De Tijd noemde op 17 juli 2014 de vervanging van William Hague als buitenlandminister ‘het meest in het oog springend’ in de kabinetswijzigingen doorgevoerd door premier David Cameron. Maar wie de Britse pers erop nasloeg, stelde vast dat die geenszins verbaasd was. Fleet Street was vooral verrast door de degradatie van onderwijsminister Michael Gove.

Degradatie van een vriend

De in Edinburgh geboren Michael Gove is een naaste vertrouweling van David Cameron. Die nam de snedige oud-redacteur van The Times in 2005 op in de selecte Notting Hill Set, waardoor Gove tot een invloedrijk figuur uitgroeide binnen de Conservative Party. Hun echtgenotes zijn bevriend, hun kinderen gaan naar dezelfde school en worden er ook regelmatig samen heengevoerd. Gove en Cameron zijn niet gewoon medestanders, het zijn vrienden. Het is daarom dat Cameron zijn uiterste best deed om voorbije dinsdag (15 juli) de verwijdering van Gove uit het ministerie van Onderwijs niet als een degradatie te omschrijven, wat de pers wel deed. De premier verzekerde de buitenwereld dat Gove een van de ‘big hitters’ en ‘real stars’ blijft. De man wordt Chief Whip, de partijzweep die parlementariërs in de pas moet houden, en wordt zo opgenomen in het kernkabinet.

Michael Gove werd in 2010, het jaar dat Cameron Downing Street 10 innam, de ‘education secretary’. Het onderwijsveld wist niet wat het overkwam. Naast begroting, was het thema onderwijs een van de speerpunten in het partijprogramma van de Tories. Gove werd de belichaming van de hervormingsplannen, met nieuwe examineringen, een nieuw type scholen, nieuwe lesprogramma’s, lessen in Britse identiteit … Opgejaagd door vadertje tijd joegen Gove en zijn administratie hervorming na hervorming door. Soms waren dat met veel bombarie aangekondigde dode muizen, maar veelal drukte hij door. Hij verloor door zijn stijl en zijn voortvarendheid geleidelijk aan de steun van het onderwijsveld en, nog veel erger, die van de ouders. Een linkse commentator merkte in The Guardian smalend op dat voor de meeste ouders de lage PISA-ranking van Britse scholen waarschijnlijk iets te maken heeft met Italiaans voetbal. Gove werd door vriend en vijand gewaardeerd om zijn pogingen – ‘hij doet tenminste iets’ – maar zijn voortvarende missionaire stijl maakte hem niet alleen een van de meest gekende figuren van het kabinet Cameron, hij werd ook een van de meest gehate. Vorig jaar ontving de man nog een staande ovatie van de partijleden op het jaarlijkse partijcongres na lofbetuigingen van de premier. Op 10 juli 2014 was Gove een van de zondebokken tijdens de (massaal opgevolgde) nationale ambtenarenstaking die het VK trof. ‘Gove out!’, klonk het. De partijstrategen maakten zich zorgen.

Oogkleppen, Blair en verbrande bruggen

Australiër Lynton Crosby, de campagnegoeroe van Cameron, wilde de onderwijsminister weg. Een lid uit Crosby’s team noemde Gove ‘de koning van de oogkleppen’, omwille van ’s mans blindheid voor de publieke aversie die zijn ideologische stijl opriep. Vreemd genoeg voor een Tory, is Tony Blair een groot voorbeeld voor Gove. In de biografie van de oud-premier, A journey, wordt gewaarschuwd voor de strijd tegen de klok die een bestuurder moet leveren. Er is dus haast nodig om een goed beleid te voeren, volgens Blair. Het verklaart het blitzkrieggedrag van de minister. Gove ontzag niets of niemand, zelfs zijn medestanders niet. Dat maakte hem binnen zijn partij een ideale prooi voor het betere ‘mes in de rug’-werk.

De onderwijsminister botste openlijk met de door hem benoemde hoofdinspecteur van het onderwijs, Sir Michael Wilshaw. De persoonlijk adviseur van Gove, de ondertussen ontslagen Dominic Cummings, was zo fijnzinnig genoeg om daarover op te merken dat het nu eenmaal een deel van de job is om langs de rand van een klif te lopen en op vastklampende vingers te stampen. Blair schreef ook in A journey dat een leider mensen moet overtuigen, maar Gove verbrandde daarentegen te veel bruggen. Hij viel openlijk Theresa May, de invloedrijke minister van Binnenlandse Zaken, aan over haar beleid tegen moslimterrorisme. Te soft, vond Gove. Hij noemde Boris Johnson, de populaire burgemeester van Londen, ongeschikt om partijleider te zijn. En hij laakte het hoge aantal ‘Old Etonians’ in de regering, en trapte daarmee op de tenen van financiënminister en vriend, George Osborne, en op die van de premier zelf. Het was allemaal gratis buskruit voor de grootste oppositiepartij, Labour.

Afgedankt, maar afgedaan?

Na de opmerkelijke vier jaar (gemiddeld doet een onderwijsminister zo’n twee jaar in het VK) is Goves rijk uit. De man had graag zijn termijn uitgedaan en droomde zelfs van een volgende legislatuur om zijn hervormingen af te werken. Er werd nog even een mooi theaterstuk opgevoerd, waarbij de premier op dinsdagavond meldde dat Gove de keuze had om te blijven. Na een nachtje slapen aanvaarde Michael Gove gracieus de post van ‘Chief Whip and Parliamentary Secretary tot the Treasury’. ‘Ik ben enorm gecharmeerd door het aanbod van deze nieuwe baan,’ verklaarde Gove. Op de sociale nieuwssite Buzzfeed verschenen vreugdereacties bij het vertrek van de minister. ‘Mijn schoolhoofd is aan het dansen in haar kantoor’ en ‘Mrs Moat liep net de klas uit kirrend van vreugde omdat ze pas hoorde dat Michael Gove opstapt’ (Vele staatsscholen sluiten de schoolpoort pas eind deze week – red.).

De klok van het Britse onderwijs kan alvast niet meer terug gedraaid worden, daarvoor werkte de minister te ingrijpend. Er is een tijd voor Gove en na Gove, dat is zeker. Maar de carrière van de 46-jarige oud-journalist is lang nog niet voorbij. Hij geniet veel steun bij de achterban, is welbespraakt en een intellectueel. Hij zou niets verbazen dat, indien David Cameron nog een termijn dient als eerste minister, Michael Gove een nog belangrijkere figuur in de Britse politiek wordt.

Foto: (c) Reporters

Lynton Crosby

Boris en het trauma van 2017

De ambitie van Boris Johnson

Michael Gove: koning van de oogkleppen of groot hervormer?