de songs van Nirvana) met de dag verder wegglijden tijdens het experimenteren met een twintigtal verschillende drugs.

Maroesja: ‘De meeste tijd filmde Kimi mij. De camera is voor mij wel een schild tegen de realiteit, ik kan mij erachter wegsteken, hij helpt mij ook om met de wereld in het reine te komen. Ik film alsof ik aan een dagboek werk.’

How to save a dead friend is niets meer dan een (postume) liefdesbrief aan haar vriend. Een bijzonder iemand zoals hij voor haar ooit een gedicht op haar iPhone insprak met de gevleugelde zin: ‘Ik zal altijd van je houden op de enige manier die ik ken.’

Maroesja: ‘Dat gedicht met zijn stem dat hij voor mijn verjaardag had gemaakt, ongeveer een jaar voor zijn dood, wou ik sowieso op het einde van de film. Dat wist ik meteen. Ik hou van poëzie, van de gedichten van Arseni Tarkovski, de vader van mijn favoriete Russische filmmaker Andrei Tarkovski. De spiegel van hem is mijn lievelingsfilm.’

Hercule Poirot in Venetië

Op pensioen in het pittoreske Venetië wordt Hercule Poirot door een bevriende schrijfster uitgenodigd om een seance bij te wonen in een dringend te renoveren palazzo van een operadiva. De operadiva wil dankzij een vermaard medium in contact treden met haar dochter die zelfmoord heeft gepleegd.

Kenneth Branagh, ooit gevierd Shakespeare-acteur, heeft zich intussen als Agatha Christie-fan geout. Zich verbergend achter een flamboyante snor en gewapend met een overdosis flegma en rationaliteit gaat hij als Hercule Poirot in zijn derde Agatha Christieadaptatie — vermomd als weelderig kostuumdrama — Haunting in Venice (**, vanaf deze week in de bioscoop) nietsvermoedend een zoveelste moordmysterie tegemoet, gebaseerd op Hallowe’en Party (1969).

Jammer genoeg speelt de dogenstad Venetië anno 1947 als schilderachtige locatie niet eens een noemenswaardige rol. De speurzin van Hercule Poirot, Brit maar van Belgische komaf, blijkt nog lang niet aan zijn pensioen toe.

Catharina Geeraerts uit ‘Holly’ in Venetië

80ste editie Filmfestival Venetië

Met twee niet onbelangrijke bekroningen kwam zowel de Vlaamse als de Franstalige film op de 80ste editie van het Filmfestival van Venetië best wel knap voor de dag. Internationale filmjournalisten lauwerden de jonge actrice Catharina Geeraerts uit Holly van Fien Troch en loofden vooral haar présence. Sinds haar voorgevoel dat er iets ergs met haar school zou gaan gebeuren, worden het schoolmeisje Holly bijzondere gaven toegedicht.

En in de nevensectie ‘Giornate degli Autori’ kreeg Quitter la nuit van Delphine Girard de Publieksprijs. Zij maakte van haar Oscargenomineerde korte film Une sœur een voldragen en razend spannende bioscoopfilm over een vrouw die in paniek naar de politie belt — een discreet-kordate rol van Veerle Baetens — met haar belager naast haar in de auto.

De Gouden Leeuw in Venetië was voor huizenhoge favoriet Poor things van Yorgos ‘Dogtooth’ Lanthimos, een pikzwarte komedie, naar de seksueel vrijpostige roman van de Schot Alastair Gray uit 1992. De Griekse filmmaker ontleedt al vijftien jaar lang in zijn satires zonderling menselijk gedrag.

Een goede tweede — de Grote Prijs van de Jury — was voor Evil does not exist van de Japanner Ruysuke Hamaguchi, maker van het onvolprezen Drive my car. In zijn jongste lyrisch drama laat hij een plattelandsbevolking, verknocht aan hun geboortegrond en de hen omringende natuur, clashen met een pr-team dat met concrete plannen komt voor een luxecamping.

La Bête en Green border

Ten onrechte vergeten op de palmares was La Bête, van Bertrand Bonello, waarin Lea Seydoux afwisselend in het verleden en in de toekomst duikt en telkens tot dezelfde keuze wordt uitgedaagd: angst of verliefd worden.

Met het demagogische Green border — Sociale Prijs van de Jury — over de vluchtelingencrisis aan de Wit-Russische-Poolse grens — gezien vanuit het perspectief van een Syrische familie op de vlucht, de Poolse grenspolitie en diverse activisten — toont de Poolse cineaste Agnieszka Holland zich de drammerigheid zelve. Als je dan toch een getuigenisfilm over de actualiteit wil maken, kies dan voor een documentaire; kost veel minder geld, wel veel meer moeite en geduld.

Opmerkelijk. De meeste (Amerikaanse) gasten bleven weg van Venetië — moesten van de stakersvakbond in Hollywood wegblijven. Zelfs de Franse actrice Lea Seydoux bleef uit solidariteit met haar Amerikaanse collega’s weg. En dus werden de honneurs op de rode loper dan maar waargenomen door onder anderen Priscilla, de weduwe van Elvis Presley, George Clooney (zonder film) en talloze influencers, de nieuwste rare mensensoort.

Overigens bestond de jury van deze 80ste editie onder leiding van Damien Chazalle — maker van het weergaloze Whiplash — louter uit filmregisseurs.

Andrei Tarkovski

From Russia with Love?

FILM: Asako I & II: de Japanse Vertigo

Filmcensuur in België