Afgrond: thriller over Britse regering in crisis

Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog brengt een geheime affaire van de Engelse premier de wereld in gevaar. Afgrond is een bloedstollende thriller.

De 67-jarige Brit Robert Harris kennen we vooral als de veelgelezen auteur van historische thrillers, altijd gebaseerd op een waargebeurd verhaal waar hij dan fictiedelen aan toevoegt. Zo denken we aan bestellers als Vaderland, Pompeii, De officier, De Cicero-trilogie, Enigma en München 1938.

In Afgrond, dat begint in juli 1914, maken we kennis met de knappe, aristocratische en intelligente 26-jarige Venetia Stanley die al jarenlang een liefdesrelatie onderhoudt met de 62-jarige Britse premier Herbert Henry Asquith. Hij is geobsedeerd door Venetia en schrijft haar drie à vier brieven per dag.

Staatsgeheimen

Het grootste deel van het verhaal speelt zich af in Londen. De sfeerbeschrijvingen, de interieurs, het verkeer, de omgangsvormen… zijn door Harris tot in de puntjes uitgetekend. Geen detail is in zijn boek overbodig. Ook is hij een meester in het gebruik van droge humor en dat op de juiste plaatsen.

Met tegenzin en na heel wat discussies verklaart Asquith Duitsland begin augustus 1914 de oorlog. Aanleiding is de Duitse inval in België. We beleven alles aan de hand van de brieven die hij naar zijn minnares schrijft. Hij gaat zelfs zo ver om telegrammen en supergeheime stukken mee op te sturen.

Vaak wordt Venetia al op de hoogte gebracht van bepaalde feiten en gebeurtenissen aan het front nog voor de kabinetsleden daar weet van hebben. Stilaan begint ook Venetia te twijfelen. Wat moet ze met al deze informatie beginnen? Ze kan en wil er met niemand over praten, maar Asquith wil haar raad en advies. Van nabij maken we de stilaan toenemende vertwijfeling van Venetia mee.

Paul Deemer

Door Asquiths nonchalante optreden komt de veiligheidsdienst op het spoor van de briefwisseling. Een jonge inlichtingenofficier, Paul Deemer, wordt op de zaak gezet. Deemer, een eenzame maar bekwame politieman, is een van de weinige fictieve personages in het boek. Hij krijgt de opdracht om het lek van de geheime overheidsdocumenten te onderzoeken. En hij kwijt zich ten gronde van zijn taak.

Plots wordt een heimelijke affaire een zaak van nationale veiligheid, die de loop van de politieke geschiedenis van Groot-Brittannië zal veranderen.

Intussen krijgen we ook zicht op het doen en laten van de politieke elite van het land. Met verve tekent Harris de toenmalige gezaghebbers, zoals Winston Churchill, minister van Marine in Asquiths kabinet.

Dardanellen

Voor een stuk speelt deze waargebeurde liefdeshistorie zich af tijdens de slag om de Dardanellen, eilanden die door de Turken beheerst worden en toegang verlenen tot de Zwarte Zee. Deze slag eindigde op een zware geallieerde nederlaag, en bleef niet zonder gevolgen.

Alle in de tekst geciteerde brieven van de premier aan Venetia zijn authentiek, en dat geldt ook voor de telegrammen, krantenstukken en officiële stukken. Zijn brieven zijn bewaard gebleven en werden in 1982 grotendeels uitgegeven. Haar brieven werden door de premier vernietigd. Venetia’s brieven aan Asquith zijn dan ook volkomen verzonnen. Het is verbazingwekkend hoeveel politieke geheimen Venetia te lezen kreeg.

Zoals bij elke goede thriller ontbreekt ook in Afgrond het thrillereffect niet. Ook historisch geïnteresseerde lezers zullen hier ruimschoots aan hun trekken komen. Een uitstekende thriller vol historische weetjes en gebeurtenissen.