‘Caviarder’ is een woord dat ik niet kende. Het staat voor iets censureren. Letterlijk: woorden of passages in een document zwart maken. Kaviaar is meestal zwart en tsaar Nicolaas I schijnt van deze praktijk een gewoonte te hebben gemaakt, vandaar…. ‘Caviarder’ kwam voor in verschillende artikelen over het Franse parlementslid Laetitia Avia van LREM, de partij van president Macron. Zij is zwart, maar daar ging het niet om. Nee, een organisatie die dat soort zaken bijhoudt, ‘Les Numériques‘, had opgemerkt dat Avia alsmaar probeert informatie op haar Wikipagina te ‘kaviaren’.

Taxi-incident

Met name probeerde ze een incident van haar pagina te krijgen dat op 23 juni 2017 plaatsvond, enkele dagen na de laatste parlementsverkiezingen. De kersverse parlementariër moest afrekenen na een taxiritje, maar de pinautomaat van de chauffeur bleek niet te werken. Ze had geen contanten op zak, en hij bood aan haar langs een geldautomaat te rijden. Dat weigerde ze. Ze zei niet te willen betalen voor een taxi die geen kaarten accepteert.

Daar zit wat in. Hij had het van tevoren moeten melden. Toch is het nog geen reden om iemand te bijten, maar dat is wat Avia deed. Na een woordenwisseling voelde de chauffeur haar tanden in zijn schouder. Er kwam een zaak van, die het parlementslid schikte door de man een onbekend bedrag te betalen.

Een andere parlementariër van Macrons partij, M’jid El Guerrab, sloeg iemand van de oppositie het ziekenhuis in met een motorhelm. Deze zaak loopt nog, terwijl El Guerrab intussen hoog en droog in een parlementaire commissie zit die geweld onderzoekt.

Na bijna drie jaar met dit parlement zijn er inmiddels zo’n 40 parlementariërs van LREM door rechters veroordeeld. Gelukkig kent het huishoudelijk reglement van de Assemblée een regel die het hebben van een strafblad en het zijn van parlementslid onverenigbaar maakt. Oh wacht, die regel is onlangs geschrapt. Door dit parlement.

Wet-Avia tegen hate speech

Terug naar mevrouw Avia. Woensdag werd een wet aangenomen in de Assemblée die zij had ingediend, en waar al lang en veel over wordt gesproken: de ‘wet-Avia’ tegen haatdragende taal op internet, of in goed Nederlands hate speech. Deze wet geeft de vrijheid van meningsuiting op het internet een behoorlijke douw, en is in zekere zin ook nog eens overbodig. Beledigende teksten via internet of welk medium dan ook vallen namelijk al onder de Franse wet. Wie dingen zegt of schrijft die niet door de beugel kunnen, kan daar juridisch op worden aangesproken. In deze wet gaat het er vooral om dat sociale media platforms boetes tegemoet kunnen zien als ze hate speech niet snel genoeg verwijderen. Binnen 24 uur om precies te zijn. Die boetes kunnen in de miljoenen lopen.

Een logisch gevolg is dat de platforms het zekere voor het onzekere nemen en bij twijfel alles maar meteen verwijderen. Een ander probleem is: wie er gaat uitmaken wat kan en wat niet? Niet de rechter, die doet normaal gesproken binnen 24 uur geen uitspraak. Een ander logisch gevolg is dat kritiek op enige godsdienst – lees de islam – per direct onmogelijk is gemaakt. Frankrijk heeft via de achterdeur weer een blasfemiewet. Het wetsvoorstel ging zelfs de Europese Unie te ver, die toch bepaald niet vies is van censuur. Frankrijk werd op de vingers getikt omdat de wet bedrijven als Facebook onredelijk hard zou treffen.

Heetgebakerd

Mevrouw Avia is van huis uit advocaat, maar door dat taxi-incident weten we al dat ze — om het vriendelijk te zeggen — nogal heetgebakerd kan zijn. En hoe harder ze dat voorval onder het kleed probeert te schuiven, hoe bekender het raakt.

Ook in de Assemblée kan Avia tekeergaan. In haar spreektijd om de wet aan te bevelen, maakte ze alvast iedereen voor rotte vis uit die agressieve of intimiderende taal gebruikt op internet. En in uitgelekte tweets aan haar medewerkers drukte ze zich ongehoord grof uit over parlementariërs die kritiek hadden op haar wet. Ze noemde hen bijvoorbeeld ‘pédé‘, een ordinair scheldwoord, iets als ‘flikker’.

