Elk jaar In San Marino, Festa della Liberazione dal Fascismo (Feest van de bevrijding van het fascisme). San Marino, een onafhankelijke republiek op het Italiaanse schiereiland, gedenkt hiermee de bevrijding van het fascisme in 1943. Dit minilandje, met in die tijd nog geen 12.000 inwoners, hield er een eigen Partito Fascista Sammarinese op na.

1968 Overlijden in Göttingen (Nedersaksen) van Otto Hahn, Duits natuurkundige en chemicus, die met Lise Meitner in 1938 het principe van de kernsplijting ontdekte. Nobelprijs chemie 1944, een jaar voor Hiroshima.

1952 Geboorte van de actrice en regisseuse Monique van de Ven, bekend van Turks Fruit, De Schorpioen, Hoge hakken echte liefde, Keetje Tippel, Amsterdamned, Hartzeer, Een vrouw als Eva, Een maand later, De Aanslag, Dakota, Romeo, Amazones enzovoort. Ze regisseerde onder meer Zomerhitte en Mama’s proefkonijn. In 1999 werd ze in Nederland verkozen tot ‘Actrice van de Eeuw’. Sinds 1991 is ze getrouwd met acteur en scenarioschrijver Edwin de Vries.

Monique van de Ven (°1952)

1945 Een B-25 bommenwerper van de Amerikaanse luchtmacht vliegt te pletter tegen het Empire State Building in New York. Dat veroorzaakt 14 doden. Het lijkt wel een generale repetitie voor 11 september 2001.

1943 Amerikaanse bommenwerpers dumpen 17 bommen, naar verluidt onbedoeld, op het bewoond deel van het Waddeneiland Schiermonnikoog. Er vallen 7 doden en ruim 20 gewonden op het eiland. Onder de doden zijn oud-burgemeester Hendrik Willem van den Berg (1879-1943) en zijn vrouw. De bommen verwoesten 13 huizen, het hotel, het gemeentehuis, de oude Zeevaartschool en de melkfabriek worden zwaar beschadigd. In januari 1941 werd Schiermonnikoog ook al getroffen door een – weeral ‘onbedoeld’ – bombardement. Toen vielen er vijf burgerslachtoffers.

1937 De gemeenteraad van Warhem in Frans-Vlaanderen drukt eensgezind de wens uit dat het Nederlands opnieuw onderwezen zou worden in de Frans-Vlaamse scholen.

1928 Opening in Amsterdam van de 9de (moderne) Olympische Spelen. Amsterdam was verkozen boven Los Angeles. Het zijn de eerste Spelen die niet meer onder het IOC-voorzitterschap van Pierre de Coubertin (1863-1937) verlopen. Voor het eerst wordt de ‘Olympische vlam’ aangestoken tijdens de Olympische Spelen, maar niet – zoals later gebruikelijk – door een bekende sporter, maar door een medewerker van het gasbedrijf. Duitsland mag voor het eerst sinds de Eerste Wereldoorlog weer meedoen.

1916 Het Nationaal Vlaams Studentenverbond (NVS), begin van dat jaar in Utrecht opgericht door uitgeweken Vlaamse studenten, wordt actief over heel Vlaanderen. Ze ijveren voor de vernederlandsing van de Rijksuniversiteit Gent en willen daar gaan studeren. De initiatiefnemer was de Antwerpse student Robert van Genechten (1895-1945), later jurist en economist. Na de opening van de universiteit op 3 oktober 1916 verdwijnt het NVS en vinden we de leden terug in het Gents Studentencorps Hou ende Trou.

1914 Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië: begin van de Eerste Wereldoorlog. Precies een maand eerder waren aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk en zijn vrouw Sophie in Sarajevo vermoord door Gavrilo Princip (1894-1918), een lid van de Servische terreurorganisatie De Zwarte Hand.

1901 Geboorte in Schulen (Herk-de-Stad, Limburg) van Hendrik Ballet, arts, neuropsychiater en Vlaams-nationaal politicus. Aan de KU Leuven is hij actief als ondervoorzitter van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV), op het moment dat er een ernstig conflict woedt tussen de bisschoppelijke overheid en Vlaamsgezinde studenten. Dat blijft hem achtervolgen: op de katholieke lijst in Limburg krijgt Ballet geen plaats. Met medestanders sticht Ballet dan de Katholieke Vlaamse Volkspartij Limburg (KVVL) waarvan hij voorzitter wordt. Bij de verkiezingen van 1929 trekt hij de Kamerlijst in Hasselt, maar wordt niet verkozen. Dat lukt hem pas in 1936 als de KVV naar 24% springt, en opnieuw in 1939.

