Elke Jeurissen, voorzitster van de raad van bestuur van de VDAB, gaf een Interview in De Tijd. Dan gaat een arbeidsmarktexpert even rechtop zitten. Mijn verwachtingen zijn torenhoog. Dat zit zo.

Elke Jeurissen is een exponent van ‘het primaat van de politiek’. Sinds het ontstaan van de VDAB in 1989 is de voorzitter van de raad van bestuur meestal iemand die tot de sociale partners behoort. Luc Cortebeeck, de vorige voorzitter, was een vakbondsman. Voor hem was dat Karel van Eetvelt, toen nog in het werkgeverskamp. Elke Jeurissen mag dan al een politieke benoeming zijn, ze is tegelijk om meerdere redenen de ideale persoon om een nieuwe wind te laten waaien.

Eerste vrouwelijke voorzitter

Elke is een vrouw, de allereerste vrouwelijke voorzitter. Elke Jeurissen is vooral bekend als oprichtster van Straffe Madammen, een netwerk voor vrouwen met als belangrijke doelstelling meer vrouwen op belangrijke maatschappelijke posities te krijgen. Een doelstelling waar niemand het oneens kan mee zijn. Integendeel, dat moet aangemoedigd worden. Organisaties en bedrijven zijn beter af met een diverser en inclusief leiderschap. Elke zelf krijgt dus de unieke kans om dit mooie ideaal in praktijk te brengen.

De VDAB ligt al een hele tijd onder vuur bij werkgevers en politiek onder andere omdat in deze tijden van krapte de doorstroom naar de arbeidsmarkt onvoldoende is en het aantal onvervulde vacatures te hoog blijft.

Met pers praten

Dat de voorzitter van de raad van bestuur naar voren treedt om met de pers te praten is redelijk uniek. Voorheen was het altijd de gedelegeerd bestuurder die die taak op zich nam, dikwijls geflankeerd door de toezichthoudende minister. Als de voorzitster zelf naar voren treedt, dan is het om iets opmerkelijks te zeggen. Anders heeft het geen zin. Elke kon dus eindelijk haar punt te maken. Een momentum, zoals dat heet.

Maar wat een ontgoocheling. Elke maakt niet alleen de hooggespannen verwachtingen niet waar, meerdere van haar uitspraken doen ook de wenkbrauwen fronsen.

Geen kritiek

Jeurissen verwerpt simpelweg alle kritiek, en ze voegt er nog een sofisme aan toe: ‘Dat de VDAB kritiek krijgt, toont dat ze relevant is.’ Kort samengevat zegt ze dat klanten en werkgevers tevreden zijn (althans volgens eigen onderzoek), wat is dan het probleem? Op geen enkel moment is er sprake van nog maar een aanzet tot enige zelfkritiek of een vorm van begrip voor de externe kritiek.

Als een volleerde politica kwijt ze zich van haar taak. In een eerder leven was Elke woordvoerster van voormalig minister van Overheidsbedrijven Rik Daems. Die competenties blijken hier bijzonder goed van pas te komen. Maar eerlijk? Een goed getrainde chatbot had het wellicht niet slechter gedaan.

Ziekteverzuim

Als alle verwachtingen vakkundig de grond zijn ingeboord, komt er nog een uitsmijter. De journalist van dienst — licht wanhopig wellicht na zoveel ontkenning — gooit Elke de hoge ziekteverzuimcijfers van de VDAB voor de voeten.

‘Dat is een feit. We hebben dat al uitvoerig onderzocht maar het komt ook doordat we een grote organisatie zijn. Hoe groter, hoe hoger het risico op ziekteverzuim. De meeste andere overheidsdiensten zijn kleiner. Waarom mensen uitvallen is ook een maatschappelijk vraagstuk dat ons overstijgt’, antwoordt Elke.

Was Elke een oude witte man geweest, dan was er wellicht een orkaan van kritiek opgestoken. De roep tot ontslag was waarschijnlijk niet uitgebleven. Tot zover het inclusief leiderschap waar Elke voor staat. Of het verschil tussen woorden en daden. Of de kracht van diversiteit. Maar het bleef dus wel oorverdovend stil.

Straffe madam

Iedereen verdient een tweede kans, dus ook Elke. Ze is voor mij nog altijd een straffe madam. Maar de volgende keer moet het er wel ‘boenk’ op zijn. Hierbij alvast tien gratis tips.

1) Neem de kritiek van de buitenwereld ernstig.

2) Een beetje empathie kan nooit kwaad.

3) Maak een ernstige analyse van de situatie waarin de Vlaamse arbeidsmarkt en de VDAB zich bevinden.

4) Pas (zeker als liberaal) de kerntakenanalyse van de overheid ook eens toe op de VDAB.

5) Geef duidelijk aan wat je nu anders doet dan je voorgangers.

6) Communiceer helder rond de regisseursrol van de VDAB.

7) Gooi ook eens een bloemetje naar de privé-actoren die het beleid mee uitvoeren.

8) Benoem eindelijk ook eens de olifanten in de kamer.

9) Verdoezel sommige echte problemen niet langer zoals de overmatige bemoeizucht van het kabinet van de minister van Werk.

10) Plus est en vous.

Elke Jeurissen

Een tweede kans voor voorzitster VDAB