27 oktober. Net binnen: Hugo Verriest overleden, de man die de Vlaamse Beweging op de rails zette

1991   Turkmenistan wordt onafhankelijk van de Sovjet-Unie.

Pyke Koch (1901-1991)

1991   Overlijden in Utrecht van Pyke Koch (90), schilder van het magisch realisme. Hij schilderde onder andere portretten, kermistaferelen en achterbuurten en ontwierp ook postzegels. Bekende werken van hem zijn onder meer Zelfportret met zwarte band, De schiettent, Nonnenglijbaan, Vrouw met dode vogel, Rustende slaapwandelaarster, Koorddanser. Pyke Koch was lid van het Verdinaso (Verbond van Dietse Nationaal Solidaristen) van Joris van Severen. Hij overleed in 1991 op zijn 90ste.

1969   De economist Jan Tinbergen (1903-1994) krijgt de allereerste Nobelprijs voor Economie, samen met de Noorse economist Ragnar Frisch (1895-1973).

1968   Overlijden in Cambridge (Engeland) van Lise Meitner (89), Oostenrijkse natuurkundige en chemica, gespecialiseerd in radioactiviteit en kernfysica. Ontdekte met Otto Hahn het principe van de kernsplijting.

Frederik C. Gerretson (1884-1958)

1958   Overlijden te Utrecht van Frederik C. Gerretson (76), historicus, auteur, politicus en hoogleraar. Als dichter is hij bekend onder het pseudoniem Geerten Gossaert. Hij studeert onder meer in Londen en Brussel. In Brussel komt hij in aanraking met de Vlaamse Beweging, die hij voor de rest van zijn leven onvoorwaardelijk steunt. Hij is vooral de Heel-Nederlandse zaak toegedaan en vindt de scheiding van 1830 het grootste ongeluk uit onze geschiedenis. Hij wordt medeoprichter van De Dietse Bond (1917) en ook redacteur van Dietse Stemmen (1915-1917). Tijdens de Eerste Wereldoorlog staat hij achter het activisme. Na de Eerste Wereldoorlog blijft Gerretson in voortdurende relatie met het Vlaams-nationalisme en werkt op het Heel-Nederlandse vlak nauw samen met prof. Pieter Geijl.

Zijn loopbaan bij de directie van de Koninklijke Petroleum Maatschappij brengt hem naar Nederlands-Indië, China, Korea, Japan, Venezuela, Mexico en de Antillen. In 1925 wordt hij hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. In 1930 richtte hij samen met Pieter van Eyck en Geijl het tijdschrift Leiding op, waarmee ze de Heel-Nederlandse visie willen doen doordringen in intellectueel belangrijke kringen.

In 1931 wordt hij voorzitter van de Nationale Unie, maar zijn tijdelijke bewondering voor Mussolini houdt op waar de dreiging van nazi-Duitsland zich laat voelen. Met anderen in de NU staat hij kritisch tegenover de jakobijnse inslag van fascisme en nationaalsocialisme: ‘Wij zijn fascist, dat wil zeggen onze denkbeelden komen overeen met het fascisme, in zoverre zijn wij voorstanders van het corporatief staatsbestel. Maar wij zijn antifascist in zover de grondslag van het fascisme etatistisch is, in zover het fascisme de individu onderwerpt aan de absolute vergoddelijkte staatsidee en dientengevolge onder andere het gezin beschouwt als een orgaan van den staat’. In maart 1934 trekt hij zich terug uit de Nationale Unie.

Na de Tweede Wereldoorlog is hij van 1952 tot 1956 lid van de Eerste Kamer (senator) voor de Christelijk-Historische Unie die later zal opgaan in het Christen Democratisch Appel (CDA). Voor de Vlaamse beweging blijft hij grote belangstelling houden. In zijn vele publicaties over de Nederlandse geschiedenis gebruikt hij soms vrij revolutionaire taal. Bekend is zijn karakterisering van de Belgische revolutie, in zijn werk Muiterij en Scheuring 1830: ‘Een Franse commune op Diets territoir’.

1949   De vissersboot O.304 vergaat tijdens de haringvisserij op de Doggersbank. De volledige, achtkoppige bemanning verliest het leven. Vermoedelijk liep het vaartuig op een oude zeemijn.

