Links is gemakkelijk te definiëren: het staat voor gelijkheid. Dat niet alle linksen het met elkaar eens zijn, betekent niet dat sommigen toch aan het egalitarisme twijfelen. Nee, ze zweren allemaal bij de gelijkheid. Ze zijn echter niet zeker welke entiteiten gelijk gemaakt moeten worden.

Gelijkheidsstreven

Bijvoorbeeld: in de islam zijn man en vrouw niet gelijk. Niet alleen biologisch of temperamenteel ongelijk, maar ook ongelijk in rechte. Het grondwetsartikel: ‘Alle Belgen zijn gelijk voor de wet’, kan noch wil de ongelijkheid tussen man en vrouw, arm en rijk, dom en slim enz. uitwissen, maar het kan tenminste gelijkheid in rechte verzekeren. Welnu, beginselvast weigert de islam aan de vrouw zelfs die rechtsgelijkheid. Dus zouden linksen zich tegen de islam moeten keren omwille van de rechtsgelijkheid van de moslimvrouw.

Ooit deed links dat ook, in continuïteit met zijn aloude kritiek op de geslachtsongelijkheid in het christendom. Maar daar ging het om de rechten van individuen. Je kan evengoed de rechten van waardenstelsels vergelijken. De verlichting noemt de mensen gelijk in rechte, en dat is links. Maar die kijk op de dingen mag zich niet superieur wanen aan de islamitische, die rechtsongelijkheid huldigt. Dat meerderwaardigheidsbesef zou immers rechts zijn, en dat is erger dan de hel. Nee, gelijkheid en ongelijkheid zijn gelijk. Althans voor deze nieuwe categorie van linksen.

Als Thierry Baudet de rechtsgelijkheid hooghoudt, maar wel vaststelt dat de vrouw minder ambitieus is, wat haar lagere aanwezigheid in topkringen verklaart, dan komt hem dat op kreten van ‘fascisme!’ te staan. Heel anders vergaat het de zwarte rapper die vrouwen ‘teef’ en erger noemt, en vrolijk verkrachtingsscènes bezingt. Hij verheerlijkt wel een concrete en bittere vorm van ongelijkheid tussen man en vrouw. Hij geniet daarbij echter het voorrecht van een andere vorm van gelijkheid. Namelijk die tussen de saaie witte verlichtingsvisie en de coole, vermeend Afro-Amerikaanse visie. Witte linksen zullen zijn gedrag dus meteen goedpraten. Kwestie van niet te moeten zeggen dat één visie (en dan nog wel de witste van de twee) superieur is aan een andere. Gelijkheid vóór alles.

Vele vormen van anti-egalitarisme

Goed, we laten de linksen onderling ruziën over welke vorm van gelijkheid, en kijken de andere kant uit: rechts. De links/rechts-verdeling is een uitvinding van links. Zijzelf zijn op mars naar de volstrekte gelijkheid — de noodwendige gang van de geschiedenis — en al wie tegenpruttelt of niet voldoende geestdriftig mee marcheert, heet rechts. Je hoeft daar niet om gevraagd te hebben, rechts heeft daarin geen inspraak. Rechts ben je als links je zo noemt. Wie zichzelf rechts noemt, heet dientengevolge extreemrechts. Gewoon rechts ben je alleen als je eigenlijk de suprematie van links al erkend hebt, maar nog aan één of andere leiband vastzit die je belet om ten volle voor de gelijkheid te gaan.

Om als anti-egalitair te gelden, hoef je niet te verklaren dat je tegen de gelijkheid of vóór de hiërarchie bent. Gewoon een andere waarde hooghouden dan de gelijkheid, dat maakt je al rechts. Waarden die niet op de gelijkheid/ongelijkheid-as liggen, zijn bijvoorbeeld godsdienst en vaderland. Als je denkt dat wij op aarde zijn om onze eeuwige zaligheid te verdienen, dan heb je andere prioriteiten dan de gelijkheid. Soms zullen er situaties ontstaan waarin je bekommernis om je zaligheid diametraal in aanvaring komt met het gelijkheidsstreven. Dus nee, godsdienst maakt ipso facto rechts.

Never Trump

Laatst beweerde Ian Buruma: ‘Voor Donald Trump komt het gevaar van rechts.’ (DS, 17-7-20). Zou het? Christelijk rechts heeft zo zijn bedenkingen bij Trumps libertijnse levensstijl, die in vorige eeuwen als ‘links’ zou gegolden hebben. Ze hebben echter vrede met hem als minste kwaad tegen de linkse duivel. Het bestel van de Republikeinse partij met oud-presidentskandidaat Mitt Romney, heeft vooral tegen dat hij soms rechtse prioriteiten ter harte genomen heeft, daar waar zij zelfs met de kracht van rechtse stemmen een links of op zijn best kleurloos beleid voerde.

Zij zijn de fameuze ‘cuckservatives’, nominale conservatieven die zich als cuckolds gedragen, bèta-mannetjes die naar het pijpen van de linkse nominale vijanden dansen: te laf om voor hun overtuiging op te komen, en zelfs te laf om hun eigen lafheid onder ogen te zien. Deze ‘Never Trump’-ers zitten echter in het defensief. Objectief kan hun streven alleen de naar extreemlinks afgeweken Democraten aan de macht brengen. En zoveel zijn de twijfels over Trump niet waard.

Iets virieler en beginselvaster zijn de ‘neoconservatieven’. Dat is de oorlogspartij die vorige presidenten tot buitenlandse militaire tussenkomsten (2x Irak, Afghanistan) bewogen hebben. Aan hen is niets specifiek rechts of Republikeins. In de cultuurstrijd staan zij veelal aan de linkerkant. En Democraten als Madeleine Albright, Barack Obama en Hillary Clinton voerden hetzelfde oorlogszuchtig beleid (Servië, Libië, Syrië). De echte conservatieven, of ‘paleoconservatieven’, zweren echter bij de VS-grondwet. Zij zijn buitenlandse bemoeienissen ongenegen, en zijn daarom eerder tevreden over Trump. Anders dan oorlogspresident Obama zal hij nooit de Nobelprijs voor de Vrede krijgen, maar hij is tenminste geen nieuwe oorlogen begonnen.

Rechtse rakkers

Eén van de problemen in elk vertoog over rechts is dat nominaal rechtse partijen heel wat linkse zienswijzen en vooroordelen ingedronken hebben. Ooit gold in België de Katholieke Partij als de rechterpool. Maar waar herinner je je de laatste keer dat CD&V nog eens iets herkenbaar rechts gedaan heeft? De geschiedenis van rechts is een voortdurend achternahollen van links, zij het op genoeg afstand om zich een alternatief voor links te kunnen noemen. Hun status van rechtse rakkers is echter verzekerd, omdat links hen altijd zo zal noemen.

Ian Buruma

Schouder aan schouder

Links, rechts en president Trump

Wat is rechts?

Ian Buruma licht het Engelstalig publiek voor over België