Vandaag 1973: de eerste autoloze zondag in België

Op 18 november 1973 beleven we de eerste autoloze zondag in België, door de overheid opgelegd naar aanleiding van de ‘oliecrisis’. Dat was een wereldwijd, opzettelijk gecreëerd tekort aan aardolie. Een actie van de Arabische olieproducerende landen (OPEC), gericht tegen de westerse landen. Die sympathiseerden toen merendeels met Israël dat toen in een militair conflict was gewikkeld met een coalitie gevormd door Egypte, Syrië en andere Arabische staten: de Jom Kipoer-oorlog.

In die wintermaanden van eind 1973 en begin 1974 kennen we in België zes autoloze zondagen. In Nederland zijn het er tien, in Duitsland vier, aangevuld met snelheidsbeperkingen. Behalve de brandweer, politie en hulpdiensten mogen in de Bondsrepubliek alleen artsen, leveranciers van verse producten en taxichauffeurs hun wagen gebruiken. Op hun vierde autoloze zondag, 16 december 1973, zijn er al zoveel extra uitzonderingen toegestaan dat er al opnieuw files op de wegen staan.

België kent ook een beperkte reeks uitzonderingen, maar over het algemeen wordt het autoverbod probleemloos opgevolgd. Het geeft aanleiding tot fuiven en straatfeestjes, en jolige verkenningen van de snelwegen te voet of met de fiets.

De term ‘autoloze zondag’ wordt in ons taalgebied voor het eerst gebruikt in de Leeuwarder Courant op 30 september 1939. Nederland beleeft dan van zondag 1 oktober tot en met zondag 12 november 1939 zijn eerste autoloze zondagen. Dat heeft te maken met de mobilisatie en het benzinetekort in Duitsland en Frankrijk. Na voldoende aanvoer van brandstof wordt met ingang van 19 november het zondagrijverbod opgeheven. België blijft er helemaal van gespaard.

In 1946 is het in Nederland weer zover: de benzine is er in 1946 zo schaars dat er op een aantal zondagen alleen auto mag worden gereden door mensen die voor zakelijke doeleinden op pad zijn én officiële toestemming hebben.

Eigenlijk was dat ook in België niet nieuw: op 25 november 1956 vond in ons land de allereerste autoloze zondag plaats. Dat was ter wille van de Suezcrisis, die de olieaanvoer vanuit het Midden-Oosten verstoorde. Het Suezkanaal was toen door Egypte genationaliseerd en er konden geen tankers meer door.