1927   Geboorte in Borsbeek van Hugo Schiltz, Vlaams politicus van de Volksunie, later van Spirit.

1922   Overlijden in Ingooigem (West-Vlaanderen) van Hugo Verriest (81), Vlaams priester, schrijver en redenaar. Hij was een van de belangrijkste voortrekkers van de Vlaamse Beweging, zowel in haar culturele als in haar politieke dimensie, en gaf ze vanaf het begin een Heel-Nederlandse bedding. Van 1867 tot 1877 geeft hij les aan het Kleinseminarie in Roeselare en heeft er onder meer Albrecht Rodenbach als leerling. In 1888 wordt hij pastoor in Wakken, waar hij grote invloed heeft op de jonge Joris van Severen.

Hugo Verriest is de geestelijke vader van de Blauwvoeterij, met de slogan ‘Dat volk moet herleven!’ Door zijn uitstraling heeft hij een grote invloed op zijn leerlingen. Hij is niet alleen een charismatisch, maar ook een praktisch man en een hevig polemist. Hij ijvert voor de vernederlandsing van het onderwijs in heel Vlaanderen, het eerste wat volgens hem moet veranderen. Van 1877 tot 1881 is hij redacteur bij De Vlaamsche Vlagge, het tijdschrift van de studentenbeweging. Zijn strijd voor de Vlaamse zaak ergert zijn katholieke oversten, die hem hiervoor straffen.

Verriest is een innemend spreker en speelt een grote rol in de verdere ontwikkeling van de Vlaamse Beweging. Hij wordt een unieke verbindingsfiguur tussen katholieken en vrijzinnigen, socialisten en liberalen. Hij bouwt bruggen tussen Vlaanderen en Nederland en tussen intellectuelen en het gewone volk.

In 1906 wordt hij opgenomen in de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde en daarna ook nog doctor honoris causa van de KULeuven. Hij schrijft biografieën van onder meer Guido Gezelle, Stijn Streuvels en Albrecht Rodenbach (Twintig Vlaamse Koppen). Tip voor een uitgever: zijn vele gedichten werden nooit gebundeld of uitgegeven.

Meer dan honderd straten in Vlaanderen en Nederland zijn naar Verriest genoemd. Zelfs een politieboot in Oostende draagt de naam Hugo Verriest.

1914   Eerste beginselverklaring van het activistische Jong-Vlaanderen waarin het verdwijnen van de naam en staat België wordt geëist en de stichting van een koninkrijk Vlaanderen.

1873   De Amerikaanse boer Joseph Glidden (1813-1906) vraagt octrooi aan op prikkeldraad. De uitvinding was bedoeld voor dieren.

1856   Geboorte te Roeselare van de dichter en Vlaamse studentenleider Albrecht Rodenbach, de inspirator van de eerste generatie van de Vlaamse studentenbeweging.

1792   Het Franse leger onder leiding van generaal Charles Dumouriez dringt de Zuidelijke Nederlanden binnen. De Oostenrijkers verlaten onze gewesten, maar komen kort nadien terug. In de periode tussen 1792 en 1800 veranderen wij acht keren van statuut en nationaliteit.

1782   Geboorte in Genua van de geniale Italiaanse violist en componist Niccolò Paganini, auteur van onder meer de beroemde 24 Capriccio’s voor vioolsolo.

Rudolf Agricola (1443-1485)

1485   Overlijden in Heidelberg (Baden-Württemberg) van de Nederlandse humanist en filosoof Rudolf Agricola (42), geboren in Baflo (Groningen) als Roelof Huysman. Hij studeert in Erfurt, Keulen, Leuven, Pavia en Ferrara. Daarna verbleef hij in Ferrara aan het hof van hertog Ercole d’Este. Zijn opleiding werd betaald door het klooster van Selwerd, waar zijn vader abt was. Hij wordt tot hoogleraar benoemd in Heidelberg, en krijgt er de bijnaam ‘Het licht uit het Noorden’. Agricola was de grondlegger van het humanisme in Noord-Europa. Erasmus ziet in hem ‘de bron en de oorsprong’. Maar hij hield ook van muziek en boksen. Verscheidene Nederlandse steden hebben een Agricolastraat en de Rijksuniversiteit Groningen een ‘Rudolf Agricola Instituut’.

1275   Oudste vermelding van de stad Amsterdam. Een jonkie.