Medewerkers getuigen op Mediapart

Deze informatie stond in een fraai stuk onderzoeksjournalistiek, op de bekende en betrouwbaar geachte opiniesite Mediapart van Edwy Plenel, oud-hoofdredacteur van Le Monde. Mediapart had vijf van Avia’s parlementaire ex-medewerkers gevonden, die zich beklaagden over hoe de gedeputeerde zich had misdragen tegen hen. De vijf zeiden dagelijks vernederd te zijn, en racistische, homofobe of seksistische teksten naar hun hoofd te hebben gekregen. Daar is bewijs van, zegt de site: tweets en ’talloze screenshots van conversaties’. Een ex-assistente van Aziatische afkomst lijkt Avia’s persoonlijke kop van Jut te zijn geweest. ‘Het ruikt hier naar Chinezen,’ zou ze hebben gezegd. En: ‘Jij bent een nep-Chinees, je kan niet eens met een Mac omgaan.’

Ook zou de gedeputeerde zich niets aan de wetten op arbeidsomstandigheden gelegen hebben laten liggen. Een nog maar net vertrokken medewerkster zei dat Avia haar ondanks de strenge coronamaatregelen in Frankrijk had verboden te telewerken. Dat zal allemaal nog wel uitgezocht worden, alleen al omdat Avia juridische stappen heeft aangekondigd tegen Mediapart — al zou het mij verbazen als ze die echt zet.

De medewerkers verklapten ook hoe de afgevaardigde van het 8ste kiesdistrict in Parijs hen schriftelijk(!) opdracht had gegeven aan haar Wikipagina te sleutelen: ‘Wat betreft Wikipedia moeten er een paar dingen gebeuren. We moeten daar hoe dan ook controle over krijgen. Het is niet genoeg om dat stukje uit Le Canard Enchainé te verwijderen (over het taxi-incident, nvda), die hele pagina moet totaal herschreven worden.’

Doe wat ik zeg, niet wat ik doe

In de Assemblée gedraagt Avia zich alsof ze op een heilige missie is tegen het schuim der aarde: de haters op internet. Zo zie je maar weer dat de grootste pyromanen vaak zelf brandweerlieden zijn. ‘Doe wat ik zeg, maar niet wat ik doe,’ noemen Fransen dat.

Dat geldt ook voor regeringswoordvoerder Sibeth Ndiaye, een andere trekpop van president Macron. Zij vertelde in een interview dat ze ‘zonder enige moeite zou liegen om de president te beschermen’, en kondigde toch onlangs zonder enige gêne een regeringsinitiatief tegen fake news aan, het zogeheten ‘Désinfox’-project. In dat project zou het ministerie van Informatie journalisten bonus- en strafpunten geven, al naar gelang het waarheidsgehalte van hun stukken over de epidemie. Een ballonnetje dat de president zelf in algemene zin overigens in januari 2019 al had opgelaten, en dat hij nu onder de dekmantel van corona opnieuw probeerde door te drukken. Na een storm van protest is ‘Désinfox‘ met stille trom meteen weer afgevoerd.

Vrijheid van meningsuiting

President Macron grijpt iedere kans aan om tot meer controle van het internet en persbreidel te komen. Uiteraard kwam de ‘wet-Avia’ uit zijn koker. Via de absolute meerderheid van LREM in het parlement krijgt hij alles gedaan. Al waren er nu toch fractieleden die deze wet een brug te ver ging. Gezien de te verwachten ophef heeft Macron kennelijk deze crisis en de bijbehorende vooringenomenheid van de media willen gebruiken om de wet zeker te stellen.

De voorzitter van oppositiepartij Les Républicains, Bruno Retailleau, heeft al aangekondigd dat zijn partij de wet-Avia zal aankaarten bij het Constitutionele Hof van Frankrijk. Hij is namelijk van mening dat die ‘een aanslag vormt op de vrijheid van meningsuiting, en juridisch zwak is’. Het argument van Laetitia Avia tegen dit soort kritiek? ‘Mijn wet bevordert juist de vrijheid van meningsuiting! Nu durven mensen zich niet te uiten omdat ze bang zijn voor de reacties.’

Bruno Retailleau

Avia: Doe wat ik zeg, niet wat ik doe