Vanaf begin 1935 is de KVV formeel aangesloten bij het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Zoals de meeste andere vooraanstaande VNV’ers in Limburg behoort Ballet tot de zeer gematigde vleugel van het VNV, ook al stapt die in de collaboratie. Ballet neemt in augustus 1941 ontslag als gouwleider, na eerst nog de inzet van het Vlaams Legioen aan het Oostfront te hebben ondersteund. Hij wordt pas in oktober 1942 vervangen. Na de oorlog wordt Hendrik Ballet veroordeeld tot 15 jaar gevangenis, in beroep tot 10 jaar. Hij wordt vervroegd vrijgelaten en vestigt zich in 1948 te Antwerpen. Eens in eer hersteld mag hij zijn dokterspraktijk weer openen en opnieuw politieke activiteiten uitoefenen.

Executie van De Robespierre

Ballet sluit zich aan bij de Volksunie (VU), wordt in 1964 gekozen als gemeenteraadslid en in 1965 als senator. Daarmee is Ballet de enige parlementariër van het VNV die terugkeert in het parlement. Hij wordt ondervoorzitter van de senaatsfractie van de VU en lid van de commissie voor Buitenlandse Zaken. In de partij speelde Hendrik Ballet met zijn rijke ervaring en professioneel psychologisch inzicht een belangrijke rol als bemiddelaar en verzoener tussen de verschillende fracties. Hij overlijdt in Antwerpen op 10 augustus 1974.

1900 Overlijden te Parijs van de Provençaalse dichter en kunstcriticus Antony Valabrègue (55). Postuum werd in 1905 zijn boek Au pays flamand uitgegeven waarin Valabrègue het boeiend relaas doet van zijn reizen door de kuststreek van Frans-Vlaanderen en West-Vlaanderen op het einde van de 19de eeuw.

1794 Terechtstelling van Maximilien de Robespierre (36), de meest bekende leider van de Franse Revolutie en organisator van La Terreur. Hij was de dag voordien ten val gebracht en aangehouden. De Duitse historicus Otto Flake vertelt hoe de karren met 24 veroordeelden om half zeven ’s avonds de guillotine bereikten. Die was voor de gelegenheid van Place du Trône-Renversé (Plein van de omvergeworpen troon, nu Place de la Nation) naar de oude plek, de Place de Révolution (nu Place de la Concorde), was verplaatst. Toen het hoofd van De Robespierre aan de menigte werd getoond, brak een luid gejuich uit waaraan geen einde leek te komen.

Cyrano de Bergerac, de film uit 1990

1655 Overlijden in Sannois (Île-de-France) van Savinien de Cyrano, beter bekend als Cyrano de Bergerac, Frans dichter, schrijver en vrijdenker. Hij sterft mogelijk als gevolg van een moordaanslag, een jaar eerder. Hij schreef onder meer États et empires de la lune, Histoire comique des états de soleil, La mort d’Agrippine, L’autre monde. Hij had een opvallend grote neus en heeft talloze duels uitgevochten vanwege opmerkingen daarover. Legendarische figuur waarover veel fantastische verhalen bestaan. Hij inspireerde Edmond Rostand tot zijn beroemd toneelstuk Cyrano de Bergerac (1897) en Jean-Paul Rappeneau tot zijn gelijknamige film uit 1990. Die was de achtste en meest succesvolle verfilming van het toneelstuk van Rostand, met Gérard Depardieu in de hoofdrol.

879 De abdij van Sithiu in Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen) wordt door de Vikingen geplunderd en gaat in vlammen op.

Lise Meitner

27 oktober. Net binnen: Hugo Verriest overleden, de man die de Vlaamse Beweging op de rails zette

28 juli. Net binnen: Provençaalse dichter en kunstcriticus Antony Valabrègue overlijdt

7 november. Net binnen: Alexander Dubcek overleden