Boris en het trauma van 2017

‘Met deze man wordt het anders’, het is inmiddels een oude politieke truc. In de Belgische politieke geschiedenis gooide de CVP in 1974 Leo Tindemans als troefkaart op tafel onder het mom van ‘verandering’. De Tindemanscampagne veegde meer dan twintig jaar machtsdeelname onder het tapijt.

Boris als ‘a new leader’

In het Verenigd Koninkrijk wordt op dit moment dezelfde foortruc opgevoerd. Als de Britse Conservatives op 12 december erin slagen een absolute meerderheid te halen, dan is dat omdat hun partijleider zich als het nieuwe alternatief aanbiedt. Zodra Boris Johnson op het schild van de partijleider werd geheven, brak hij met de voorgaande regeringen. De nieuwe premier zou een einde maken aan de besparingen die zijn eigen partij doorvoerde onder David Cameron en Theresa May.

Toen kritische journalisten Johnson erop wezen dat die besparingen er wel kwamen door toedoen van zijn partij, schudde hij dit van zich af met ‘ik zat toen op de burgemeestersstoel van Londen’. Boris Johnson zegt nu al maanden dat hij meer blauw op straat zal brengen. Dat blauw verdween onder meer door die besparingen in het politiebudget op bevel van premier Theresa May. Op de vraag: ‘U zat toch in die ministerraad, meneer Johnson?’ geeft hij nooit duidelijk antwoord. Hij staat een ‘one nation conservatism’ voor, een conservatisme met aandacht voor iedereen.

De verkiezingskater van Theresa May

De Britse Conservatives zijn als de dood voor een herhaling van het scenario van twee jaar terug. Toen wonnen ze de verkiezingen, maar verloren die eigenlijk. De partij steeg in stemmenaantal en werd de grootste. Theresa May trok zo’n twee miljoen kiezers meer aan dan haar voorganger David Cameron. Maar hij had door het Britse kiessysteem wel een volstrekte meerderheid op zak. Theresa May kwam om dat te herhalen meer dan tien zetels tekort.

Oppositiepartij Labour trok met Jeremy Corbyn aan het hoofd zelf ook drie miljoen kiezers meer aan dan twee jaar ervoor. Deze grote groei hield Theresa May van die meerderheid. Over alle kiesdistricten bekeken kostten drieënnegentig (ja, 93) kiezers de Conservatives de volstrekte meerderheid. In sommige kiesdistricten was het resultaat telkens uiterst nipt. De zetel van Kensington ging bijvoorbeeld met een verschil van twintig stemmen naar Labour. De Tory’s, en tegelijk het hele politieke systeem, hielden er een enorme kater aan over.

Stick to the script!

Daarom houdt Boris Johnson zich mooi aan het draaiboek van zijn campagneadviseur Isaac Levido. Deze Australiër komt recht uit de stal van Lynton Crosby die in het verleden de succesvolle campagne van David Cameron en de tegenvallende campagne van Theresa May leidde. Het huidige scenario lijkt een volledige kopie van die laatste verkiezingscampagne. De Tory’s bieden zich aan als de stabiele keuze met een duidelijke boodschap: ‘Let’s get Brexit done!’.

Een groot verschil met 2017 is het partijprogramma. Theresa May vloog daarmee uit de bocht toen zij verschillende onpopulaire beleidsvoorstellen bekendmaakte tegen het advies van Lynton Crosby in. De voorsprong in de peilingen was de Tory’s naar het hoofd gestegen. Zodra het programma werd voorgesteld zakte die indrukwekkende voorsprong als plumpudding in elkaar.

Ditmaal kiezen de Tory’s voor een veilig programma zonder avonturen en met vooral populaire beloftes: meer geld voor de gezondheidszorg, meer geld voor de nationale veiligheid en – tot vervelens toe – ‘Let’s get Brexit done!’ In de Cameroncampagne van 2015 waarschuwden de Tory’s de kiezer voor de chaos die een keuze voor Labour zou veroorzaken: ‘Stem Labour en krijg de Schotse nationalisten erbij!’ Het werkte toen prima, dus gebruikt men vandaag die truc ook.

Tactisch stemmen tegen brexit

Als Johnson premier wordt, dan is dat niet alleen te danken aan zijn campagne. De impopulariteit van zijn grootste uitdager, Jeremy Corbyn, speelt er ook een grote rol in. Vele stemmen beweren dat enig andere leider gehakt zou maken van de prutsende Tory’s. In de kiesstrijd met Theresa May was het nochtans net de rijzende rode ster van Corbyn die Labour zo’n goed resultaat gaf in 2017. Massa’s zongen zijn naam als teken van zijn immense populariteit.

Vandaag is Corbyn in bevragingen zelfs minder populair dan Boris Johnson, en die is zelf ook niet al te graag gezien. Indien men Johnson van het premierschap wil houden, dan zullen zijn tegenstanders tactisch moeten stemmen. Er wordt gesproken van vijftig kiesdistricten waar het tactische stemmen ertoe zal doen.

Dat betekent dat de kiezer op dat ogenblik niet stemt voor de partij van de eigen voorkeur, maar voor de partij die het meest kans maakt om de Conservatives van zetelwinst te houden in het betreffende kiesdistrict. Dit is vooral van belang voor de tegenstanders van een brexit. Voorkomen dat Boris Johnson premier wordt, betekent het uitstellen en het mogelijk afblazen van die ingrijpende beslissing.

‘Let’s get Brexit done’ klinkt voor de ene even verlossend als voor de andere bedreigend. Als Johnson premier wordt, dan wordt het bereikte brexitakkoord uitgevoerd en verlaat het VK de EU op de laatste dag van januari 2020. Vele mensen kijken ernaar uit, omdat men het brexitgekibbel beu is. Dat het brexitgekibbel net begon door toedoen van de Tory’s en dat de brexit na januari nog lang niet voorbij is, dat vegen de Conservatives het liefste onder het in West-Vlaanderen geproduceerde tapijt. Hetzelfde waaronder men het stof van straks tien jaar machtsdeelname zal vegen.

Harry De Paepe, Pieter Cleppe en Geert Bourgeois gaan op 12 december in gesprek over Vlaanderen en Engeland, hun verleden en hun toekomst. Die avond, op de dag van de Britse verkiezingen, wordt ook voor het eerst duidelijk wie de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk wordt. Oud-VRT-journalist en Doorbraak-auteur Lukas de Vos leidt alles in goede banen.